۱.
روزافزون بودن سهم گاز طبیعی در سبد منابع تمین انرژی و نیز جایگاه ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز جهان اهمیت مدیریت تولید و مصرف گاز را امری بدیهی میسازد و در این زمینه فناوری ذخیرهسازی زیرزمینی گاز به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت منابع گازی میتواند نقش مهمی در آینده صنعت گاز کشور ایفا کند این در حالی است که روند رشد دستیابی به فناوریهای این حوزه در سالهای اخیر متوقف شده است به منظور تحلیل و برنامهریزی روند توسعه این فناوری نخستین گام ریشهیابی و تحلیل مشکلات و موانع موجود در این مسیر است این مقاله تلاش کرده با استفاده از رویکرد نظام نوآوری فناورانه چارچوبی برای تحلیل مشکلات و موانع منجر به توقف فرآیند توسعه فناوری مذکور در کشور ارائه دهد همچنین نقش مشکلات برونسیستمی و زمینهای در این خصوص مورد بررسی قرار گرفته و رابطه بین مشکلات زمینهای ساختاری و کارکردی نظام نوآوری فناورانه ذخیرهسازی زیرزمینی گاز از طریق مدلسازی معادلات ساختاری تحلیل شده است یافتهها مید آن است که عوامل زمینهای از طریق اثرگذاری بر ساختار نظام نوآوری فناورانه به طور مستقیم و غیرمستقیم نقشی مهم و اثرگذار بر مشکلات کارکردی موجود در نظام پیرامون این فناوری دارند تا جایی که شدت اثر این عوامل در بروز مشکلات موجود حتی از شدت اثر عوامل ساختاری داخل خود نظام نوآوری مذکور هم بیشتر است
۲.
یکی از ابزارهایی که فرآیند خلق نوآوری و محصولاتخدمات جدید را تسریع میکند همکاریهای تحقیقوتوسعه است در پیشینه موضوع این فرآیند در دو سطح افقی و عمودی قابل ردیابی است بررسی تجربه کشورهای مختلف نشان میدهد که حمایتهای دولت نقش ویژهای در ارتقا سطح این همکاریها دارد در این پژوهش به منظور تحلیل این فرضیه از دادههای مربوط به شرکت دانشبنیان فعال در بازار ایران که درصد آنها از حمایتهای دولتی برخوردار شده بودند استفاده شد دادههای موجود مربوط به نوع همکاری در سالهای و بوده و فرضیه مورد نظر نیز اثربخشی حمایتهای دولتی بر روی ارتقا سطح همکاری این شرکتها در سال بود پس از تیید روایی و پایایی دادهها از روش همسانسازی بر اساس نمره گرایش برای بررسی فرضیات مدل استفاده شد یافتهها نشان دادند که حمایتهای دولتی در قالب یارانههای تحقیقوتوسعه بر هر دو همکاریهای سطوح عمودی و افقی تثیر معنادار داشته است اما در بررسی نوع همکاریهای هر سطح مشخص شد که بیشترین سطح تثیرگذاری به همکاری علمیدانشگاهی تعلق داشته و پس از آن به ترتیب همکاری داخلی همکاری با مشاوران و همکاری با تمینکنندگان بیشترین سطح اثرپذیری از این حمایتها را داشتهاند
۳.
این پژوهش جایگاه رقابتپذیری فناورانه ایران را در مقایسه با کشورهای مدنظر سند چشمانداز طی دوره دهساله تا بررسی و تلاش کرده به این سال پاسخ دهد که کشور از لحاظ رقابتپذیری محصولات فناورانه در مقایسه با کشورهای منطقه در چه وضعیتی قرار دارد و رقبا اصلی آن چه کشورهایی هستند در این راستا از رویکرد پیچیدگی اقتصادی استفاده شد یافتههای این پژوهش حاکی است که با توجه به کدهای چهاررقمی سامانه هماهنگشده در سال دو محصول میله پروفیل و مفتول از روی و مومهای مصنوعی و مومهای آماده محصولات دارای بیشترین پیچیدگی هستند که کشور در تولید آنها دارای قدرت رقابتی است و در عین حال هیچ رقیبی هم از منطقه برای کشور در این دو محصول وجود ندارد با گروهبندی کشورها از لحاظ پیچیدگی اقتصادی در چهار گروه ایران در پائینترین گروه قرار میگیرد و با گروهبندی محصولات از لحاظ پیچیدگی اقتصادی به چهار گروه بیشتر محصولات رقابتی کشور در دومین گروه پائینی جای میگیرند یافتهها مید آن است که هر چند فلسطین اشغالی دارای بیشترین پیچیدگی اقتصادی و بیشترین تنوع محصولات پیچیده در منطقه است اما رقیب اصلی محصولات فناورانه رقابتی ایران محسوب نمیشود این در حالی است که ایران بیشترین اشتراک فناورانه را با کشورهای مصر و ترکیه داشته و این کشورها رقبا اصلی ایران در منطقه محسوب میشوند.
۴.
دانش تولیدی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی امری اعتباری است زیرا فرآیند هرمنوتیک دوگانه یافتن قوانین لایتغیر در امور انسانی و اجتماعی را بسیار دشوار میسازد پژوهشهای انجامشده متعدد با رد جهانشمولی دانش تولیدی در عرصههای انسانی و اجتماعی و طرح بسترمندی چنین دانشی مهر تییدی بر ساخت اجتماعی دانش یا اعتباری بودن آن زدهاند اگر چه پژوهشهایی در باب صبغه ساخت اجتماعی و اعتباری دانش انجام شده ولی چندان به ساخت اجتماعی کاربست دانش یا اعتباری بودن استفاده از دانش توجه نشده است این نظریه مدعی است اگر چه دانشگاهها و مراکز پژوهشی در تولید دانش و بعضا بهرهبرداری از آن نقش ایفا میکنند ولی مقصر اصلی عدم کاربست دانش آکادمیک صرفا این محافل علمی نیستند نویسنده امیدوار است با پذیرش این نظریه سیاق گفتاری دانشپژوهان و خطمشیگذاران ملی در باب استفاده نکردن از دانش تولیدی دانشگاهی اثربخش در ایران قدری متحول شود
۵.
در این مقاله دو مسئله اساسی پیشروی محققان قرار داشته است اول بررسی رابطه میان رشد شرکتها و رشد توانمندیهای فناوری و دوم پیدا کردن ویژگیهای شرکتهای با رشد سریع و اینکه توانمندیها چه تثیری در رشد سریع آنها دارند مطالعه موردی شرکت دانشبنیان موفق در حوزه هوافضا که همه آنها به تولید تجهیزات مختلف در این حوزه میپردازند نشان داد که رابطهای معنادار و قابل اعتنا میان رشد شرکتها و رشد توانمندیهای فناوری برقرار است یافتهها همچنین نشان دادهاند که شرکتهای با رشد سریع در این صنعت آنهایی هستند که از راهبرد تنوع محصول و کسبوکار استفاده کردهاند و آنهایی که بر توسعه مقیاس محصول قدیمی خود باقی مانده نتوانستهاند از رشد سریعی برخوردار شوند به این ترتیب پارادایم رشد در این صنعت مخالف مراحل رشد چندلری بوده و اتکا به بالا بردن حجم تولید نمیتواند راهبرد مناسبی برای شرکتهای این حوزه قلمداد شود با بررسی میزان رشد شرکتها آنها به سه دسته تقسیم شدهاند آنهایی که هیچگونه تنوعی نداشتهاند آنهایی که از تنوع محصول استفاده کردهاند و آنهایی که به تنوع کسبوکار روی آوردهاند ویژگیهای سه دسته فوق در ارتباط با توانمندیها بررسی شده که نشان میدهد توانمندیهای محصول و مدیریت پروژه در ارتقا رشد شرکتها بسیار مهم میباشند
۶.
با وجود منافع زیاد پروژههای تحقیقوتوسعه مشترک گزارشهای زیادی از ناکامی و شکست آنها به ویژه در زمینه توسعه محصولات جدید وجود دارد با این حال تحقیقات اندکی به صورت جامع به چالشهای پیشروی این پروژهها توجه کردهاند و این تحقیقات همچنین کمتر به بررسی این موضوع از منظر یک شرکت فعال در یک کشور در حال توسعه که با مشکلات مختلفی همچون زیرساختها شبکهها و زنجیره تمین همکار ضعیفتری روبرو است پرداختهاند سال اصلی این مقاله در خصوص چالشهای کلیدی پروژههای تحقیقوتوسعه مشترکی است که با هدف توسعه یک محصول جدید شکل گرفتهاند برای پاسخگویی به سال از مطالعه موردی پروژه طراحی و تولید موتور ملی با مشارکت مرکز تحقیقات موتور ایرانخودرو و شرکت آلمان به روش کیفی استفاده شد چارچوب مفهومی مطالعه شامل چهار بخش توانمندیهای دانش و ظرفیت جذب رهبری و مدیریت پروژه تحقیقاتی مشترک ویژگیهای همکار و همچنین نقش نهادهای دولتی و میانجی بوده که بر اساس این چارچوب مورد مطالعه و چالشهای پیشآمده تحلیل و آموختههای مربوطه استخراج شد مهمترین یافتههای این پژوهش تکید بر لزوم تناسب میان سطح طراحی محصول و توانمندی دانشی سازمان بینش بالای علمی و عملی مدیر پروژه ضرورت همتکاملی در طراحی محصول و فرآیند و همچنین نقشآفرینی و تسهیلگری دولت در راستای موفقیت پروژههای تحقیقوتوسعه مشترک است
