رقابت پذیری فناورانه

پالایشگاه های نفت ایران از نظر رقابت پذیری به شدت در تنگنا قرار دارند و گزینه اصلی برای رفع آن بازآفرینی فناورانه است. اولین گام در این راه، تعیین نیازمندی های فناورانه است. در گذشته محور اصلاحات صنعت پالایش، افزایش تولید بنزین بود؛ درحالی که تولید بنزین کشور در آینده ای نزدیک به دو برابر مصرف خواهد رسید. در این مقاله، با درنظرگرفتن تحولات فناورانه در صنعت انرژی، راهکارهایی برای بازآفرینی صنعت پالایش ایران پیشنهاد شده است. دو محور اصلی بازآفرینی صنعت پالایش نفت ایران عبارتنداز: 1. کاهش ته ماند تولیدی پالایشگاه ها و تبدیل آن ها به محصولات میان تقطیر؛ 2. کاهش سطح گوگرد ته ماند تولیدی پالایشگاه ها؛ درنتیجه فناوری های هزینه اثربخشِ ارتقای ته ماند (هیدروکراکینگ بستر دوغابی) به همراه ککینگ تأخیری، گزینه اصلی برای بازآفرینی صنعت پالایش خواهند بود. با توجه به دردسترس نبودن فناوری های هیدروکراکینگ بستر دوغابی، می توان این راهکار را با ترکیب دو فناوری ککینگ تأخیری و فناوری هیدروکراکینگ بستر ثابت (ISOMAX) موجود در پالایشگاه های نفت ایران اجرا کرد؛ بنابراین استفاده هم زمان از دو فناوری ککینگ تأخیری و هیدروکراکینگ بستر ثابت، ترکیبی مناسب است که قابلیت اجرا برای ارتقای ته ماند را دارد.

این پژوهش جایگاه رقابتپذیری فناورانه ایران را در مقایسه با کشورهای مدنظر سند چشمانداز طی دوره دهساله تا بررسی و تلاش کرده به این سال پاسخ دهد که کشور از لحاظ رقابتپذیری محصولات فناورانه در مقایسه با کشورهای منطقه در چه وضعیتی قرار دارد و رقبا اصلی آن چه کشورهایی هستند در این راستا از رویکرد پیچیدگی اقتصادی استفاده شد یافتههای این پژوهش حاکی است که با توجه به کدهای چهاررقمی سامانه هماهنگشده در سال دو محصول میله پروفیل و مفتول از روی و مومهای مصنوعی و مومهای آماده محصولات دارای بیشترین پیچیدگی هستند که کشور در تولید آنها دارای قدرت رقابتی است و در عین حال هیچ رقیبی هم از منطقه برای کشور در این دو محصول وجود ندارد با گروهبندی کشورها از لحاظ پیچیدگی اقتصادی در چهار گروه ایران در پائینترین گروه قرار میگیرد و با گروهبندی محصولات از لحاظ پیچیدگی اقتصادی به چهار گروه بیشتر محصولات رقابتی کشور در دومین گروه پائینی جای میگیرند یافتهها مید آن است که هر چند فلسطین اشغالی دارای بیشترین پیچیدگی اقتصادی و بیشترین تنوع محصولات پیچیده در منطقه است اما رقیب اصلی محصولات فناورانه رقابتی ایران محسوب نمیشود این در حالی است که ایران بیشترین اشتراک فناورانه را با کشورهای مصر و ترکیه داشته و این کشورها رقبا اصلی ایران در منطقه محسوب میشوند.