سیاست علم و فناوری

یکی از رویکردهای نوین در توسعه منطقه ای، "نظام نوآوری منطقه ای" است که در این رویکرد، همچنان که نوآوری از منابع درون بنگاهی حاصل می شود، روابط بین بنگاهی نیز به ارتقاء ظرفیت های نوآوری در محیط منطقه ای کمک می کنند. هدف این مقاله بررسی و تحلیل نقش منابع درون بنگاهی درارتقاء روابط بین بنگاهی و ظرفیتهای نوآوری در منطقه کلان شهری تبریز می باشد. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله، پیمایش بوده و نیز از شیوه اسنادی و کتابخانه ای به منظور تبیین مبانی نظری و تجربی و از شیوه نمونه گیری قشربندی شده سیستماتیک برای تعیین حجم نمونه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین ویژگی های عمومی بنگاه ها و ظرفیت های نوآوری رابطه مثبتی وجود دارد، به طوری که با تقویت منابع داخلی بنگاه ها ظرفیت های نوآوری بنگاه ها نیز ارتقاء می یابد. در عین حال، یافته ها نشان می دهد که بین منابع داخلی بنگاه ها و تقویت روابط بین بنگاهی و ارتقاء ظرفیت های نوآوری در منطقه کلان شهری رابطه ضعیفی وجود دارد.

فلسفه سیاسی و نوع حکمرانی در ایران، تقلید کورکورانه سیاستی و مدیریتی را برنمی تاباند. نگاه اسلامی ملی به قول و فعل حکمرانی در این کشور، ره آوردهای چارچوب نظری و عمل سیاست گذاری و مدیریتی آن را تجلی خاص بخشیده است. جریان تولید دانش اسلامی بومی به اتکا «خزانه عظیم فقاهت شیعی» و «دستگاه نظریه پردازی اسلامی ملی» با محوریت حوزه و دانشگاه به سوی اهداف غایی خود شتابان در حرکت است. با این حال فهم عینی آنچه در دیگر کشورها در حوزه های سیاستی مدیریتی رخ می دهد نیز از نگاه زیرکانه این نظام سیاسی دور نمی ماند. تاسیس رصدخانه ملی درس آموزی کشور می تواند این نگاه به بیرون را سازماندهی کرده و ضمن ارتقاء هوشمندی استراتژیک ملی به دستگاه نظریه پردازی مسائل فراروی کشور یاری داده و از هزینه های سنگین خطا و آزمایش مدیریتی مستمر جلوگیری کند. در این مقاله؛ خردمایه نظری، مبانی مفهومی و چالش های فراروی این مرکز سیاستی و مدیریتی ملی واکاوی خواهد شد.

با توجه به اهمیت راهبردی بخش هوایی و به ویژه الکترونیک هوایی و همچنین تغییرات سریع فناوری در این حوزه، در سال های اخیر سیاست گذاران صنعت هوایی کشور در پی راه کارهایی جهت ارتقای ظرفیت جذب این بنگاه ها بوده اند، و از دیگر سو با بررسی ادبیات مربوط به افزایش ظرفیت جذب بنگاه ها، نوعی عدم توجه به جهت گیری های سازمانی و نوع ادراکات ذهنی مدیران نسبت به محیط فعالیت خود دیده می شود. از این رو مقاله حاضر در پی پاسخگویی به این سوال مهم است که الگوی مناسب جهت افزایش ظرفیت جذب بنگاه های بخش الکترونیک هوایی به عنوان بخشی پویا و با تغییرات فزاینده با تاکید و تمرکز بر رویکردهای راهبردی و میزان درک مدیران از پویایی محیط چه می باشد؟ در راستای پاسخ به این سوال، پس از انجام مطالعات اکتشافی و ارائه مدل پیشنهادی، اقدام به پیمایش و تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از 111 شرکت فعال در بخش الکترونیک هوایی گردید و در ادامه با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری روابط میان متغیرهای تحقیق و شدت آنها مورد بررسی و تایید قرار گرفت. در نهایت با تایید رابطه قوی میان ظرفیت جذب و جهت گیری استراتژیک و همچنین رابطه نسبتا زیاد میان جهت گیری های استراتژیک و درک مدیران از پویایی محیط در بخش الکترونیک هوایی ضمن ارائه نتایج و دستاوردهای تحقیق، پیشنهاداتی جهت استفاده سیاست گذاران صنعت هوایی کشور ارائه شد.

هدف از این پژوهش تحلیل اثرات علمی فرصت های مطالعاتی از دیدگاه اعضای هیات عملی دانشکده های کشاورزی کشور است. از نظر روش شناسی، این پژوهش بر اساس راهبرد پیمایش به انجام رسیده است. جامعه آماری پژوهش کلیه اعضای هیأت علمی مراکز آموزش عالی کشاورزی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که از طریق فرمول کوکران، نمونه پژوهش انتخاب و به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی با انتساب متناسب مورد مطالعه قرار گرفته اند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی پرسشنامه بر پایه نظرات گروهی از پژوهشگران مربوطه تأیید شد و پایایی آن بر مبنای ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. سازه های پژوهش از طریق تعدادی نشانگر در مقیاس لیکرت اندازه گیری شد. هر کدام از نشانگرهای مربوط به سازه های پژوهش از طریق محاسبه ضریب تغییرات اولویت بندی شد. برای تعیین تاثیر مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل مورد مطالعه بر متغیر وابسته سودمندی غایی فرصت های مطالعاتی از روش تحلیل مسیر از طریق محاسبه رگرسیون های متوالی استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین تأثیر بر سودمندی فرصت های مطالعاتی مربوط به سازه تعاملات حرفه ای بین المللی با میزان تأثیر 835/0 است. سازه ادراک از فرایند های گذراندن فرصت مطالعاتی با میزان تأثیر کل 821/0، سازه ادراک از منافع فردی مورد انتظار فرصت مطالعاتی با تأثیر مستقیم 735/0، سازه عملکرد حرفه ای و علمی با اثر غیرمستقیم 451/0 و در نهایت سازه ادراک از پیامدهای منفی فرصت مطالعاتی با اثر کل 231/0 در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. در پایان با توجه به یافته های پژوهش برخی پیشنهادها برای بهبود اثربخشی و سودمندی نهایی فرصت های مطالعاتی ارائه شده است.

یکی از وظایف مهم اعضای هیات علمی دانشگاه ها، انجام تحقیقات بنیادی وکاربردی، به منظور توسعه مرزهای دانش و فناوری است. علی رغم اهمیت مقوله پژوهش، متأسفانه تعداد طرح های مصوب دانشگاه تبریز کمتر از شاخص های دانشگاه های برتر کشور بوده و به دلایل گوناگون، توجّه لازم به این امر نشده است. هدف مقاله حاضر، شناسایی موانع انجام فعالیت های پژوهشی از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری پژوهش 690 نفر از اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه تبریز است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 134 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته در 5 بخش (موانع اجتماعی- فرهنگی، موانع اقتصادی، موانع سازمانی، موانع آموزشی و موانع فردی) تنظیم شد. روایی محتوایی و صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد تأیید قرار گرفت و پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 93% بدست آمد. داده های حاصل، با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون t ، آزمون تعقیبی توکی و آزمون کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، هر پنج مقوله از دیدگاه اعضای هیأت علمی، جزء موانع فعالیت پژوهشی آنان محسوب می شوند. از بین این عوامل، موانع اقتصادی بیشترین و موانع فردی کمترین مانع ذکر شده هستند. در پایان، پیشنهادهایی جهت کاهش موانع فعالیت های پژوهشی اعضای هیأت علمی ارائه شده است.

با توجه به سرعت قابل توجه تغییرات تقاضای مصرف کنندگان و افزایش رقابت در بازارهای جهانی، بنگاه ها برای حفظ قدرت رقابت خود در بلند مدت مجبور هستند دست به نوآوری بزنند. بدیهی است که دستیابی به نوآوری در سایه فعالیت های تحقیق و توسعه امکان پذیر است. بنابراین، تشویق فعالیت های تحقیق و توسعه در بنگاه ها و شناسایی عوامل موثر بر این نوع فعالیت ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر احتمال انجام فعالیت های تحقیق و توسعه و شدت این فعالیت ها در بنگاه های صنعتی ایران با استفاده از مدل توبیت و هکمن و با بکارگیری داده های آماری حاصل از طرح سرشماری کارگاه های صنعتی در سال 1386 است. نتایج حاصل از تخمین الگوی مطالعه نشان می دهد که احتمال انجام فعالیت های تحقیق و توسعه در بنگاه دارای رابطه مثبت با اندازه بنگاه، مالکیت غیردولتی، سرمایه انسانی، سودآوری و تمرکز صنعت بوده ولی شدت این نوع فعالیت ها تنها به سرمایه انسانی بنگاه وابسته می باشد. همچنین متغیر صادرات دارای تأثیر معنی دار بر روی فعالیت های تحقیق و توسعه بنگاه نیست.

فناوری ارتباطات یکی از صنایع بنیادین در بیشتر کشورهای دنیاست که سرعت تحول بسیاربالایی دارد. ازجمله راه های موفقیت در این صنعت حیاتی، کاهش احتمال شکست در صورت وقوع آینده های محتمل از طریق طراحی سناریوها و راهبردهای انعطاف پذیر برای آینده است. از جمله روش های رایج سناریونویسی رویکرد عدم قطعیت با استفاده از روش شبکه جهانی کسب وکار می باشد. در این روش، هر سناریو از تقاطع دو یا سه نیروی پیشران دارای عدم قطعیت بالا ساخته می شود. از طرف دیگر هر سناریو دارای متغیرهایی است که در تعامل با هم هستند وممکن است اندک تغییر در یکی ازمتغیرها تاثیر بزرگی برسایر متغیرها داشته باشد که این مساله می تواند در حوزه سیاست گذاری حائز اهمیت باشد. بدین منظور، مدل سازی سناریو به عنوان یک سیستم پویا این قابلیت را فراهم می سازد که مخاطرات و فرصت های آینده به صورت برجسته تر درک شود. در این مقاله با استفاده از رویکرد پویایی سیستم، یک مدل دینامیک از یک سناریو در حوزه ارتباطات با توسعه طرح پامفا ارائه گردیده وسپس به کمک نرم افزار ونسیم به بررسی اثرات اجزای مختلف این سناریو بر یکدیگر در 5 وضعیت مختلف پرداخته شده است تا تعیین شود که تولید ناخالص داخلی تحت تاثیر چه متغیرهایی بیشترین افزایش را دارد و یا افزایش بودجه دولت، توسعه زیرساخت را بیشتر متاثر می کند یا تولید تجهیزات IC و یا سیاست های حمایتی دولت (وام و معافیت های مالیاتی) ویا سرمایه گذاری بخش خصوصی به چه صورت می تواند باشد.