مسئله ی اجتماعی

این مقاله 3 هدف را دنبال می کند: اول، معرفی مسئله ی آب و پیامدهای مخربش برای جامعه ی ایرانی، دوم، شناخت علل ایجاد کننده ی مسئله ی آب، و سوم، ارائه ی راه حل هایی برای کاهش آن. این بررسی جنبه توصیفی و تحلیلی دارد و مستند به تحقیقات و داده های تجربی، آمارهای معتبر و نظرات کارشناسان مسایل اجتماعی و محیط زیستی، اقتصاددانان، جامعه شناسان، حقوق دانان و مدیران اجرایی کشور است. نتایج این مطالعه نشان می دهد در حال حاضر کشور ایران دارای سه مشکل اساسی در رابطه با آب است: «کمبود آب»، «آلودگی آب» و «خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها». مسایل آب پیامدهای تهدید کننده ای برای توسعه ی پایدار کشور از ابعاد مختلف طبیعی، سلامت، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارند. چارچوب نظری مقاله نظریه ی توسعه ی پایدار است. علت اصلی مسئله ی آب پیروی از الگوی «اقتصاد کلاسیک» در ایران است که اصول محیط زیستی توسعه پایدار را رعایت نمی کند. علل دیگر عبارتند از: «صنعتی شدن»، «شهری شدن»، «رشد جمعیت»، «افزایش مصرف منابع آبی» و «کم توجهی به اصول محیطزیست در تدوین برنامه های توسعه». راه حل کلیدی حل مسئله ی آب راه حل تغییر راهبرد توسعه ی کشور از اقتصاد کلاسیک مبتنی بر بهره برداری هرچه بیش تر از طبیعت به اقتصاد زیست بومی مبتنی بر توانایی های طبیعت ایران و احترام به آن است. سایر راه حل های عبارتند از: «ارتقای فرهنگ عمومی»، «اصلاح الگوی برداشت و مصرف آب»، «تاسیس و تقویت سازمان های مردم نهاد زیست محیطی»، «مدیریت و حکمرانی بهینه ی آب» و «ضمانت قانونی دادن به برنامه های محیط زیست» و «استفاده از فناوری های مدرن».

سن ازدواج از دو سو قابل بررسی است. در یک سو بحث حداقل سن ازدواج مطرح است و در سوی دیگر افزایش سن ازدواج. مطالعات نشان می دهد پدیده تأخیر در ازدواج به منزله مسئله ای اجتماعی رو به افزایش است. پژوهش حاضر بر آن است که با رویکردی جامعه-شناختی به بررسی عمیق تر دلایل افزایش سن ازدواج از دیدگاه دختران مجرد بپردازد و نظرات آنان را مورد تحلیل قرار دهد. روند پژوهش تحلیل محتوای کیفی و بر اساس گرانددتئوری است که بر مبنای تحلیل پاسخ های شرکت کنندگان صورت می گیرد. جامعه نمونه دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران در مقاطع مختلف تحصیلی، می باشند که با رسیدن به اشباع نظری متوقف می گردد. اعتبار یافته ها از طریق دریافت نظرات برخی از پاسخگویان و گرفتن تأایید آن ها به دست می آید. نتایج نشان می دهد که شرکت کنندگان زندگی مجردی را به دو گونه ی " مجردی آسیب زا" و " مجردی لذت بخش " تقسیم می کنند. علت به تأخیر انداختن زنان مجرد را می توان به دو مفهوم اصلی" مناسبت درونی" و "مناسبت بیرونی" محدود دانست. پاسخگویان " سادگی در ازدواج، قدرت درک متقابل در ازدواج، شجاعت برای اقدام ازدواج، مهارت اداره زندگی مستقل، حمایت خانواده نه دخالت در ازدواج و همگونگی فرهنگی" را در ازدواج بهنگام مؤثر می دانند.کمتر پژوهشی مانند این پژوهش به اهمیت خود فرد در کنار اهمیت عوامل کلان اذعان دارند و پدیده ی تأخیر در سن ازدواج نه در حکم امری شخصی، بلکه به منزله ی مسئله ای اجتماعی نمود می دانند.

توجه به پیش بینی مسایل اجتماعی قبل از وقوع، اقدامی کنش گرایانه با هدف جلوگیری از آسیب های اجتماعی است. در جامعه ای مانند ایران که از بافت فرهنگی اسلامی برخوردار است؛ فقدان چارچوب آینده پژوهی اسلامی برای شناسایی مسائل و آسیب های اجتماعی خلأ رویکردی بزرگی محسوب می شود. بنابراین هدف اصلی این مقاله، ارایه ی چارچوب آینده پژوهی اسلامی برای شناسایی آسیب های اجتماعی است. این مقاله با استفاده از روش های آینده پژوهانه؛ تصویرپردازی از آینده و کیفی نگری نسبت به نتایج حاصل از روندها و عدم قطعیت های آینده مبتنی بر رویکرد کیفی است. گردآوری اطلاعات توصیفی از طریق کتابخانه ای و مصاحبه ای انجام شده است. داده ها نشان می دهد؛ برای شناسایی عواملی که موجب شکل گیری آسیب های اجتماعی می شوند، باید در لایه های زیرین واقعیت های اجتماعی به جستجوی ساختارهای معنایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد؛ هرگونه بررسی، اکتشاف و ارزیابی مسائل آینده ی جامعه اسلامی ایران، پیامدها و آسیب های اجتماعی آن در راستای تدوین راهکارها و راهبردهای مواجه و مدیریت این مسائل در کانون فعالیت های آینده پژوهی اسلامی قرار دارد. بنابراین مدیریت آسیب های اجتماعی مستلزم اتخاذ رویکردی آینده پژوهانه، در یک چارچوب اسلامی مبتنی بر نظام تدبیر است  که در این پژوهش به شکل نظامند طراحی خواهد شد .