راهبرد اجتماعی فرهنگی

جان لاک می گفت بیاموزیم که مطلق ممکن نیست (پهلوان، 1366)، اما برعکس، باور به امکان مطلقْ به انحای مختلف همیشه در فرهنگ و تاریخ ایران جاری بوده است. در این مقاله، امکان مطلق، هسته اولیه ایرانی بودن یا ایرانیت و نیروی تاریخی استمرار تاریخ ایران تعریف می شود و فراتر آنکه، انقلاب اسلامی بلوغ نهایی همین هسته آغازین ایرانیت در عرصه سیاست است. براین اساس، جمهوری انقلاب 57، عبارت است از انتقال محتوای اصلی تاریخ ایران به زمان حال. این پرسش اصلی ماست که آیا در همه ادوار تکوین ایران، اصل نخستین یا هسته اولیه ای وجود داشته که همه تحولات و تجربیات درخدمت تبلور نهایی آن بوده باشند؟ فرضیه آن است که با انقلاب اسلامی آشکار می شود که فلسفه تاریخِ (در معنای نهایت ممکن تاریخ) ایران، تمایل اتصال به مطلق ازطریق تأسیس دولتی مقدس و قدرتمند است. به عبارت دیگر، هسته آغازین تشکیل اجتماع ایرانی یک تمایل فکری و روحی فزاینده است که [برخلاف گرایش فکری بسیاری از ملت های دیگر] می گوید اتصال قومی یا نزدیکی جمعی به مطلق و لاجرم امکان اتصال سیاسی به آن، امری شدنی و ممکن است. ایده مطلق ایران را فراتر از ساختن، به هیئت «اجتماع سیاسی» یا اجتماع معطوف به تأسیس دولت، درآورده است. روش تحقیق پدیدارشناختی می کوشد آنچه دربرابر آگاهی و ذهن قرار می گیرد بی واسطه شهود شود. یافته مقاله این درک بنیادین است که تنها زمانی که تاریخ ایران به نهایت تکامل خود رسیده و تجلی عمومی یافته باشد، فلسفه یا دلیل غایی وجود داشتن آن قابل درک می شود. به تعبیر دیگر، یک درک سراسری و نهایی از ایران، به ناچار مؤخر بر تحولی سراسری و نهایی (رخداد) خواهد بود که آن را در افق دید ما قرار دهد و چنین تحولی جز انقلاب 57 نتواند بود.

چکیده یکی از علل گسترش افسردگی ها و ناشادی ها در جامعه امروز، نداشتن شناخت نظری درست از شادی است. لذا از گام های ضروری برای گسترش شادی، داشتن «دیدگاه نظری مناسب» در این زمینه است. هدف این مقاله، ارائه دیدگاهی فرهنگی درباره شادی و دست یافتن به شناختی نظری از شادی برای توسعه و گسترش آن در جامعه است. نگارنده معتقد است شادی اگرچه برداشت و تلقی یا احساس خوب «افراد» از زندگی است، اما این احساس فردی بیشتر «برساخته اجتماعی و فرهنگی» است تا «برساخته روانی، زیستی، عاطفی یا فردی». از این رو به نظریه یا دیدگاهی اجتماعی و فرهنگی برای تبیین و شناخت شادی نیاز داریم. این مقاله کوشش می کند با «رویکردی بین رشته ای» به کمک مفهوم «عادت واره» پی یر بوردیو، و مفهوم «فرهنگ شادی»، شادی را به مثابه نوعی «برساخته اجتماعی و فرهنگی»، ویژگی ها و عوامل تأثیرگذار بر آن و گونه های آن توضیح دهد. در نهایت با توجه به نظریه یا دیدگاه فرهنگ شادی، برخی راهبردهای توسعه شادی در جامعه را پیشنهاد می کنیم.

طرح دو مفهوم تاریخ مندی و حیات اجتماعی، درصدد تحلیل نسبت دو مفهوم مزبور با تحولات اجتماعی ایران معاصر است. این نوشتار در صدد تبیین تأیید بنیادین جنبش مشروطه از طریق خلق تاریخ مندی و سپس ایجاد حیات اجتماعی نوین بر تحولات اجتماعی ایران معاصر است. رهیافت نوشتار، برگرفته از نظام روابط اجتماعی (نظام کنش) و روش نوشتار مبتنی بر جامعه شناسی تاریخی است. برمبنای تحلیل و تبیین ارائه شده در نوشتار، جنبش مشروطه حیات اجتماعی مردم ایران را در سه ساحت ذهنی، کنشی و ساختاری تغییر داد. در بُعد ذهنی، حق حاکمیت ملی به مثابه حق تعیین سرنوشت به مردم واگذار شد. در بُعد عینی (کنشی)، زمینه های کنش گری فردی و جمعی شکل یافت، و در بُعد ساختاری، بافت های نهادی جدید ایجاد شد. در واقع با وقوع جنبش مشروطه، امکان تحقق امر سیاسی در جامعه ایرانی فراهم شد.

نظام سرمایه داری اشاره دارد که امکانات فضایی، رفاهی و شهری را به صورت دوگانه و ناعادلانه در سطح شهر توزیع می کند. شهر دوگانه نوعی عارضه نظام سرمایه داری است و نشان دهنده نابرابری اجتماعی- فضایی تولیدشده در شهر است. یکی از روندهای اجتماعی در شهرهای نفتی جنوب ایران، ایجاد دوگانگی «فضایی اجتماعی» است که در شهرهایی چون «ماهشهر» تحت تأثیر صنعت پتروشیمی به وجود آمده است. در ماهشهر، دوگانگی در شکل های فضایی شهری، اقتصادی، دوگانگی در امکانات و خدمات بهداشتی و آموزشی و در نهایت، دوگانگی فرهنگی و اجتماعی و عدم انسجام و ادغام اجتماعی شهری بروز کرده است. عامل عمده دوگانگی اجتماعی در شهرهای نفتی و از جمله در ماهشهر، ضعف دیدگاه اجتماعی به صنعتی شدن مناطق نفتی، به ویژه سیاست شرکت- شهرسازی بوده است. سیاست شهری دولت و در اینجا سازمان نفت، به جای توسعه اجتماعی اجماعات بومی و محلی و ادغام کارکنان خود با جوامع محلی و شکل گیری شهرهای مدرن ادغام یافته، با سیاست شرکت شهرسازی، جداسازی کارکنان صنایع نفتی از جوامع بومی بوده که پیامد آن ایجاد جامعه دوگانه محلی شرکتی بوده است.

پژوهش های مختلفی در مورد تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی افراد انجام شده و نتایج متفاوتی در پی داشته است؛ به گونه ای که دامنه تغییر اندازه اثرهای به دست آمده از این مطالعات بسیار زیاد است. از این رو هدف پژوهش حاضر ترکیب کمی نتایج این پژوهش ها با استفاده از تکنیک فراتحلیل است. در این فراتحلیل، یازده پژوهش واجد شرایط که طی سال های 1386 تا 1395 انجام و در قالب مقاله در نشریات معتبر علمی داخل کشور به چاپ رسیده بود گزینش شدند. یافته ها نشان می دهد که اندازه اثر ترکیبی تصادفی سرمایه اجتماعی بر سلامت روان در حد متوسط یعنی به میزان 337/0 است. البته با وارد کردن دو متغیر کیفی «نوع جامعه آماری» و «زمان انجام پژوهش» به عنوان متغیرهای تعدیل گر در محاسبات، میزان اندازه اثر ترکیبی به دست آمده به ترتیب تا حد 287/0 و 22/0 کاهش پیدا می کند که اندازه اثراتی ضعیف، ارزیابی می شوند. بنابراین ضروری است مطالعات آینده، هنگام داوری درخصوص یافته های خود به این دو متغیر توجه خاصی داشته باشند. همچنین یافته های راهبردی حاکی از آن است که توجه به سرمایه اجتماعی مهاجران، حاشیه نشینان، دانشجویان و معلمان، دارای اهمیت بسیاری است. زیرا با کاهش سرمایه اجتماعی در میان این گروه ها سلامت روانی آنها بسیار کاهش می یابد.

فرهنگ کار، مجموعه ای از ارزش ها و باورهای یک گروه کاری است که از سازمانی به سازمانی دیگر متفاوت است. مقاله حاضر با هدف شناخت ابعاد مفهومی، کارکردی و گونه شناختی فرهنگ کار و ارائه شواهدی در نسبت میان فرهنگ کار و کیفیت نظام تعلیم و تربیت و با روش مروری غیرسیستماتیک به نگارش درآمده است. اهم سؤالات عبارتند از: فرهنگ کار چیست؟ ابعاد و شاخص هایی که برای گونه های مختلف فرهنگ کار از درون تعاریف و تحقیقات پیشین قابل احصا است، کدامند؟ فرهنگ کار چه کارکردهایی در نظام آموزشی دارد؟ یافته ها نشان می دهد فرهنگ کار از جنبه کارکردی حایز اهمیت است و می تواند به عنوان منبعی با ارزش برای هدایت سرمایه های انسانی قلمداد شود. در این یافته ها گونه های فرهنگ کار، کارکردهای متفاوتی در نظام تعلیم و تربیت دارند. مدارس دارای فرهنگ کاری ضعیف، با سطح بالای بیکاری، جرم و جنایت، بیماری و از خود بیگانگی اجتماعی مواجه هستند؛ بی توجهی به فرهنگ کار در نظام آموزشی، شکست پروژه های آموزشی، افزایش هزینه های اجتماعی و اقتصادی از جمله بیکاری، کاهش فرصت های شغلی، افزایش جرم و جنایت، بی اعتمادی مدنی و افزایش مالیات ها برای تأمین هزینه های خدمات بهداشتی و افزایش هزینه های عمومی برای خانواده های کم درآمد را در پی خواهد داشت.

مطالعات نشان می دهد که جهان دارای یک جو است و اثرات سو آلاینده های منتشره نمی تواند محدود به یک منطقه و یا حتی یک قاره باشد. هدف از این مطالعه، بررسی سیاست ها و اثرات بین المللی بر آلودگی هوای محلی و منطقه ای است. نتایج نشان می دهد که هر نوع آلاینده هوا با طول عمر جوی کمتر از 3 تا 4 روز می تواند یک قاره را بپیماید، و اگر عمر آلاینده به یک یا دو هفته افزایش یابد، از یک اقیانوس عبور و در طول یک تا دو ماه در یک نیم کره پراکنده شود. با یک تا دو سال عمر، این ذرات را در هر جای از زمین می توان مشاهده کرد. اثرات نامطلوب آلاینده های هوا بر روی بازدهی محصولات کشاورزی، زیست پذیری جنگل ها، مراتع و دیگر اکوسیستم های طبیعی در جهان است. همه اینها باعث افزایش تلاش ها و سیاست های بین المللی با به رسمیت شناخته شدن فعالیت آنها و اندازه گیری جابه جایی آلاینده ها در مقیاس های بزرگ شده است. بنابراین دولت ها در تلاش اند تا تغییرات جمعیت را که بر مواد غذایی، انرژی و کالا و جابه جایی آلاینده های آب و هوایی تأثیر گذارند پیش بینی کنند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه روابط عمومی الکترونیک در توسعه نظام اداری ایران برروی کارمندان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان جامعه آماری و ازطریق روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه طراحی و اجرا شده است. حجم جامعه آماری این پژوهش (کل کارمندان سازمان) حدود 8000 نفر بود که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران 385 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بین کیفیت قابلیت های تعاملی بودن روابط عمومی الکترونیک و تعامل اثربخش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با دیگر دستگاه های اجرایی کشور، بین بهره گیری از قابلیت به روز بودن اخبار و اطلاعات در روابط عمومی الکترونیک و آگاهی بخشی نسبت به حقوق و تکالیف متقابل مردم و نظام اداری در این سازمان، بین کیفیت قابلیت پیگیری در روابط عمومی الکترونیک و کارآمدسازی شیوه های نظارت و کنترل نظام اداری در سازمان میراث فرهنگی، بین استفاده از امکان تولید محتوا در روابط عمومی الکترونیک توسط کارمندان و بهره گیری از ظرفیت های مردمی در این سازمان رابطه معناداری وجود دارد.

در جامعه ای که دارای بافت دینی است، می توان از آموزه های دین در کارآفرینی بهره گرفت. چراکه رویکرد جامع به کارآفرینی با در نظر گرفتن دین، می تواند تکمیل کننده تئوری و عمل کارآفرینی باشد. هدف این تحقیق، که با استفاده از تلفیق روش مصاحبه با مطلعین مذهبی و روش هرمنوتیک صورت پذیرفته، شناخت کارآفرین و کارآفرینی با تشریح مؤلفه های آن بر مبنای آیات قرانی و احادیث اسلامی و راهکارهای پرورش چنین کارآفرینانی در دانشگاه است. براساس با نتایج، کارآفرین فردی نیک کردار است که با تقویت ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه در خود با توجه به معارف آسمانی و بهره گیری از قوه تعقل و تفکر در آیات و روایات اسلامی، فعالیتی را آغاز می کند که همواره با رضایت خداوند و شوق و میل باطنی نسبت به آن فعالیت همراه است. او از قوه نبوغ و خلاقیت خود استفاده نموده تا به سود حاصل از فعالیت خود دست یابد و موجب توسعه منطقه یا کشور خود شده و همواره با رعایت اعتدال، این فعالیت را با حفظ محیط زیست ادامه می دهد. دانشگاه به منظور پرورش چنین کارآفرینی می تواند از چهار راهبرد دینی فرهنگی، سازمانی، آموزشی مشاوره ای و پژوهشی استفاده کند. در پایان با توجه به نتایج، مدل مفهومی پرورش کارآفرین در دانشگاه با چشم انداز اسلامی ارائه شده است.

رشد گروه های تروریستی در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه، نشان دهنده فصل جدیدی از مسائل امنیتی در منطقه است. گسترش سریع گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه بیانگر این نکته است که حرکت های تروریستی دیگر در قالب سنتی صورت نگرفته و سیستم جهانی شدن در قالب ساختار ارتباطاتی و رسانه ای باعث گستردگی و توسعه آن در سطح منطقه و جهان گردیده است. همچنین عوامل روانشناختی تأثیرات مهمی در گرایش توده های سنی عراق و سوریه و دیگر نقاط جهان به داعش داشته و مطالعه آن از اهمیت بسزایی برخودار است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی زمینه های روانشناختی گسترش و جذب افراد به گروه تروریستی داعش است. فرضیه پژوهش این است که احساس سرخوردگی ناشی از تبعیض اجتماعی، اداری و سیاسی عامل اصلی در گرایش به داعش است. پژوهش حاضر با استفاده روش توصیفی تحلیلی و استفاده از متون معتبر به این نتیجه دست یافته است که مسلمانان سنی مذهب برای کسب تشخص از یک سو و مبارزه با هویت پایمال شده و حس خفت گروهی از سوی دیگر، روش خشونت کور داعشی را بر مبارزات مدنی و عاری از خشونت ترجیح دهند. همچنین در این مقاله همچنین به تفصیل به روش های تبلیغاتی و پروپگاندای داعش برای جذب نیرو و روش های جنگ روانی مورد استفاده این گروه اشاره شده است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد داعش در میان گروه های رادیکال تروریستی مذهبی، استفاده رسانه ای و سازمان یافته از زنان در فعالیت های تبلیغاتی برای جذب عضو جدید است.

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کم آب ترین منطقه در جهان هستند. در این منطقه، سه رود بزرگ نیل، دجله و فرات و اردن وجود دارد و کشورهای ساحلی این رودها بر سر نحوه تقسیم آب و نوع سدبندی بر روی رود با یکدیگر اختلاف نظر دارند. این مقاله سعی در پاسخ به این سؤال دارد که آیا کمبود آب در خاورمیانه منجر به رقابت یا همکاری منطقه ای می شود؟ فرض اصلی مقاله این است که با توجه به مفروضات رئالیسم و نئورئالیسم و وجود اختلاف و تعارض بین کشورهای منطقه، کمبود آب در خاورمیانه منجر به تعارض و رقابت بین بازیگران این منطقه می شود. این مقاله بر واکاوی رودهای مشترک بین کشورهای مختلف در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سامان یافته است. ماحصل پژوهش حاضر با توجه به روش توصیفی تحلیلی اشاره دارد که خاورمیانه و شمال آفریقا به دلیل واقع شدن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان و رشد بی رویه جمعیت و همچنین عدم مدیریت صحیح آب و... با بحران کم آبی و بی آبی مواجه هستند و این بحران کم آبی منجر به همکاری و همگرایی کشورها در این حوزه نمی شود، بلکه با توجه به رویکرد رئالیستی و منافع محور منجر به رقابت و خصومت بین بازیگران می شود، به گونه ای که شاید بتوان از جنگ آب به عنوان جنگ های بعدی در منطقه خاورمیانه نام برد.

مختلف فرهیختگان از جمله اصحاب رسانه نسبت به ابعاد اقتصاد مقاومتی است. این موضوع نشان می دهد که فرآیند تبیین اقتصاد مقاومتی به طور خاص برای فرهیختگان و به طور عام برای عموم طی نشده است. رسانه ها گستره ای از اهداف را دنبال می کنند که ناآگاهی از آنها، افراد را تأثیرپذیرتر می سازد. رسانه ها ابزاری هستند که مردم به مدد آنها ساختارها و حوادث جامعه را شناسایی و تفسیر می کنند. در همین راستا، کارکرد رسانه ها، به ویژه رسانه های مجازی، برجسته سازی و بازنمایی گفتمان های شکل گرفته در نظام اجتماعی است. از این جهت، بررسی و تحلیل نحوه بازنمایی مؤلفه های اصلی اقتصاد مقاومتی از سوی رسانه ها، به ویژه در فضای مجازی با توجه به وسعت گستره انتشار، سرعت اطلاع رسانی و فراگیری ضرورت و اهمیت فراوانی دارد. همچنین فهم و شناخت رویکرد نخبگان نسبت به اقتصاد مقاومتی از منظر همراهی با گفتمان رسمی به منظور پیشبرد و تحقق شاخص های اصلی اقتصاد مقاومتی دارای اهمیت زیادی است. در این پژوهش با بررسی نحوه بازنمایی مؤلفه های اقتصاد مقاومتی در خبرگزاری ها و سایت های خبری، ابعاد نظری اقتصاد مقاومتی و اثربخشی رسانه ها در بازنمایی گفتمان اقتصاد مقاومتی مورد مطالعه قرار گرفته است. تحلیل یافته های این پژوهش بیانگر این مسئله است که تفسیرها و تحلیل هایی که درباره واقعیت اقتصاد مقاومتی در رسانه ها ارائه می شود، گاهی بر گستره پیچیدگی های برداشتی نسبت به ماهیت واقعی مفهوم اصلی و مفاهیم فرعی اقتصاد مقاومتی افزوده و زمینه بهبود نگرش نسبت به تعریف دقیق، اهمیت و جایگاه اقتصاد مقاومتی را دشوار ساخته است. از این رو به نظر می رسد فرآیند تبیین اقتصاد مقاومتی از سوی عوامل متعدد ساخت گفتمان باید ساده سازی شود تا زمینه درک مفهوم دقیق موضوع و پذیرش اجتماعی آن فراهم شود. همچنین رسانه ها در فضای مجازی ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مرتبط با اقتصاد مقاومتی را بیشتر مورد مداقه قرارداده اند. از سوی دیگر، به تناسب زمانی و بسته به موضوعات مطرح شده در جریان های رسانه ای کشور، همسویی یا عدم همسویی نهادهای ذی ربط با گفتمان اقتصاد مقاومتی در رسانه ها برجسته سازی شده است.

هدف نهایی فرآیند مدیریت تصویر، ایجاد و ارائه انگاره هایی هدفمند از اشخاص، رویدادها و موضوعاتی است که متناسب با مأموریت یک رسانه بوده و با بهره گیری از ظرفیت های پرداختی و فرآوری رسانه ای بتواند حتی المقدور انگاره هایی حساب شده و مطلوب را به مخاطبان منتقل کند. این تحقیق با اتخاذ رویکرد فرآیندی، تلاش داشت تا به شناسایی اهرم های تغییر این فرآیند بر مبنای روش بازمهندسی کندور بپردازد. به همین منظور، خروجی مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان، اساتید و پژوهشگران ارتباطات و تعدادی از مدیران و مشاوران رسانه ملی به صورت باز، محوری و انتخابی کدگذاری و مقوله بندی شد تا 180 مفهوم استخراج شده اولیه به 70 مفهوم تقلیل یابد. نتایج نهایی کدگذاری محتوای مصاحبه ها در پنج محور کلان قرارگرفته و در هر بخش تلاش شده تا ضمن ارائه توصیف اهرم های تغییر موجود از نگاه کارشناسان، ریشه های ایجاد این مسائل و همچنین پیامدهای ناشی از تداوم چنین موانعی در سازمان تبیین شود. این پنج گلوگاه تغییر در بازمهندسی فرآیند مدیریت تصویر سازمان صداوسیما، که هرکدام به نحوی مانع تحقق فرآیند تصویرسازی هستند عبارت اند از: عوامل محیطی، عوامل آموزشی و پژوهشی، عوامل ساختاری، عوامل فرهنگی و عوامل مدیریتی.

هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در میان کارکنان مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش حاضر به لحاظ روش، از نوع توصیفی و به دلیل میدانی بودن (پهنانگر) آن پیمایشی و دهر طبقه بندی تحقیقات بر اساس هدف، از نوع پژوهش های کاربردی است. روایی پرسشنامه با استفاده از روش روایی محتوا و با نظر اساتید راهنما و چند صاحب نظر خبره مورد تأیید قرار گرفت. برای سنجش پایایی پرسشنامه ها آلفای کرونباخ استفاده شد و برای متغیرهای مورد مطالعه با توجه به گویه های درنظر گرفته شده 87/0 که بالای 70/0 است نشان از پایایی ابزار اندازه گیری تحقیق است. یافته ها حاکی از آن است که سطح مدیریت دانش در کتابخانه ملی ضعیف ارزیابی شده است. کتابخانه ملی برای اینکه بتواند به نحو مطلوب تری از برنامه های استقرار مدیریت دانش استفاده کند و مدیریت دانش را در سازمان با موفقیت پیاده سازی کند نیاز دارد در درجه اول فرهنگ سازمانی خود را شناسایی و برنامه های مدیریت دانش را متناسب با فرهنگ سازمانی موجود اجرا کند. به عبارتی، برای اینکه مدیریت دانش در سازمان به نحو مؤثری اجرا شود، باید هماهنگی لازم با فرهنگ سازمانی موجود را داشته باشد.