روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

نگاهی به چرخه و اپیزود در اختلال دوقطبی تند چرخش: یک چالش تشخیصی و پژوهشی

اهداف این پژوهش به منظور طراحی مداخله مبتنی بر تفاوت های فردی بر اساس هیجان ابرازشده والدین و تأثیر این برنامه بر مهارت های اجتماعی کودکان اوتیسم با عملکرد بالا انجام شد. مواد و روش   ها نوع مطالعه برای بخش اول، مطالعه علّی مقایسه ای و بخش دوم مطالعه نیمه آزمایشی است. به منظور طراحی برنامه درمانی فلورتایم مبتنی بر هیجان ابرازشده والدین، ابتدا به صورت ترکیبی تودرتو با پرسش نامه محقق ساخته برای سنجش کیفی و پرسش نامه خانواده برای بخش کمّی، وضعیت هیجانی مادران اوتیسم سنجیده شد. بر این اساس برنامه درمانی ۲۳ جلسه ای تدوین شد. در نهایت ۲۰ کودک اوتیسم با عملکرد بالا از مراکز اوتیسم به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند؛ ۱۰ نفر به عنوان گروه آزمایش که علاوه بر مداخله ABA برنامه مداخله طراحی شده به آن ها ارائه شد و ۱۰ نفر به عنوان گروه کنترل که صرفاً ABA دریافت می کردند، انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده عبارتند از: پرسش نامه خانواده، آزمون ASSQ و آزمون هوش استانفورد بینه، آزمون گیلیام و سازگاری اجتماعی واینلند. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق آزمون مانوا و مانکوا با نرم افزار spss نسخه ۱۹ انجام شد. یافته   ها نتایج بیانگر این هستند که با وجود تفاوت معنی دار در هیجان ابرازشده مادران اوتیسم و عادی و زیادبودن هیجان ابرازشده مادران اوتیسم در نمره کلی هیجان ابرازشده، انتقاد و درگیری عاطفی افراطی، بعد از ارائه مداخله، تفاوت معنی داری بین دو گروه کودکان تحت مداخله ABA و کودکان تحت مداخله فلورتایم در مهارت ها و سازگاری اجتماعی ملاحظه نشد. اما گروه آزمایش، بعد از ارائه مداخله، عملکرد بهتری در نمره ارتباط داشتند. نتیجه   گیری با توجه به زیادبودن هیجان ابرازشده والدین کودکان با اختلال اوتیسم، باید مداخلات مختلفی برای کاهش هیجان ابرازشده آن ها ارائه داد. همچنین می توان از مداخلات اجتماعی از جمله مداخله فلورتایم برای افزایش ارتباط کودکان با اختلال اوتیسم عملکرد بالا استفاده کرد.

اهداف هدف مطالعه حاضر بررسی روابط ساختاری میان صفات اتیستیک، نقص مؤلفه های حل مسئله اجتماعی، نشانه های افسردگی و اضطراب است. مواد و روش   ها جامعه نمونه پژوهش شامل ۳۳۶ دانشجو ( مرد و زن) در سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ بود که در دامنه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال قرار داشتند و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. دانشجویان به پرسش نامه های ضریب طیف اتیسم، حل مسئله اجتماع (فرم کوتاه)، افسردگی بک و اضطراب بک پاسخ دادند. داده های گرده آوری شده با استفاده از روش های همبستگی پیرسون، آزمون بوت استرپ و مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه ۱۸، LISREL نسخه ۸/۵ و Mplus نسخه ۵/۱ تجزیه وتحلیل شدند. یافته   ها نتایج حاصل از تحلیل نشان داد نقص مؤلفه های حل مسئله اجتماعی، در رابطه بین شدت صفات اتیستیک و نشانه های افسردگی و اضطراب نقش میانجی دارد و تمام شاخص های برازش مدل فرضی در محدوده برازش مناسب قرار داشت. همچنین همبستگی متقابل و مثبتی (۰/۲۵ ≥r≥ ۰/۴۵) بین صفات اتیستیک، نقص حل مسئله اجتماعی، اضطراب و افسردگی وجود داشت و تمامی روابط به لحاظ آماری معنی دار ( ۰/۰۱ < P ) بود. نتیجه   گیری یافته های حاصل از پژوهش حاضر حمایت بیشتری را از رابطه ساختاری بین نقص مؤلفه های حل مسئله و شدت نشانه های افسردگی و اضطراب و صفات اتیستیک ارائه می دهد و درک چگونگی ارتباط آن ها با نشانه های افسردگی و اضطراب کمک کننده خواهد بود تا در آینده به تلاش هایی برای ایجاد برنامه های حل مسئله برای افراد دارای صفات اتیستیک منجر شود .

اهداف یکی از بخش های مهم در درک ذهنیت دیگران، تشخیص نیّت و هدف آن ها از انجام رفتارهایشان است. این مطالعه با هدف تعیین روایی آزمون الگوی «شکل های متحرک» برای تعیین عملکرد کودکان دبستانی در فهم قصدمندی رفتار دیگران انجام گرفت. مواد و روش   ها در یک بررسی مقطعی برای ارزیابی ابزارها، دانش آموزان دبستانی پایه های سوم تا پنجم شهر تهران با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی وارد شدند. والدین سیاهه رفتاری کودکان را تکمیل کردند. پس از انجام آزمون ایشی هارا به منظور ارزیابی نبود کوررنگی در کودکان، آزمون الگوی «شکل های متحرک» برای کودکان اجرا شد. با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۸ برای تحلیل داده ها آمار توصیفی، آزمون های تی، رگرسیون خطی وهمبستگی پیرسون به کار رفت. یافته   ها ارتباطی میان شاخص قصدمندی با سن و جنس به دست نیامد. تمام متغیرهای الگوی شکل های متحرک با یکدیگر همبستگی معنی دار ( P<۰/۰۱ ) داشتند. ضریب همبستگی نمره قصدمندی وتعداد اصطلاحات ذهنی سازی ۰.۶۱۲ ( P=۰/۰۱ ) بود. میان متغیرهای الگوی «شکل های متحرک» با نمرات زیر مقیاس های سیاهه رفتاری کودک، همراهی معنی داری به دست نیامد. نتیجه   گیری الگوی «شکل های متحرک» می تواند به عنوان ابزاری با روایی ساختاری مناسب برای ارزیابی قصدمندی در کودکان دبستانی به کار رود.

اهداف در این مطالعه ویژگی های بالینی، عملکرد کلی، کیفیت زندگی و سازگاری پیش از بیماری کودکان و نوجوانان مبتلا به روان پریشیِ بار نخست بستری در بیمارستان روانپزشکی روزبه بررسی شد. مواد و روش   ها در این مطالعه پیمایشی همه کودکان و نوجوانان مبتلا به روان پریشیِ بار نخست ارزیابی شدند که در سال های ۱۳۹۲تا ۱۳۹۳ در بخش کودک و نوجوان بیمارستان روزبه بستری شده بودند. تشخیص گذاری بر اساس ارزیابی بالینی روانپزشکی و ترجمه فارسی فهرست اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیای کودکان، نسخه حال و طول عمر ( K-SADS-PL-PV ) صورت گرفت. برای ارزیابی متغیرهای مربوطه، مقیاس نشانه های مثبت و منفی ( PANSS )، سازگاری پیش از بیماری ( PAS )، ارزیابی کلی کودکان ( CGAS ) و پرسش نامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (فرم کوتاه) ( WHOQoL-Bref ) تکمیل شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ و روش آمار توصیفی و آزمون همبستگی اسپیرمن صورت گرفت. یافته   ها درمیان ۴۴ شرکت کننده (۴۷/۴ درصد پسر) با میانگین سنی ۱۹۳/۱۱ ماه و انحراف استاندارد ۲۱/۵ ماه، ۶۸/۳ درصد از افراد به اختلال خلقی دوقطبی و ۱۵/۹ درصد به اسکیزوفرنیا مبتلا بودند. شایع ترین اختلال همراه با اختلال وسواسی جبری و بیش فعالی کم توجهی بود. سازگاری ضعیف قبل از روان پریشی با سطح تحصیلات رابطه منفی و خطر خودکشی و مدت اختلال روان پریشی رابطه مثبت ( P<۰/۰۵ ) داشت. سطح عملکرد کلی پیش از بروز روان پریشی تنها در ۷ درصد افراد، بیشتر از ۸۰ درصد بود. این میزان در زمان بستری در ۹۵ درصد افراد کمتر از ۴۰ بود. نتیجه   گیری اختلال دوقطبی شایع ترین تشخیص روان پریشیِ بار نخست در میان کودکان و نوجوانان بستری بود. روان پریشیِ بار نخست با سطح پایین سازگاری پیش از بیماری و افت شدید عملکرد کلی همراه بود. این یافته ها بر ضرورت درمان های پیشگیرانه و بهنگام در کودکان و نوجوانان در معرض خطر تأکید دارد.

اهداف هدف پژوهش حاضر تبیین نقش واسطه ای نشخوار فکری در رابطه میان سبک های دلبستگی و نشانه های افسردگی است. مواد و روش   ها این پژوهش، تحقیقی پس رویدادی با طرح علّی است. ۱۷۵ نفر از دانشجویان ایرانی به عنوان نمونه به پرسش نامه های افسردگی بک- نسخه دوم، مقیاس پاسخ نشخواری و پرسش نامه دلبستگی بزرگ سالان پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس، رگرسیون، تحلیل میانجی و نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ تجزیه وتحلیل شدند. یافته   ها نتایج نشان داد جهت گیری دلبستگی با نشخوار فکری (۰/۰۰۱ P< ) و افسردگی (۰/۰۰۰۵ P< ) مرتبط است. شاخص اجتناب سیستم دلبستگی با در فکر فرورفتن نشخواری ارتباط معناداری دارد (۰/۰۰۲ P< ). همچنین نتایج پژوهش حاضر از میانجیگری در فکر فرورفتن نشخواری در رابطه بین شاخص اجتناب دلبستگی و نشانه های افسردگی حمایت کرد (۰/۰۰۰۵ P< ). نتیجه   گیری مؤلفه در فکر فرورفتن نشخوار فکری در رابطه میان شاخص اجتناب دلبستگی و نشانه های افسردگی میانجیگری می کند. یافته های این پژوهش بر نقش رابطه بین مراقبان و کودک در شکل گیری نشخوار فکری و افسردگی تأکید می کند. همچنین برای جلوگیری از ایجاد این سازه ناکارآمد برنامه های پیشگیرانه ای را پیشنهاد می کند.

اهداف این پژوهش با هدف بررسی روایت از خود بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا انجام شد. مواد و روش   ها پژوهش حاضر از نوع تحلیل روایت بود و نمونه آماری آن عبارت بود از ۹ نفر بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش شامل فرم مصاحبه وضعیت روانی و مصاحبه داستان زندگی مک آدامز بود. به منظور تحلیل داده ها از دو روش تحلیل ساختاری ژنت و تحلیل محتوا استفاده شد. یافته   ها نتایج نشان داد که روایت این بیماران با وضعیتی بی ثبات آغاز می شود و در آن سرنخ های آشوبی بزرگ وجود دارد. این آشوب معمولاً ابتلای راوی به بیماری اسکیزوفرنیاست که زندگی او را کاملاً تحت تأثیر قرار می دهد. بر اساس تحلیل محتوا درون مایه اصلی در روایت از خود بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا درون مایه قربانی شدن بود. درون مایه های طرد، ناامنی، تنهایی، شرم و گناه نیز از دیگر درون مایه های اصلی روایت های این بیماران محسوب می شوند. همچنین درون مایه پدر غایب و مادر بیش از حد مداخله گر نیز از مهم ترین یافته های حاصل از روایت آزمودنی های پژوهش حاضر بود. نتیجه   گیری یافته ها حکایت از این داشت که درک بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا از خود درکی خودمرکزبین است و بیماری در فهم آن ها از خود نقش محوری دارد.

اهداف پژوهش حاضر با هدف بررسی برخی از ویژگی های روانسنجی پرسش نامه آسیب ثانویه در همسران جانبازان انجام شد. مواد و روش   ها جامعه پژوهش حاضر شامل همسران جانبازان شهرهای یزد، اصفهان، شیراز و اهواز بود که یکی از فرزندان آن ها در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در مدارس شاهد و ایثارگر این شهرها مشغول به تحصیل بودند. ابتدا با روش نمونه گیری خوشه ای ۳۷۹ نفر از این جامعه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه آسیب ثانویه، مقیاس سنجش نشانه های اختلال استرس پس از سانحه می سی سی پی، مقیاس استرس آسیب ثانویه، مقیاس افسردگی و اضطراب و استرس استفاده شد. داده ها به روش تحلیل عاملی تأییدی، همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل، ضریب آلفای کرونباخ و شاخص روایی محتوایی با استفاده از نسخه ۱۸ نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل شدند. یافته   ها تحلیل عاملی تأییدی نشان داد پرسش نامه آسیب ثانویه همانند ساختار عاملی نسخه اصلی مقیاس، در نمونه ایرانی ساختاری تک عاملی دارد. روایی صوری پرسش نامه با استفاده از روش تأثیر آیتم و روایی محتوایی آن با استفاده از شاخص روایی محتوایی تأیید شد. وجود همبستگی بالا میان نمره پرسش نامه آسیب ثانویه و نمره خرده مقیاس های افسردگی و اضطراب و استرس و خرده مقیاس های اختلال استرس پس از سانحه می سی سی پی و مقیاس استرس ضربه ثانویه نشانگر روایی همگرای مقیاس بود (P<۰.۰۱) . همچنین پرسش نامه آسیب ثانویه قادر بود گروه آزمودنی های دارای سلامت روان بالا را از گروه آزمودنی های دارای سلامت روان پایین تشخیص دهد. ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس ۰/۹۲ و پایایی بازآزمایی آن به فاصله یک هفته میان دوبار اجرای آزمون ۰/۸۱ به دست آمد (P<۰.۰۱) . نتیجه   گیری بر اساس یافته های این پژوهش، نسخه فارسی پرسش نامه آسیب ثانویه، پایایی و روایی مطلوبی در همسران جانبازان ایرانی دارد.

اهداف هیلگارد و وایتسن هوفر در سال ۱۹۵۲ مقیاس استعداد هیپنوتیزم پذیری دانشگاه استَنفورد را معرفی کردند. این مقیاس در سال ۱۹۶۲ بازبینی و تکمیل شد. SHSS/C عمدتاً تبعیت رفتاری و تلقین پذیری را در طیف وسیعی از پدیده های هیپنوتیزمی (مواد حرکتی و نمونه های خیال پردازی و تحریف شناختی) در مدت زمان کوتاهی می سنجد. در تحقیق حاضر، هدف بررسی خصوصیات روان سنجی مقیاس استعداد هیپنوتیزم پذیری استانفورد SHSS/C در جمعیت غیربالینی است. مواد و روش   ها این مطالعه توصیفی روی ۳۰۰ نفر از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام شد که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. این دانشجویان با ابزارهای تحقیق از جمله مقیاس استعداد هیپنوتیزم پذیری استانفورد SHSS/C ، مقیاس القای هیپنوتیزمی HIP ، پرسش نامه گروه های شخصیتی هیپنوتیزم پذیر اشپیگل و پرسش نامه شخصیتی پنج عاملی نئو ( NEO - FFI ) آزموده شدند. داده ها با استفاده از روش آماری توصیفی، ضریب همبستگی، تحلیل عامل اکتشافی، آلفای کرونباخ، ضریب دو نیمه سازی گاتمن و با استفاده از نرم افزار SPSS نگارش ۲۲ تحلیل شد. یافته   ها تحلیل عاملی به روش تحلیل مؤلفه های اصلی با چرخش واریماکس برای SHSS/C ، سه عامل استعدادهای هیپنوتیزم پذیری توانایی های شناختی و ادراکی، پدیده های حسی حرکتی، تحریف شناختی و آثار پس هیپنوتیزمی را استخراج کرد. ضریب پایایی از نوع آلفای کرونباخ، بازآزمایی و همسانی درونی به ترتیب ۰/۸۰، ۰/۷۵، ۰/۷۴ بود. همچنین سه نوع روایی هم زمان، ملاکی و همبستگی خرده مقیاس ها با کل مقیاس و یکدیگر، با مقیاس القای هیپنوتیزمی HIP ،پرسش نامه های گروه های شخصیتی هیپنوتیزم پذیر و شخصیت نئو به ترتیب ۰/۸۹، ۰/۸۴، ۰/۶۸ گزارش شد. نتیجه   گیری نتایج نشان داد که مقیاس SHSS/C در جامعه ایرانی خصوصیات روان سنجی مطلوبی دارد و می توان از آن در تحقیقات روان شناسی و روان پزشکی استفاده کرد.

اهداف انستیتو روانپزشکی تهران به هدایت دکتر ایرج سیاسی و دکتر احمد محیط از سال های ۱۳۵۴ برنامه ریزی و در سال ۱۳۵۶ راه اندازی شد تا بتواند تحولی در آموزش، پژوهش و خدمات سلامت روان، اعتیاد و توانبخشی ایجاد کند. این گزارش در نظر دارد مستندات و روند شکل گیری و پیشرفت این انستیتو و برنامه های کشوری آن را ارائه کند. مواد و روش   ها این گزارش در ادامه دو گزارش منتشرشده پیشین به صورت مصاحبه انفرادی، مرور مستندات و اسناد و مقالات انجام شده است. دکتر شهره محسنی روانپزشک، مصاحبه را ضبط، پیاده سازی و ویرایش کرده است. آنگاه نگارنده گزارش، آن را بازنگری و منابع علمی مرتبط را به آن اضافه کرده است. یافته   ها انستیتو روانپزشکی تهران با هدف تمرکززدایی در خدمات روانپزشکی، روانشناسی بالینی و سلامت روان در جامعه تشکیل شد و موجب تحول مراقبت بیمارستانی و تمرکززدایی از بیمارستان های بزرگ شد؛ برنامه بهداشت روان در کشور را پایه ریزی و اجرایی کرد و با پژوهش و تربیت نیروی انسانی متخصص و نیز ادغام بهداشت روان در مراقبت های اولیه، خدمات ارزنده ای در این زمینه ارائه داد. نتیجه   گیری تاریخ معاصر بهداشت روان و پیشگیری از اعتیاد، تمرکززدایی از بیمارستان های بزرگ روانی و نیز پیشگیری و مراقبت بهداشت روان در نظام سلامت را مدیون انستیتو روانپزشکی تهران است که در دهه اخیر نام دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان را به خود گرفته است.