گروه های ویژه

عهدنامه و سوگندنامه گونه ای از منشات رسمی باقی مانده از قرن پنجم و ششم هجری قمری است. با بررسی منشات و متون تاریخی این عهد می توان عهدنامه ها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: اول عهدنامه هایی که خلفا، سلاطین و افراد بلندمرتبه برای تضمین امنیت به حاکمین و تابعین و افراد زیردست اعطا می کردند. این دسته از عهدنامه ها بیشتر به امان نامه شباهت داشته و به منظور تضمین امنیت فرد تابع صادر می شده است. دسته ی دوم از عهدنامه ها، اسنادی بوده که حکام و امرا و افراد زیر دست برای تضمین وفاداری و عمل به تعهدات،به فرد بالادست می دادند. تعدادی از این دسته عهدنامه ها در مجموعه منشات قرن پنجم و ششم هجری قمری باقیمانده و به دست ما رسیده است. از آنجا که در برخی از موارد عهدنامه های یاد شده را دیوانیان در دستگاه قدرت بالادست نوشته ، برای تائید به نزد حاکم دست نشانده می فرستادند، این گونه از عهدنامه ها در تبیین و شناخت روابط سلاطین و حکام تابعه اهمیت خاصی می یابد. چرا که توقعات و انتظارات حکومت مرکزی را از حکام و امرای تابع ،از دیدگاهی متفاوت به رشته تحریر می کشد. این عهدنامه ها همراه با مشابهت های ساختاری که دارند در پژوهش های تاریخی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

۵۱۲۹.

نگاهی به عصر مشروطیت از منظر اسناد

نویسنده: کریم سلیمانی

منبع: گنجینه اسناد تابستان ۱۳۸۶ شماره ۶۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سند شناسی و سندپژوهی قاجاریه از مشروطیت تا انقراض قاجار

تعداد بازدید : ۱۰۳۵ تعداد دانلود : ۶۹۱

انقلاب مشروطیت، نقطه عطفی در تاریخ ایران است که علاوه بر تاثیرات سیاسی، باعث گام نهادن جامعه مدنی ایران به فضائی جدید و تحرک آن شد. بررسی عملکرد دولتمردان ایران در بستن قراردادها و اعطای امتیازات به استعمارگران، روشنگری در زمینه سوءاستفاده های بیگانگان و ایجاد زمینه های لغو این قراردادها، مطلب بالا را تایید می کند. از جمله قراردادهای مورد بررسی، می توان به قرارداد بانک استقراضی روس، کمپانی لینچ، شرکت خوشتاریا و شرکت روسی راهداری انزلی – تهران اشاره کرد. اعتماد به نفس جامعه مدنی ایران را در عصر مشروطیت، می توان با بررسی حوادث اجتماعی آن زمان از جمله واکنش مردم انزلی نسبت به اجحافات شرکت روسی لیازانوف (شیلات شمال)، و واکنش قصابان قزوین در برابر ستم شرکت آمریکائی قره گوزیان، مشاهده کرد. از جمله نتایج مثبت مشروطیت و اثرات آن، می توان به تمدید نشدن قراردادهای استعماری و تخصیص یافتن امتیاز و انعقاد قرارداد با ایرانیان و استفاده از کارگران ایرانی، اشاره کرد.

۵۱۳۰.