در دوره فرمانروایی مغولان هند، مهاجرت ایرانیان به شبه قاره هند فزونی گرفت. شماری از مهاجران ایرانی، هم در شکل گیری حکومت مغولان و هم در توسعه قلمرو و اداره این حکومت، نقش به سزائی ایفا نمودند. از جمله ایرانیانی که فعالانه در خدمت مغولان قرار گرفتند، محمد بیرم خان بهارلو بود. ورود وی به خدمت مغولان، متأثر از ارتباطات تاریخی خانواده او با برخی از شاهزادگان تیموری است. با این حال، ترقی فوق العاده وی، مدیون درایت خود او و فداکاری هایش برای تثبیت این حکومت است. در سایه ی اقدامات مهمی که بیرم برای حکمرانی مجدد همایون انجام داد، توانست بر سمت وکیل السلطنه جانشین وی اکبرشاه تکیه زند. برای چند سال، امور مهم حکومت اکبرشاه، زیر سیطره ی بیرم قرار داشت. عملکرد مقتدرانه و خودمحورانه ی وی در این سمت، رقیبان عمدتاً تورانی او را به عکس العمل واداشت. با تداوم، انعطاف پذیری بیرم در برابر انتظارات مخالفان و نیز بی اعتنایی او به نظرات شاه، فرمان برکناری وی از وکالت صادر شد. مقاومت بیرم در برابر فرمان شاه و تکاپوی بی نتیجه او برای بازیافتن موقعیت سابق، اوضاع را بدتر ساخت و به تبعید و سپس قتل او انجامید. با مرگ بیرم خان، امید تورانیان به کنار زدن ایرانیان از سمت های مهم فزونی گرفت. اما روند حضور ایرانیان در برخی مشاغل مهم، کمابیش حفظ شد.
دوام و بقای هر ملت و هدایت فرهنگی و تاریخی هر قوم، ریشه در میراث معنوی و فرهنگی پیشینیان آن قوم دارد و آرشیو به عنوان یادمانی از گذشته، تبلور عینی و گواه صادق فرهنگ، مدنیت و هویت کشور به شمار می رود و موجبات ارتباط گذشته را با حال و حال را با آینده فراهم می سازد.
آرشیو، به عنوان مرکز و مکانی مجهز تعریف شده است که اسناد راکد، پس از یک رشته عملیات و برنامه های هدفمند، به آن جا منتقل و به منظور خدمات دهی به پژوهشگران و مورخان، حفظ و نگهداری می شوند. باتوجه به اهمیت و نقش آرشیوهای ملی، در این مقاله، یافته های بررسی تطبیقی آرشیوهای ملی ایران، آمریکا، انگلستان و فرانسه گزارش شده است. در پایان، پیشنهادهائی برپایه این یافته ها، جهت پویا تر شدن آرشیو ملی ایران ارائه گردیده است.