جشن ها همواره یکی از دیر پاترین و ماندگارترین مولفه های هویتی و اجتماعی یک جامعه هستند که به رغم تحولات تاریخی عمیق در میان یک قوم و یا یک ملت، حتی در سخت ترین شرایط، پایدار می مانند. آیین نوروز و مهرگان از مهم ترین آیین های اجتماعی کهن جامعه ایران باستان بودند که علاوه بر برخورداری از خصلت های آیینی و انسان دوستانه خویش به دلیل نقش و کارکرد اقتصادی که داشتند در درون ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی پایدار ماندند و در تمامی دوره های تاریخی از جمله قرون نخستین اسلامی همراه با مراسم گوناگون برگزار می شدند. از جمله عوامل اقتصادی تاثیر گذار در ماندگاری جشن های ایرانی، زمان پرداخت خراج بود که در نوروز انجام می گرفت. همچنین سنت هدیه دادن که از ویژگی های نوروز و مهرگان بود و با روح اسلام نیز همخوانی داشت و منبع درآمد خلفای اموی و عباسی بود و در استمرار و ماندگاری این جشن ها در قرون نخستین اسلامی تاثیر داشته است. این پژوهش به بررسی نقش و تاثیر خراج و هدیه در استمرار و ماندگاری جشن های نوروز و مهرگان در دوران نخستین اسلامی می پردازد.
نوشته های باقی مانده از دورة هزار سالة ایلامی قدیم، از حدود 2500 تا 1500 ق م. به زبان ایلامی نادر هستند، اما از شوش در دورة سوکل مخ ها؛ یعنی نیمه اول هزارة دوم ق م. چند صد سند حقوقی به جا مانده است که منبعی دست اول برای مطالعة تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایلام فراهم می کند. مقالة حاضر در ضمن ویرایش و ترجم ة فارسی و انگلیسی دو سند مشارک ت برای سفرهای تج اری، به تحلی ل شکل و محتوای این اسن اد پرداخته و چنین مطالعة تطبیقی با قانون حمورابی که تقریباً همزمان با اسناد شوش بوده است، نکات تازه ای را دربارة مقررات کلی راجع به سفرهای تجاری نشان می دهد. به نظر می رسد که اگر خسارت ناشی از حملة دشمن یعنی حملات مسلحانه بود، طبق قواعد کلی تاجر مسوول از دست رفتن سرمایه نبوده است. از سوی دیگر، شروط مقرر در قراردادها، اعمال این قاعدة کلی را ظاهراً محدود می کرده است. علاوه براین اسناد حاضر اطلاعات تازه ای راجع به نقش اقتصادی معابد به دست می دهند.