ویژگی های سبکی و زبانی حقایق الاخبار خورموجی
منبع:
نقد، تحلیل و زیبایی شناسی متون سال ششم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۸
91 - 110
حوزه‌های تخصصی:
حقایق الاخبار، تألیف میرزا جعفرخان حقایق نگار خورموجی، یکی از منابع مهم تاریخی عصر قاجار به شمار می رود. مورخان و محققان غالباً به ویژگی های تاریخ نگاری و تاریخ نگری این اثر پرداخته اند و به ویژگی های سبکی و زبانی آن، نیز جایگاه این اثر در نثر دوره ی قاجار، چندان توجه نشان نداده اند. نظر به اهمیت بحث، شناخت ویژگی های زبانی و سبکی کتاب حقایق الاخبار و نسبت آن با نثر تاریخی این دوره، موضوع شایسته ی درنگی است که تبیین ابعاد و زوایای آن پژوهشی جامع و مستقلی را طلب می نماید. از این رو این جستار، با روشی توصیفی تحلیلی درصد پاسخ-گویی به این سوالات است که ویژگی های سبکی و زبانی حقایق الاخبار چه بوده و چه جایگاهی در میان ادبیات منثور و تاریخی دوره ی قاجار داشته است؟ یافته ها نشان می دهند که ویژگی های سبکی و زبانی خورموجی در حقایق الاخبار مشتمل بر مواردی، چون: گرایش غالب نویسنده به ساده نویسی، واقع گرایی، در عین وجود پاره ای از ویژگی های نثری و زبانی گذشته از قبیل: رسوخ لغات ترکی، مغولی، استفاده از ضرب المثل های فارسی و عربی و اصطلاحات نجومی، استعانت نویسنده از آرایه های ادبی، بهره گیری از اشعار، آیات قرانی و احادیث می باشد. همچنین نشان می-دهد که نویسنده با وجود بهره گیری از برخی ویژگی های سبکی و زبانی متون گذشته، غالباً التزام خود به ساده نویسی را به اشکال مختلف، حفظ نموده و با اعمال آن در امر تاریخ نویسی، اثری روان و به دور از نثر مصنوع و متکلفانه ی مرسوم خلق نموده است.