درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناخت توانایی های کتابداران و زیرساخت های فناوری مورد نیاز برای ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در دانشگاه فردوسی مشهد و پی بردن به کاستی های مربوطه برای راه اندازی این خدمات می باشد. روش و ابزار پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شد. برای این بررسی، از نظرسنجی، مصاحبه و مشاهده استفاده شد. ابزارهای محقق ساخته پژوهش شامل پرسشنامه، مصاحبه ساختاریافته و سیاهه وارسی، بر پایه رهنمودهای ارائه شده توسط انجمن های روسا، ایفلا و همچنین سایر متون مرتبط از جمله پرسشنامه خلاقیت تورنس طراحی شدند. جامعه پژوهش: جامعه پژوهش را کلیه کتابداران شاغل در بخش هایی مانند مرجع، پایان نامه و اطلاع رسانی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی و کتابخانه های دانشکده ای (32 نفر) که در زمان انجام پژوهش به ارائه خدمات به کاربران مشغول بودند و همچنین یکی از مسئولان آن مرکز تشکیل داد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد در حالی که تمامی کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد ارائه خدمات مرجع الکترونیکی به کاربران را ضروری می دانند، ولی در حد مطلوبی از این روش ها برای ارائه خدمات استفاده نکرده اند. در این میان، از پست الکترونیکی به بیشترین میزان و چت به کمترین میزان استفاده شده است. در زمینه مهار ت های مورد سنجش، تنها 28% کتابداران معتقدند دارای مهارت های فناوری و نزدیک به 50% بر این باورند که مهارت های جستجو و اطلاع یابی مناسبی در زمینه ارائه خدمات مرجع الکترونیکی دارند. از نظر مهارت های فردی (یعنی خلاقیت، خطرپذیری و ...) بیش از 60% کتابداران خود را دارای مهارت های مناسب دانستند. آموزش ضمن خدمت، برنامه ریزی و نظارت و هدایت کتابداران در استفاده از آموخته ها و امکانات فناوری در ارائه خدمات مرجع از جمله پیشنهادهای پژوهش است.

هدف: این پژوهش، بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی مشهد بر اساس شاخص های مدل CSPP (Computer Systems Policy Project) است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی است. نمونه آماری 54 نفر از سرپرستان و مسوولان کتابخانه ها و بخش انفورماتیک است که به روش طبقه ای انتخاب شده اند. سپس، با استفاده از روش دلفی و بر اساس شاخص های این مدل،آمادگی الکترونیکی متناسب با کتابخانه های دانشگاهی ارایه شد. یافته ها: یافته های این اجرا حاکی از آن است که بین کتابخانه های دانشگاه های مختلف از بعد اجتماعی، فنی و حقوقی تفاوتی وجود ندارد ولی از نظر بعد اقتصادی و مدل سی اس پی پی تنها دانشگاه های دولتی در وضعیت مناسب تری هستند. با بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی نقاط قوت و ضعف و یا به عبارت بهتر، شکاف دیجیتالی بین کتابخانه ها شناسایی شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان است. روش: روش انجام پژوهش توصیفی پیمایشی و جامعه آماری آن کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1389- 1390 است. روش نمونه گیری از نوع تصادفی طبقه ای است و تعداد 7 کتابخانه به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار گرد آوری داده ها شامل 4 پرسشنامه محقق ساخته (کارکنان فناوری اطلاعات کتابخانه، مدیران فناوری دانشگاه، کارکنان کتابخانه، و مدیران عالی کتابخانه)می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان دسترسی و آمادگی زیرساخت فاوا، آمادگی اطلاعات، خدمات و فعالیت های نیازمند به فاوا، امنیت اطلاعات، آمادگی مدیریت و فرهنگ سازمانی بالاتر از حد متوسط بوده است. در حالی که، آمادگی ویژگی های سازمانی، ارتباط با محیط بیرونی، میزان سیاست ها و استراتژی ها و مقررات حقوقی و قانونی مربوط به فاوا، آمادگی مالی، نیروی انسانی، میزان استفاده از فاوا، بالاتر از حد متوسط نبوده است. همچنین یافته ها نشان داد تفاوت معنی داری میان مقدار بعدهای آمادگی الکترونیکی وجود داشت و میزان آمادگی الکترونیکی کتابخانه ها با میانگین 66/2 کمتر از حد متوسط می باشد. نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن است که کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان از آمادگی الکترونیکی لازم بر خوردار نبوده اند و نیازمند رسیدگی و توجه بیشتر در بعدهایی با آمادگی پایین هستند.

از هنگامی که اندیشة تولید مارک ایران به عنوان موضوع یک پایان نامه شکل گرفت تاکنون که مارک ایران در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)» به منزلة بخشی از پایگاه اینترنتی سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران دیده میشود، سه مرحله طی شده است: مارک ایران به صورت یک پایان نامة دکتری، دستنامة مارک ایران و شکل عملیاتی آن در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)». مارک ایران طی این سه مرحله، تغییراتی داشته که محتوای نوشتة حاضر را تشکیل می دهد. آنچه تلاش میشود در این نوشته ارائه شود، میزان وابستگی هر مرحله به تغییرات و پیشنهادهایی است که در مرحلة پیش از آن انجام شده، و نیز تعیین این نکته است که آیا مارک ایران در حال طی کردن سیری کمالگرا یا نقص گراست.

از حدود بیست سال پیش مارک بین المللی به عنوان یکی از ضروریترین نیازها برای سرعت بخشیدن به برقراری ارتباط رایانه ای میان کتابخانه ها توسط ایفلا مطرح شد. هدف از آن فراهم آوردن ک ابزار ارتباطی واحد از میان انواع گوناگون قالب های مارک ملی بود، به طوری که داده ها بدون کمترین نقصی از هر قالب دیگری به آن انتقال داده شده و یا از آن منتقل شود. در مقالة حاضر سعی میشود تا علاوه بر فراهم ساختن تصویری روشن از روند توسعة این قالب، چالش ها و مسائل مربوط به آن را مطرح کرده و کتابداران را با مجموعه تلاش هایی که تاکنون در راستای اعتلای این قالب و با هدف استفاده از آن صورت پذیرفته است آشنا کند

از هوش مصنوعی برای طراحی نظام های هوشمند استفاده میشود، با این هدف که رفتار هوشمندانة بشر را تقلید نمایند و به او در کارها کمک کنند. با گذشت زمان به سمت نظام های هوشمندتر پیش میرویم. در حوزة کتابداری و اطلاع رسانی نیز نظام های هوشمندی طراحی شده اند، اما هنوز ساده و مبتدیاند و اکثراً توسط افراد غیرکتابدار تهیه شده اند. از این نظام ها میتوان در بسیاری از فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی از جمله امانت، بازیابی اطلاعات، خدمات مرجع، و ... بهره گرفت. لازم است که کتابداران با طراحان نظام های هوشمند همکاری کنند تا به نظام هایی منطبق با نیازهای کتابخانة خود دست یابند.