درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: تحلیل مقایسه ای روش های پژوهش و ابزار گردآوری داده ها در نشریات منتخب علم اطلاعات و دانش شناسی ایران. روش شناسی: داده های 943 مقاله از نشریات مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، و تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی به روش مشاهده اسنادی و تحلیل محتوا با کمک سیاهه وارسی در دو بازه زمانی 1384-1388 و 1389-1393 بررسی شده است. یافته ها: روش پیمایشی و مروری پراستفاده ترین روش های پژوهش هستند. استفاده از روش مروری در پنج ساله دوم و پس از تغییر درجه علمی نشریات کاهش به نسبت زیاد داشته و میان دو بازه زمانی مدنظر تفاوت معنادار وجود داشته است. در پنج ساله نخست، مشاهده اسنادی و پرسشنامه پرکاربردترین ابزارهای گردآوری داده ها بوده است. پس از تغییر درجه علمی نشریات، کاربرد مشاهده اسنادی کاهش به نسبت شدیدی داشته است. آزمون خی دو تفاوت معناداری را در میزان استفاده از ابزارهای گردآوری داده ها در دو مقطع زمانی ذکرشده نشان می دهد. نتیجه گیری: تغییر درجه علمی نشریات همراه با تحول در شیوه آموزش روش شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش شناسی می تواند زمینه ساز نوآوری و تنوع روش شناختی در پژوهش های رشته شود.

هدف: ارزیابی برون سپاری فعالیت های کتابخانه ای و نقش آن در بهبود عملکرد کتابخانه ملی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی از نوع کاربردی. جامعه آماری شامل تمام مدیران و کارکنان کتابخانه ملی در ادارات کل پردازش (فهرست نویسی)، فراهم آوری، اطلاع رسانی؛ و مالی است که به نوعی درگیر فعالیت های برون سپاری بوده اند. برای این منظور، پرسشنامه ای طراحی و میان 173 نفر توزیع شد و در نهایت چهار مؤلفه اثربخشی، کارایی، کمیّت، و کیفیت در 128 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: برون سپاری در حد کمی بر اثربخشی فعالیت ها، در حد متوسط بر کارآیی و بر کمیّت خدمات، و در حد اندکی بر کیفیت فعالیت های کتابخانه ای تأثیرگذار بوده است. نتیجه گیری: برون سپاری در حد کمی بر عملکرد بهینه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مؤثر بوده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر قصد استفاده از پایگاه های اطلاعاتی توسط کاربران دانشگاهی با تاکید بر نظریه جریان است. به منظور ساخت مفاهیم و فرضیاتی که روابط بین آنها را مشخص کند، مدل مفهومی پژوهش ترسیم شد. در مدل پژوهش متغیرهای مهارت، چالش، تعامل و کنترل به عنوان متغیرهای درون زا و قصد استفاده، استفاده اکتشافی و اختلال در درک زمان متغیرهای برونزا و تجربه جریان متغیر میانجی در نظر گرفته شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته که بر پایه مطالعه متون و تدوین چارچوب مفهومی بر گرفته از نظریه تجربه جریان از حوزه روانشناسی است، تدوین گردید. جامعه آماری، کل دانشجویان تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکترا) دانشگاه یزد (5113) نفر در سال 1392 هستند. برای آزمون فرضیه ها از مدل سازی معادلات ساختاری و همچنین از نرم افزار لیزرل به منظور تحلیل داده ها استفاده گردید. سنجش روایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عامل تأییدی- روش استخراج مولفه اصلی و چرخش واریماکس-انجام گرفت. تحلیل مدل ساختاری نشان داد که مهارت، چالش و تعامل با تجربه جریان به ترتیب با ضریب (63/0، 33/0، 41/0) رابطه مثبت دارند. تجربه جریان بر قصد استفاده با ضریب استاندارد (83/0)، استفاده اکتشافی با ضریب (82/0)، و اختلال در درک زمان با ضریب (52/0) تأثیر مثبت و قوی داشت. با توجه به مقدار تی (70/1-)، و ضریب استاندارد (37/0-) رابطه مثبت بین کنترل و تجربه جریان مشاهده نشد. این نتایج نشان می دهد که تئوری نظریه جریان به استثنای سازه کنترل در یک محیط تعامل کاربر با پایگاه های اطلاعاتی کاربرد دارد. یافته های این پژوهش جنبه مهمی را به عنوان متغیر وابسته به تجربه جریان مورد توجه قرار داده است. این جنبه، متغیر رفتار جدی و اثر گذار کاربران پایگاه های اطلاعاتی است که به واسطه آن، بدون احساس گذر زمان به جستجو و تصمیم به استفاده بیشتر از پایگاه های اطلاعاتی منجر می شود.

آموزش کتابداری، با توجه به روش آن فرأیندی نظری- علمی است، پس بایستی تئوری و عمل را درهم أمیخت در این مقاله، با توجه به دیدگاه های نظری، از روش های تدریس عملی جهت آموزش دروی کتابداری استفاده شده است. روش یا روش های پیشنهادی در مقالهء حاضر برای دروس نظری (مانند مبانی کتابداری، درآمدی بر کتابداری، و جز آن) روش سخنرانی؟ برای دروس رده بندی و فهرست نویسی، روش أموزش برنامه ای (مانند: آموزش به کمک رایانه) برای خدمات مرجع، روش های ایفای نقش و علاقه به موضوع و برای مدیریت کتابخانه، روش های سمینار و شبیه سازیاست.

این پژوهش با هدف سنجش رابطه ی بین سنجه های جایگزین (آلتمتریکس) در نظام اف هزار و شاخص استناد در گوگل پژوهشگر انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و از روش های پیمایشی، تحلیل استنادی و وب سنجی با رویکرد تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش 218 مقاله تحقیقاتی در حوزه زیست پزشکی نمایه شده در نظام اف هزار در بازه زمانی 2012-2014 می باشد. نمونه مورد مطالعه تعداد 100 مقاله تحقیقاتی است که بطور هدفمند بر مبنای بازه زمانی مورد نظر از نظام اف هزار انتخاب شده است. متغیرهای مرتبط با سنجه های جایگزین (بارگیری و بازدید) و تعداد نویسندگان و وضعیت تأمین اعتبار مقاله ها، از نظام اف هزار و متغیر مرتبط با سنجه استناد از گوگل پژوهشگر استخراج شده است. داده های پژوهش به روش آمار توصیفی و استنباطی و با نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان داد که بین شاخص های جایگزین (بارگذاری و بازدید) و شاخص های استنادی همبستگی مثبت و معنادار برقرار است. همچنین یافته ها بیانگر آن است که شاخص های جایگزین خود نیز با یکدیگر رابطه مثبت و قوی دارند. متغیرهای تعداد نویسندگان و تأمین اعتبار مقاله ها با هیچ کدام از سنجه های جایگزین یا شاخص های استنادی رابطه معنی داری نداشتند.بر این اساس، سنجه های جایگزین روش جدیدی را برای اندازه گیری تأثیر نویسندگان و انتشارات ارائه می دهند که می تواند مکمل شاخص های سنتی ارزیابی پژوهش باشد. همچنین رابطه معنادار بین سنجه های جایگزین و سنجه های استنادی بیانگر آن است که ترکیب شاخص های سنتی و جایگزین پیشینه ی کامل تری از نویسندگان و مقاله ها را ارائه خواهند داد که می تواند ابعاد روشن تری از روش های علمی ارزیابی پژوهش را فراهم کند.