پروانه های ثبت اختراع

هدف: خوشه بندی زوج های کتابشناختی (اشتراک استنادی) یکی از شکل های خوشه بندی مدارک است. هدف این پژوهش شناسایی میزان جامعیت و مانعیت این نوع خوشه بندی در پروانه های ثبت اختراع است. روش/ رویکرد پژوهش: 717 پروانه ثبت اختراع یو. اس. مورد استناد در پروانه های ثبت اختراع مربوط به رده 774/977 از رده بندی پروانه های ثبت اختراع یو. اس. با استفاده از زوج های کتابشناختی و الگوریتم فازی خوشه بندی شد. حاصل کار با استفاده از معیارهای ارزیابی مانعیت و جامعیت گسترشیافته بی کیوبد مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: خوشه بندی پروانه های ثبت اختراع با استفاده از اشتراک استنادی عملکرد مطلوبی داشته و از جامعیت گسترده ای برخوردار بوده است. نتیجه گیری: با توجه به عملکرد مطلوب خوشه بندی برمبنای زوج های کتابشناختی، استفاده از زوج های کتابشناختی در فرآیند سازماندهی و بازیابی پروانه های ثبت اختراع نیز می تواند عملکرد مطلوب داشته باشد.

تولیدات علمی برونداد و بیانگر تلاش های جوامع علمی و صنعتی هستند. مطالعه این بروندادها، گرایش های علمی و رویکردهای یک جامعه را نسبت به دنیای علم نشان می دهد. بررسی کمّی آنها نیز می تواند تصویری از حجم و گستردگی تلاش های علمی صورت گرفته توسط پژوهشگران منطقه یا جامعه ای خاص را ارائه نماید. پروانه های ثبت اختراع یکی از مهم ترین این بروندادها محسوب می شوند. در این پژوهش، با استفاده از داده های موجود در پایگاه های اداره ثبت اختراع اروپا3، اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا4، اداره ثبت اختراع ژاپن5، و سازمان جهانی مالکیت فکری6، اسامی مخترعان ایرانی استخراج شد، وضعیت و تعداد تولیدات علمی این مخترعان نیز با استفاده از نمایه های استنادی مؤسسه تامپسون (آی. اس. آی) در پایگاه WoS7 مورد ارزیابی قرار گرفتند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی ارتباط دو مقوله تعداد پروانه های ثبت اختراع و تعداد تولیدات علمی مخترعان و در بعد ملی، نسبت پروانه های ثبت اختراع به کل تولیدات علمی نمایه شده کشور جمهوری اسلامی ایران در WoS است. در انجام این پژوهش، از روش تحلیل محتوی استفاده شده است. یافته های پژوهش در نهایت، به تحلیل همبستگی رسید و برای تعداد تولیدات علمی و پروانه های ثبت شده توسط مخترعان در سطح 95 درصد، ضریب همبستگی 039/0 محاسبه شد که هیچ گونه رابطه معنی داری را میان دو متغیر نشان نمی دهد. از نتایج قابل تأمل این پژوهش، نسبت تعداد تولید علمی مخترعان دارای مقاله به سایر پژوهشگران است. یافته های این پژوهش نشان دهنده سهم 5/6 درصدی مخترعان در مقایسه با سایر پژوهشگران است.

پژوهش حاضر در نظر دارد با رویکردهای علم سنجی به مطالعه رابطه محتوایی بین مدارک علم و فناوری از طریق مقایسه واژگان مقالات و پروانه های ثبت اختراع در زمینه برق زیر سطحی های هوشمند (AUV) بپردازد. روش پژوهش توصیفی است. برای انجام پژوهش، ابتدا پروانه های ثبت اختراع از وبگاه های Google Patent و Lens و مقالات از پایگاه IEEE Xplore بازیابی شدند. برای یافتن پروانه های مرتبط، از روش جستجوی دوگانه کلیدواژه رده استفاده شد. به این صورت که در جستجو دستور داده شد تا پروانه ها بازیابی شود که حاوی کلیدواژه ""Autonomous Underwater Vehicle"" هستند. هم چنین، جستجو به رده H محدود شد. این پروانه ها و مقاله ها با توجه به عنوان و چکیده، با روش نیمه خودکار نمایه سازی شدند. حاصل نهایی این نمایه سازی، تعداد 195 کلیدواژه برای پروانه های ثبت اختراع و 114 کلید واژه برای مقاله ها بود. ماتریس هم رخدادی این کلیدواژه ها، با نرم افزار راور ماتریس ایجاد شد. نقشه روابط سلسه مراتبی این کلیدواژه ها با نرم افزار SPSS رسم شد. طبق یافته ها، 65 درصد از کلیدوازه مقالات همان اصطلاحاتی هستند که در پروانه های ثبت اختراع وجود دارد، اما تنها 23 درصد از کلیدواژه های پروانه های ثبت اختراع شبیه به مقالات است. همچنین مقایسه ساختاری خوشه بندی های حاصل از پروانه های ثبت اختراع و مقالات نشان داد که از لحاظ ساختار هم جواری بین خوشه ها، شباهت در حد صفر است. یافته دیگر نشان داد که شباهت بین اعضای شبکه های خصوصی(اگو) موضوعات پر نفوذ در هر دو نوع مدرک در دو مورد صفر و در بقیه موارد به جز Data زیر 15 درصد است. در کل می توان گفت در حوزه برق AUV ، علم از فناوری متأثر می شود.

هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه مدل اپیدمی اصطلاح RFID در رده های موضوعی پروانه های ثبت اختراع است. این پژوهش از لحاظ نوع توصیفی و از لحاظ روش مبتنی بر مطالعه مدل های ریاضی شیوع بیماری است. جامعه پژوهش شامل 35627 پروانه ثبت اختراعی بود که از پایگاه پروانه های ثبت اختراع آمریکا استخراج شد؛ که در عنوان یا چکیده آن اصطلاح RFID و Radio Frequency Identification وجود دارد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای اکسل، اس.پی.اس، سی شارپ و راورماتریس صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که رشد تجمعی زیررده هایی که در طول زمان درگیر موضوع RFID شده اند، یک حالت S مانند لوژستیکی دارد. این نشانگر رشد طبیعی میزان درگیر شدن زیررده ها با موضوع RFID در طول زمان است. از دیگر یافته های پژوهش این است که روند ورود و خروج اصطلاح RFID از زیر رده های موضوعی پروانه های ثبت اختراع در طول زمان، با مدل شیوع SIS در بیماری های واگیردار مطابقت می کند. نتایج پژوهش نشان داد RFID با مدل اپیدمی مطابقت دارد اکثر حوزه های فنی که این فناوری امکان حضور در آن را داشته، درگیر این فناوری شده اند و با توجه به مدل SIS، اپیدمی فناوری RFID به حوزه های دیگر فناوری به حد تعادل در آمده است. همچنین نتایج نشان داد که تعداده رده های مربوط به حوزه مورد بررسی به مدت 15 سال روند رشد داشته است و بعد از سال 2007 روند نزولی ثبت اختراعات را به خود اختصاص داده است، که یکی از دلایل آن به احتمال جایگزینی فناوریهای مرتبط جدید است. به طور کلی نتایج نشان دهنده آن است که فناوریهای جدیدی در حال جایگزینی فناوری RFID است.

رده های موضوعی پروانه های ثبت اختراع، انعکاس دهنده محتوا و حوزه ی موضوعی درون آن پروانه ها هستند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل رده های موضوعی پروانه های ثبت اختراع برای شناسایی حوزه های  موضوعی فناوری RFIDاست. این پژوهش، از لحاظ نوع توصیفی و از لحاظ روش تحلیل داده ها مبتنی بر تحلیل شبکه های اجتماعی و خوشه بندی است. جامعه پژوهش 35627 پروانه ثبت اختراعی تشکیل می دهد که در عنوان یا چکیده آن ها اصطلاح RFIDو ""Radio Frequency Identification""وجود دارد و در پایگاه پروانه های ثبت اختراع مربوط به مؤسسه ثبت اختراع و علایم تجاری ایالات متحده آمریکا (USPTO)به ثبت رسیده اند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای اکسل، اس.پی.اس، نت دراو و راورماتریس صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان دادند که رشد پروانه های ثبت اختراع در دوره مورد بررسی از یک روند رشد نمایی برخوردار است. از طریق فاکتورهای فروانی و عمر استفاده ی رده های موضوعی، 803 رده پراهمیت تشخیص داده شد . نتایج خوشه بندی رده های اصلی نیز نشان داد که فناوری   RFIDبا 36 حوزه موضوعی مرتبط است و محور اساسی این حوزه ها، ""ارتباطات راه دور"" و ""ارتباطات الکتریکی"" است. تحلیل شبکه های اجتماعی نیز نشان داد که رده ""ارتباطات الکتریکی"" بیشترین نقش واسطه ای در انتقال RFIDبه رده های دیگر را داشته است. ضمن اینکه با بسیاری از حوزه های مرتبط پزشکی، فنی نیز ارتباط نزدیک دارد.

هدف: شناسایی چگونگی تشخیص چرخه حیات فناوری در حوزه آندوسکوپی با استفاده از داده های پروانه های ثبت اختراع و مدل مخفی مارکوف. روش/رویکرد پژوهش : این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع اکتشافی است. جامعه این پژوهش را همه پروانه های ثبت اختراع در حوزه آندوسکوپی که از سال 1976 تا 2015 در پایگاه پروانه های ثبت اختراع آمریکا منتشر شده اند، تشکیل می دهد که  با استفاده از نرم افزارهای Uspto1 و Ravar Premap استخراج شدند. تعداد این پروانه های ثبت اختراع 4915 عنوان بود که با استفاده از مدل آماری پنهان مارکوف بررسی گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد فناوری آندوسکوپی در مرحله اشباع چرخه حیات فناوری خود قرار دارد و میزان نوآوری های این حوزه نسبت به دیگر حوزه ها به دلیل اشباع شدن بازار کمتر است. نتیجه گیری: انتقال فناوری از یک مرحله به مرحله دیگر چرخه حیات فناوری بر اساس تغییر قابل توجه میانگین های شاخص های پروانه های ثبت اختراع قابل تشخیص است و با استفاده از مدل مخفی مارکوف، بررسی احتمال اینکه فناوری در یک مرحله خاص از چرخه حیات فناوری خود است نیز امکان پذیر است. ضمناً ادغام شاخص های پروانه های ثبت اختراع در مدل مخفی مارکوف دیدگاه جامع و متوازنی از چرخه حیات فناوری را فراهم و تصمیم گیری بنگاه ها را با توجه به مراحل چرخه حیات فناوری تسهیل می کند.