درخت حوزه‌های تخصصی

حجم بزرگ داده ها به تنهایی به مدیران سازمان ها در تصمیم سازی و تصمیم گیری هیچ کمکی نمی کند، بلکه باعث سر در گمی مدیران سازمانها نیز می-شود. بنابراین مدیریت داده های خام و تبدیل داده های خارجی و داخلی سازمان به اطلاعات و دانش با استفاده از تکنیک های گوناگون، نقش اساسی و محوری دارد. از تکنیک های معروف در این زمینه داده کاوی است، که می تواند بر روی بانک اطلاعاتی انجام شود و دانش مورد نیاز را به دست آورد. «دی اسپیس» سیستمی نرم افزاری،آرشیو دیجیتالی یا مخزن اطلاعات سازمانی « وب»، فضایی برای ذخیره سازی، بازیافت و مدیریت اطلاعات سازمان ها و مؤسسات ایجاد می کند. هدف از ارائه این مقاله استخراج دانش از سوابق و تاریخچه جستجوهای کاربران در پایگاه داده«دی اسپیس» با استفاده از الگوریتم های داده کاوی است، تا با به دست آوردن ارتباطات و وابستگی های میان عبارت های جستجو شده بتوان امکان جستجوی هوشمند را در«دی اسپیس» اضافه کرد. این کار علاوه بر افزایش سرعت و کارایی جستجوی کاربر، توانایی «دی اسپیس» را هم افزایش می دهد. با این ایده هم اینکه از جستجوهای بسیار کاربر برای مفهومی جلوگیری می شود، که در صرفه جویی در زمان بسیار مؤثر است و هم برای ایده دادن به کاربر در راستای نشان دادن عبارت هایی که با هم ارتباط منطقی دارند و در رساندن کاربر به هدف از جستجو، کمک می کند. سرانجام در بخش ارزیابی پژوهش نشان داده شده است که تعداد رکورد های بازیابی شده در «دی اسپیس» مجهز به داده کاوی بیش تر و هدف مندتر از «دی اسپیس» بدون این توانایی است و چون کاربر را در راستای جستجویش یاری داده و ایده هوشمندانه به او می دهد، رضایت مندی کاربر را نیز، به همراه دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای مقالات با موضوع «ترویج کتابخوانی» و «کتابخانه های کودکان» در مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی (منتشر شده در سال های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۷) انجام شده است. روش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تمام مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی است که شامل ۷ عنوان نشریه می باشد. یافته ها: بررسی تعداد کل مقالات منتشر شده توسط نشریات تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی نشان داد که ۱۴۲۹ عنوان مقاله در طی سال های پژوهش در این نشریات منتشر شده که ۵۲ عنوان از مقالات (۶/۳ درصد) به موضوع ترویج کتابخوانی و ۲۷ عنوان از مقالات (۸/۱ درصد) به موضوع کتابخانه های کودکان پرداخته اند که از این بین ۷۵ مقاله (۹/۹۴ درصد) تالیف و ۴ مقاله (۱/۵ درصد) ترجمه است. از مجموع مقالات مرتبط با مقوله های کتابخوانی و کتابخانه های کودکان در نشریات تخصصی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، ۳۷ مقاله (۸/۴۶ درصد) پژوهشی، ۲۱ مقاله (۶/۲۶ درصد) تحلیلی، ۲ مقاله (۵/۲ درصد) مروری و ۱۹ مقاله (۱/۲۴ درصد) گردآوری می باشد. اصالت/ارزش: توجه به موضوع کتابخوانی و کتابخانه های کودکان از مسائل مهم در رشته کتابداری و اطلاع رسانی است که فقدان آثار پژوهشی در موضوعاتی از این دست بیانگر توجه اندک به آن می باشد و پژوهش حاضر از این جهت حائز اهمیت است.

هدف: با توجه به اینکه امروزه ذخیره و بازیابی اطلاعات جزء دغدغه های اساسی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به شمار می رود، یافتن نرم افزار مناسب در این زمینه دارای اهمیت فراوانی است. هدف پزوهش حاضر ارزیابی نرم افزارهای کتابخانه ای تحت وب پارس آذرخش، نوسا و نمایه در بازیابی اطلاعات است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش استفاده شده برای انجام این پژوهش از نوع تحقیقات مشاهده ای و با استفاده از یک سیاهه وارسی متشکل از 84 معیار برای سنجش، بررسی، شناسایی و ارزیابی اَبعاد پژوهش است. علاوه بر این برای انجام پژوهش ضمن بهره گیری از نظر افراد متخصص حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، در موارد لازم با تولیدکنندگان نرم افزارها نیز مصاحبه شده است. یافته ها: وضعیت نرم افزارهای کتابخانه ای مورد مطالعه در 5 ویژگی شامل قابلیت جست وجو، فرمول جست وجو، امکان انواع جست وجوها، نمایش نتایج و چگونگی نمایش امکانات کمکی (راهنما) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از یافته های پژوهش نشان داد که نرم افزار نوسا با کسب 34/93% از میانگین کل امتیازات به لحاظ معیارهای مورد مطالعه در این پژوهش در رتبه اول و نرم افزار پارس آذرخش نیز با کسب 55/82% امتیاز از معیارهای مورد بررسی در رتبه بعدی قرار دارد. در نهایت نرم افزار نمایه با کسب 35/51% میانگین کل امتیازات به لحاظ معیارهای مورد بررسی در این پژوهش در رتبه سوم قرار دارد. اصالت/ارزش: این پژوهش ضمن تهیه یک سیاهه وارسی در زمینه ارزیابی وضعیت بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه ای بر اساس پیشینه های موجود و نظر متخصصان، این امکان را نیز فراهم آورده است تا استفاده کنندگان این نرم افزارها و نرم افزارهای مشابه بتوانند در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. همچنین به تولیدکنندگان نرم افزارهای مورد مطالعه و سایر نرم افزارها این امکان را می دهد تا ضمن برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت با معیارها و مولفه های موجود در این زمینه و درجه اهمیت هر یک از آنها بهتر آشنا شده و در تولیدات آتی خود از آنها بهره بگیرند.

هدف: دانش نامه الکترونیکی پدیده جدیدی است که در نظام اطلاع رسانی ظهور یافته است. هدف این مطالعه بررسی مفاهیم، مزایا و معایب دانش نامه های الکترونیکی و معرفی سه دانش نامه الکترونیکی معروف می باشد. روش: در مطالعه حاضر، از روش مطالعات کتابخانه ای و جست‬وجوهای اینترنتی استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که دسترسی از راه دور، پشتیبانی با امکانات چندرسانه ای، امکان جست‬وجو، دسترسی همزمان به نسخه ای واحد، دسته بندی مطالب، به هنگام سازی سریع، هزینه کم، پیوندپذیری مطالب و نیاز کمتر به کارکنان از مهم ترین مزایا، و وابستگی به فن آوری اطلاعات و ارتباطات، هزینه اولیه بالا، کنترل کیفیت و استناد برخی از عمده ترین معایب دانش نامه های الکترونیکی می باشند. اصالت/ارزش: این مطالعه توصیه هایی را برای مدیران مؤسسات دانش نامه نگاری به منظور طراحی و توسعه دانش نامه های الکترونیکی فراهم می نماید.

هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی تطبیقی پایگاه های گزارش استنادی مجله ها در مرکز منطقه ای اطّلاع رسانی علوم و فنّاوری و پایگاه اطّلاعات علمی جهاد دانشگاهی، از نظر مطابقت با معیارهای ارزیابی مجله هاست. برای انجام این تحقیق، ابتدا معیارها و شاخصهای مورد نیاز برای ارزیابی این پایگاه ها، بر اساس مطالعة متون و همچنین از طریق مراجعه به وبگاه «مؤسّسة اطّلاعات علمی[5]» به دست آمد و پس از کسب اطمینان از روایی و پایایی آن، مورد استفاده قرار گرفت. سپس، بخشهایی از » به دست آمد و پس از کسب اطمینان از روایی و پایایی آن، مورد استفاده قرار گرفت. سپس، بخشهایی از اطّلاعات، از طریق مشاهدة محقّق و بر اساس یک سیاهة وارسی که مشتمل بر4 معیار کلّی و 22 شاخص جزئیتر بود، گردآوری شد و در مواردی که نکته مبهمی وجود داشت، اطّلاعات لازم از طریق مصاحبه با بعضی از کارشناسان و مدیران هر یک از مراکز مورد مطالعه، تکمیل گردید. همچنین، در خصوص برخی از شاخصها، پرسشنامه های جداگانه طرّاحی شد و به این ترتیب، بخش دیگری از اطّلاعات، از مجله های تحت پوشش آن پایگاه ها و بخشی دیگر، از کاربران آن پایگاه ها و همچنین از برخی پدیدآورندگان مقاله های مجله های تحت پوشش آن پایگاه ها به دست آمد. برای تحلیل نظرها و آزمون فرضیه، از آزمون T استفاده شد. به این ترتیب، این پژوهش، با استفاده از روشهای کتابخانه ای و در مواردی نیز از طریق روش پیمایشی انجام گردید و برای تجزیه و تحلیل و مقایسة یافته ها، از روش تطبیقی و به منظور مقایسة مطابقت هر پایگاه با معیارها، از تکنیک ارزیابانه استفاده شد. یافته های تحقیق نشان میدهد پایگاه گزارش استنادی مجله ها در مرکز منطقه ای اطّلاع رسانی علوم و فنّاوری، بسیار بیشتر از پایگاه گزارش استنادی مجله ها در پایگاه اطّلاعات علمی جهاد دانشگاهی، با معیارهای ارزیابی مجله ها مطابقت داشته است

افزایش روزافزون هزینة نشریه های چاپی از یک­سو، لزوم دسترسیِ به موقع به آنها، و تکمیل آرشیو نشریه ها از سوی دیگر، کتابخانه­ها را به سمت انتخاب کارگزاری سوق می­دهد که بتواند نشریه ها را در کوتاه­ترین زمان ممکن و با قیمت مناسب تهیه کند. انتخاب کارگزار مناسب، چالشی است که بسیاری از کتابخانه­ها با آن روبرو هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی عملکرد کارگزاران نشریه های ادواری چاپی لاتین در سطح کشوراز دیدگاه کارشناسان سفارشهای کتابخانه­های دانشگاهی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، براساس ملاکهای کیفیت خدمات، میزان انعطاف­پذیری، سرعت عمل و توانایی کارگزاران در تهیه نشریه هاست. پژوهش حاضر به روش پیمایشی بوده و گردآوری داده­ها به کمک پرسشنامه صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده­ها به شیوة توصیفی و تحلیلی و به کمک بستة نرم­افزاری علوم اجتماعی (SPSS)انجام شد. نتایج حاصل نشان داد کارگزاران به لحاظ ملاکهای مورد بررسی اختلاف معنا­داری با هم دارند و در چند گروه مختلف قرار گرفتند

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تولیدات علمی اعضای هیات علمی حوزه علوم انسانی دانشگاه تبریز طی سال های 1381-1386 انجام شده است. روش: این پژوهش با روش پیمایشی انجام شده است. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه گردآوری شده و از روش های آماری مثل توزیع فراوانی و درصد فراوانی در قالب جدول و نمودار و از فرمول خیدو جهت تجزیه و تحلیل روابط بین متغیر ها استفاده شده است. جامعه پژوهش 137 نفر عضو هیات علمی حوزه علوم انسانی دانشگاه تبریز است که 106 نفر از آن ها پرسشنامه ها را تکمیل کردند. یافته ها: نتایج نشان میدهد که بیش ترین درصد مقاله های تالیفی مربوط به سال 1385، و بیش ترین درصد کتاب های تالیفی، آثار ارائه شده در مجامع ملی و بین المللی و طرح های پژوهشی پایانیافته مربوط به سال 1386 است. از نظر انواع تولیدات علمی در سال های مورد پژوهش، 62 مورد کتاب تالیفی، 28 مورد کتاب ترجمه ای، 368 مورد مقاله تالیفی در مجله های داخلی، 17 مورد مقاله ترجمه شده در مجله های داخلی و 25 مورد مقاله چاپ شده در مجله های خارجی انجام گرفته است. همچنین در این سال ها 291 مورد آثار ارائه شده در مجامع ملی و بین المللی و 182 مورد طرح پژوهشی انجام گرفته است. آزمون فرضیه ها نشان میدهد که بین متغیرهای سن، جنس، مرتبه علمی و محل اخذ مدرک تحصیلی افراد با میزان تولیدات علمی آن ها رابطه معنی داری وجود دارد. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر سعی دارد برای اولین بار مشخص کند حوزه علوم انسانی دانشگاه تبریز چه سهمی از تولیدات علمی کشور را عهده دار است

جستجوی اطلاعات رفتاری است که از تعامل بین جستجوگر و نظامهای اطلاعاتی پدید می آید و باید آن را به عنوان فرایندی گام به گام بررسی کرد تا بتوان به نیازهای جستجوگران پاسخ گفت و در مراحل مختلف آن به گونه هایی متفاوت به نقش آفرینی پرداخت. مقاله حاضر با معرفی الگویی از کارول کالثاو در پی معرفی رویکرد فرایندی به خدمات اطلاعاتی در کتابخانه ها است. در این الگو جستجوی اطلاعات به عنوان فرایندی متشکل از شش مرحله تلقی شده است که در هر مرحله تفکرات، احساسات و کنشهای ویژه ای از سوی جستجوگر روی می دهد و در هر مرحله کتابداران نیز نقشهای متفاوتی را پیدا می کنند. این شش مرحله برگرفته از نظریه یادگیری تکوینی است که بر اصل عدم قطعیت استوار است. صرفنظر از کاستیهای پذیرفتنی، این الگو می تواند راهگشای ارائه خدمات نوین اطلاعاتی در کتابخانه ها و به ویژه در ارتباط با محیطها و رسانه های جدید اطلاعاتی باشد.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی وضعیت ارائه خدمات و ابزارهای بازیابی اطلاعات در کتابخانه های عمومی شهر سنندج است تا با آشکار شدن نقاط ضعف و قوت، در تدوین سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های آتی کتابخانه های عمومی مد نظر قرار گیرد. روش: روش پژوهش انجام شده، پیمایشی با نگرش توصیفی است. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه برای مراجعان کتابخانه ها (400 نفر)، مصاحبه با مسئولان کتابخانه ها، مشاهده حضوری و آمارهای موجود در کتابخانه ها گردآوری شده است. یافته ها: یافته های حاصل از تحقیق بیانگر عدم آشنایی کافی جامعه استفاده کننده از وظایف کتابخانه های عمومی و همچنین عدم توانایی آنها در استفاده از ابزارهای بازیابی اطلاعات به ویژه نرم افزارهای کتابخانه ای است و نیاز به وجود برنامه ریزی و ارائه خدمات بهتر در سطح محلی و سیاست گذاری مؤثرتر با توجه به نیازهای بومی توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور ضروری به نظر می رسد. اصالت/ارزش: امروزه در تحلیل معیارهای رفاه اجتماعی، میزان توسعه کتابخانه های عمومی در ردیف مسکن، آموزش، اشتغال، بهداشت و درمان قرار می گیرد و آن را یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها به حساب می آورند. از سوی دیگر، بازیابی اطلاعات و منبع کارکرد اصلی کتابخانه ها است و یکی از نمادهای عملکرد مطلوب آن به شمار می رود. بنابراین بررسی کمی و کیفی ابزارهای بازیابی اطلاعات و سنجش خدمات کتابخانه ای در پیشبرد اهداف و رسالت کتابخانه های عمومی دارای اهمیت است.