"انتخابات و مشارکت سیاسی، از نمادهای مشترک بین نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای برخوردار از نظام دموکراتیک است. در تبیین چگونگی مشارکت شهروندان، ترجیحات رأیدهی و کیفیت تصمیمگیری در گزینش و رأی دادن به نامزدهای انتخاباتی، سه الگو و رویکرد نظری؛ جامعهشناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی و روانشناسی سیاسی وجود دارد.
مقاله حاضر، ضمن تحلیل و ارزیابی این سه دسته نظریه، در پاسخ به این پرسش که در جمهوری اسلامی، رفتار انتخاباتی شهروندان، با کدامیک از الگوها و بنیانهای نظری جامعهشناسی، اقتصاد سیاسی و روانشناسی سیاسی قابل تبیین است، بر این فرضیه تأکید دارد که رفتار انتخاباتی و رأیدهی، پدیدهای زمانپرورده، زمینهپرورده و مکانپرورده است و از اینرو نمیتوان به فرانظریهای جهانشمول دست یافت که چرایی و چگونگی و محتوای رأیدهی شهروندان را در همه کشورهای جهان و حتی در همه حوزههای انتخابیه درون یک واحد جغرافیایی، بر اساس آن مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. به عبارت دیگر، مبانی تأثیرگذار بر رفتار شهروندان در جمهوری اسلامی ایران را باید در فرهنگ سیاسی مردم، خلقیات و تجربیات قبلی شهروندان، تعاملات گذشته مردم با نامزدها و گفتمانها و شبکههای اجتماعی که رأیدهندگان به آن تعلق دارند، جستجو کرد.
" انتخابات، ترجیحات رأیدهی، رفتار انتخاباتی، رقابت انتخاباتی، شبکههای اجتماعی، فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی
"انتخابات از ارکان مهم شکلگیری ساختار سیاسی در نظامهای دموکراتیک بهشمار میرود. در نظام جمهوری اسلامی نیز که مبتنی بر نظریه مردمسالاری دینی است، راههای حضور اثرگذار مردم در تشکیل تمامی نهادهای قدرت به صورت مستقیم و غیرمستقیم پیشبینی شده است. توجه به جایگاه رسانهها در تحقق مشارکت سیاسی به صورت عام و کارکرد رسانه ملی در نظام جمهوری اسلامی به صورت خاص، اهمیت مضاعف و تعیینکننده رسانه ملی را در انتخابات مختلف آشکار میسازد.
این مقاله فارغ از نقش سایر نهادهای مؤثر در بحث انتخابات، بهطور ویژه به بررسی جایگاه رسانه ملی در تحقق مشارکت سیاسی شهروندان و ارائه راهکارهایی در این زمینه پرداخته است.
" "انتخابات، رسانه، رسانه ملی، مشارکت سیاسی، نظام جمهوری اسلامی
"
"توسعه سیاسی، به مفهوم گسترش و تعمیق مشارکت آحاد مردم در سرنوشت واحدهای سیاسی، با وجود تنوع و تکثر شیوههای اجرایی آن، از اهداف مشترک تمامی دیدگاههای توسعهای است. انتخابات به عنوان بارزترین شیوه و تجلی این مشارکت، همواره مورد اهتمام نظریهپردازان علوم اجتماعی و سیاسی و نیز به طریق اولی، سیاستورزان بوده است. ازجمله پرسشهایی که برای هر دو گروه یاد شده، از اهمیت مضاعف برخوردار است، تبیین رفتار انتخاباتی مردم و گروههای اجتماعی است. در جمهوری اسلامی ایران نیز مطالعه رفتار انتخاباتی، بویژه در دهه اخیر، بهطور جدی در دستورکار پژوهشگران حوزههای ذیربط قرار داشته است. در همین خصوص، پرسش اصلی مقاله حاضر این است که مشارکت مردم در انتخابات، به عنوان یکی از شاخصهای اصلی توسعه سیاسی، بر اساس چه معیارها و ملاکهایی صورت میگیرد و ایفای نقش رسانهها در تعیین و یا جهتدهی به این ملاکها چگونه است؟ مقاله حاضر بر آن است که ضمن مرور نظریههای اصلی مطرح در این حوزه موضوعی، یکی از نظریهها را با تعدیلهایی برگرفته از فرانظریه «سازهانگاری»، به عنوان نظریهای شایسته برای تحلیل رفتار انتخاباتی در ایران پیشنهاد دهد. از آنجا که مفهوم «هویت»، جوهره فرانظریه سازهانگاری را شکل میدهد، و با عنایت به نقش برجسته رسانهها در صورتبندی لایههای چهارگانه هویتی، نگارندگان برآنند که رابطه میان اقدامات هویتساز رسانه، مالکیت رسانه و رفتار انتخاباتی را مورد تأکید قرار دهند.
" انتخابات، توسعه سیاسی، رسانه، رفتار انتخاباتی، سازهانگاری، مالکیت رسانهای، مشارکت سیاسی، هویت