درخت حوزه‌های تخصصی

رابطة زبان فارسی و عربی را در سه سطح باید بررسی کرد: تأثیر عربی در فارسی، فارسی در عربی، ادبیات تطبیقی. در این مقاله که به مرحلة نخست می پردازد، نشان داده شده که از دوران ساسانی (= جاهلی عرب)، زبان عربی تعدادی واژة فارسی (105 واژه شناسائی شده) با مفاهیم آنها وام گرفته است. طی چهار قرن نخستین اسلامی، وام واژه های فارسی در عربی سخت کثرت یافت، چندان که تعداد آنها را می توان بین 2000 تا 2500 کلمه برآورد کرد. علاوه بر واژگان، فرهنگ ایرانی نیز با شدت و کثرتی چشم گیر به جهان عرب راه یافت و فرهنگ تازة عظیمی پدید آورد که پس از این، باید «فرهنگ اسلامی» خواند نه «عربی»

ویکتور کک، تاثیر فرهنگ عرب در اشعار منوچهری دامغانی، دارالمشرق، بیروت 1971، 182 صفحه. تاثیر فرهنگ عرب در اشعار منوچهری دامغانی اثری است محققانه از دکتر ویکتور کک، استاد دانشگاه لبنان. این محقق کتاب دیگری نیز با نام تاثیر صابیین حران در تمدن اسلامی به زبان فارسی تالیف کرده که آن نیز به سال 1971 در بیروت به چاپ رسیده است. وی سفرنامه ناصرخسرو را نیز از فارسی به عربی ترجمه کرده است. کتاب مشتمل است بر دو باب با پیش گفتاری به قلم دکتر محمد محمدی درباره تاثیر متقابل زبان و ادب فارسی و عربی که در آن آمده است: «کتاب حاضر، که نمونه ای از دقت بحث و حسن ذوق و سلیقه مولف فاضل آن است، جایی را در ادبیات فارسی و در زمینه ادبیات تطبیقی پر می کند که تا به حال خالی می نمود» (ص 17). باب اول با عنوان «نفوذ زبان و ادبیات عرب در ایران تا پایان دوران غزنویان» سه فصل دارد. فصل نخستین، «انتشار زبان عربی در ایران»، تاریخچه مختصری است از چگونگی تاثیر و نفوذ زبان عربی در ایران. در فصل دوم، «محیط ادبی منوچهری و نفوذ ادبیات عرب در آن»، دربارهای صاحب بن عباد، آل بویه، قابوس بن وشمگیر و سلطان محمود غزنوی به عنوان مهم ترین مراکز ترویج زبان و ادب عربی در عصر منوچهری معرفی شده و از تاثیر ناگزیر این مراکز بر محیطی که منوچهری در آن می زیسته سخن رفته است. در فصل سوم، «نفوذ شعرای عرب در سخن سرایان پیش از منوچهری و تاثیر موضوعات و شیوه ها و برخی از مضامین شعر عربی در آثار آنها»، از چند تن از شاعران ذواللسانین متقدم بر منوچهری مانند شهید بلخی، ابوطیب مصعبی، خسروی سرخسی، ابوالفتح بستی، محمدبن عبدالله جنیدی، قابوس بن وشمگیر و ابوالحسن آغاجی و شعر ایشان یاد شده و نیز نمونه هایی از ترجمه اشعار از عربی به فارسی و از فارسی به عربی آمده که ذیلا از هر یک نمونه ای نقل می شود...

در این مقاله، با تبیین جای گاه سخنان علی (ع) در شعر عربی و اقرار ادبیان برجسته بر این مهم، به ابعاد این اثربخشی در زمینه پیام و مضمون و در زمینه قالب های سخن پرداخته ایم و بررسی سبک ادبی سخنان اما (ع) در خطبه ها و موعظه ها، نامه ها، حکمت ها و کلمات قصار، و بازتاب حضور شفاف این پیام اعجاز گونه در اشعار شاعران بنام عرب با مطالعه دیوان آنان، بخش اصلی این مقاله را تشکیل می دهد.

ذکرت فی هذه المقالة نماذج من الامثال المشترکة المستعملة بین اللغتین الفارسیة و العربیة‘ و جرت اشارة عابرة الی التعاریف العدیدة تو جهت حول المثل ثم تناول البحث الامثال و الحکم القرآنیة التی استعملها سعدی مثلا فی مؤلفاته ووردت امثال شعریة ترجمها سعدی فی آثاره الی اللغة الفارسیة کما ذکرت الامثال الشعریة للمتنبی ء التی تأثر منها سعدی فی آثاره القیمة التی تدل علی أن کلا الشاعرین تلقیا علومهما و معارفهما فی البیئة الاسلامیة وتثفقفا بالثقافة الاسلامیة التی سببت ان یفکر الشاعران فکرة واحدة فی کثیر من الجوانب