سفینة تبریز (723 721ق)، نوشتة ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، آینه ای است که اوضاع فرهنگی و علمی و ادبی تبریز را در فاصله قرن ششم تا اواسط قرن هشتم نشان می دهد. این اثر، تنها منبع شناخته شده ای است که به نقل از «امالی» امین الدین حاجی بُله تبریزی (م.720ق) به محل زندگی خاقانی شروانی در تبریز اشاره دارد. چنانکه بر اساس حکایت آمده در سفینه، خانة خاقانی در میدان کهن تبریز واقع بوده است. هدف این جستار، پاسخ به پیشنهاد علمی دکتر شفیعی کدکنی، دربارة یافتن اطلاعاتی در خصوص میدان کهن و اهمیت داشتن این امر جهت شناسایی محدودة خانة خاقانی است. براساس یافته های تحقیق، عرصة میدان کهن تبریز واقع در محله مهادمهن در سیر تطور زمان از میان رفته و اینک یادگارهایی از آن با قراین تاریخی باقی مانده است. نویسندگان این مقاله با پرداختن به قراین موجود، علاوه بر بررسی محدوده میدان طی قرن ششم تا زمان حاضر، بنابر شواهد و مستندات تاریخی سعی در بازشناسی مسیر بازگشت خاقانی از ضیافتی از راه دروازه سنجاران و دیدارش با اثیرالدین اخسیکتی در کوچة صاین الدین دارد. روش تحقیق پژوهش، میدانی و تحلیلی، براساس مستندات کتابخانه ای است.
سهل تستری به حق یکی از ارکان تصوف اسلامی است که در ردیف جنید ، شبلی و بایزید بسطامی تاثیر فراوان بر تفکر صوفیانه داشته و کمتر کتاب و رساله عرفانی به فارسی یا به عربی دیده می شود که وامدار سهل و آرا وی نباشد . از میان معاصرین نیز برخی مستشرقین و محققان ، پژوهش هایی درباره سهل و آراء وی داشته اند که معرفی و نقد آنها و منابع کهن صوفیه در باب سهل می تواند علاقمندان را به کار آید . در این جستار ، منابع تحقیق در احوال و آراء سهل ، مطبوع و مخطوط ، اعم از فارسی ، عربی و برخی منابع لاتینی بررسی شده و چکیده آرا هر نویسنده و یا میزان تاثیرپذیری هر کتاب از سهل ، ارائه شده ؛ رئوس عناوین این مقاله عبارتند از : 1- رسائل صوفیانه 2– تذکره ها یا طبقات رجال صوفیه 3- تواریخ و کتب جغرافی 4- تحقیقات پیرامون سهل 5- مدارک کتابشناسی 6- اصحاب سهل
ابراهیم گلستان , نویسنده, کارگردان, روزنامه نگار و عکاس ایرانی معاصر بر خلاف نویسندگان هم عصر خویش دیگر دنباله روی رئالیسم سنتی نیست وآثارش تحت تاثیر مکاتب ادبی خارجی قرارگرفته است. نشانه هایی از ناتورالیسم امیل زولا در نوشته هایش به چشم می خورد. در این مقاله با نگاهی موضوعی به آثار گلستان کوشیدیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که آیا گلستان نیز همچون زولا نویسنده ای ناتورالیست است ؟ در واقع باید گفت ناتورالسیم گلستان نمونه ای دقیق و روشن از ناتورالیسم زولا نیست. در حقیقت نسبت دادن نویسنده ای ایرانی به مکتب یا جریان ادبی خارجی و غربی امری رایج در میان منتقدان است. اما باید گفت که نمی توان نویسندگان ایرانی را تنها به یک مکتب یا جریان ادبی خاص نسبت داد. از ورای آثار گلستان می توان نشانه هایی از حضور مکتب رئالیسم, سمبولیسم و حتی اگزیستانسیالیسم را دید اما نشانه های ناتورالیستی در آثار او حضوری پررنگ تر دارند و در واقع می توان گفت که ابراهیم گلستان نویسنده ای شبه ناتورالیست است.
دیدار: مجموعه داستان دیدار، شامل دو داستان کوتاه و یک داستان بلند به نام «بازگشت»، در سال 1369 منتشر شد. از این مجموعه، داستان «بازگشت» در سال 1977 به زبان آلمانی به صورت رمانی مستقل نیز انتشار یافته است. مجموعه دیدار دارای سبک روایی بدیع و کم نظیری است که تنوع و حلاوت جدیدی به سب ساده و عاری از پیچیدگی آثار پیشین نویسنده می بخشد و ، گرچه در ابتدا اندکی مبهم و گمراه کننده می نماید، به تدریج برای خواننده مانوس و سبب گرایش او به اثر می گردد. در این نوآوری ،راوی دانای کل صرفا به روایت داستان قناعت نمی کند و گه گاهی از جایگاه خود خارج می شود، به گفت و گوی مستقیم با شخصیت های خود می پردازد، جویان احوال آنان می گردد، برای کشف احوال درونی شان کاوش می کند و، در پاره ای موارد، لحن طنز آمیز به خود می گیرد که بر جذابیت اثر می افزاید ...