عطیه بحرانی

این پژوهش با هدف تبیین جایگاه علم و فناوری در چشم انداز تمدن نوین اسلامی از منظر امام خامنه ای انجام شده است.تحقیق از نوع کیفی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و استخراج مضامین از روش تحلیل مضمون استفاده و120 مضمون پایه، 26 مضمون سازمان دهنده و13مضمون فراگیر استخراج شد. مضامین فراگیر عبارتند از: علم و فناوری به عنوان پایه تمدن نوین اسلامی، عامل پیشرفت و عزت و اقتدار، هماهنگی علم با دین، نفی وابستگی علمی، علم اخلاق مدار و عدالت محور، آینده نگری و تعیین چشم انداز علمی، علم نافع، خلاقیت علمی، شکستن مرزهای دانش،کسب مرجعیت علمی در جهان، جهاد علمی، اقتصاد دانش بنیان، یادگیری از تجارب دیگران در کنار تولید علم. از بین مضامین مستخرج، جهاد علمی با دارا بودن 43 مضمون پایه، بیشترین تاکید و فراوانی را در کلام امام خامنه ای دارد. بر اساس نتایج تحقیق، امام خامنه ای با تاکید بر جهاد مستمر علمی به عنوان موتور پیشران کشور، پیشرفت در علم و فناوری مبتنی بر اخلاق و معنویت و عدالت را به عنوان یک ارزش و شاخص تعالی، از ارکان تمدن نوین اسلامی میدانند و بر تغییر رویکرد از مصرف کننده علم به تولیدکننده علم، شکستن مرزهای دانش و کسب مرجعیت علمی در جهان تاکید دارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار فرهنگ سازمانی بر فرایند مدیریت دانش در دانشگاه پیام نور خوی انجام شد. روش: روش تحقیق، کیفی از نوع داده بنیاد بود. ابزارگردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود که برای سنجش روایی و پایایی آن، از چهار معیار اعتمادپذیری، انتقال پذیری، اتکاپذیری و تأییدپذیری و برای تحلیل داده ها از روش استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی مجدد استفاده شد. یافته ها: ایجاد فرصت و ظرفیت، جوّ حمایتی، مشوّقها، کار تیمی، توانمندسازی، انعطاف پذیری، تشویق نوآوری، استقلال عمل، ایجاد انگیزه، مستندسازی، انسجام و هماهنگی، اعتماد، ارتباطات درست، صمیمیت، همدلی، خطرپذیری، آزادی بیان، حمایت مدیریت و بسترسازی برای کاربرد دانش، به عنوان عوامل فرهنگ سازمانی تأثیرگذار و تک روی، محافظه کاری، عدم حمایت مدیریت، فقدان نوآوری در شیوه های جذب دانش، عدم ظرفیت سازی، تأکید بر کار انفرادی، عدم اعتماد به امنیت فنّاوری اطلاعات، فقدان آینده نگری، اتکا به شفاهیات، ترس از تسهیم دانش به خاطر از دست دادن قدرت، نبود انسجام و هماهنگی، عدم اعتماد به صحّت دانش، روحیه انحصارطلبی، عدم سازماندهی درست دانش و نبود ظرفیت و توانایی برای کاربرد دانش، به عنوان موانع فرهنگ سازمانی تأثیرگذار بر فرایند مدیریت دانش شناسایی شد. نتایج: «جوّ حمایتی» به عنوان عامل مؤثر و «عدم انسجام و هماهنگی» به عنوان مانع مؤثر بر مدیریت دانش، در مراحل چهارگانه فرایند مدیریت دانش مشترک بودند.

سوداگری پدیده ای نوظهور در سیستم اداری عصر جدید است که آثار مخرب آن، سلامت اداره را تهدید کرده و منافع عمومی را تحت الشعاع قرار می دهد. لذا این پژوهش با هدف ارائه مدل مدیریت سوداگری در سازمان های دولتی ایران انجام گرفته است. برای تشکیل گروه خبرگی، تعداد 15 نفر از خبرگان وزارتخانه ها و سازمان های تابعه که حائز شرایط خبرگی بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تست مدل نیز جامعه آماری شامل کارکنان سازمان فناوری اطلاعات ایران به تعداد 800 نفر در نظر گرفته شد. همچنین تعداد 260 نفر با استفاده از جدول مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته گرداوری گردید که روایی و پایایی آن از طریق روش های کمی تأیید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار لیزرل و تکنیک دلفی و سیستم استنتاج فازی در قالب نرم افزار متلب بهره گرفته شد. نتایج نشان داد مدل دارای سه بعد فردی، سازمانی و فرهنگی است و بعد سازمانی با بارعاملی 83/0 بیشترین سهم را در تبیین سوداگری اداری دارد. همچنین مؤلفه نظام ارزشی فرد با بارعاملی 6/0 بیشترین سهم را در تبیین بعد فردی؛ مؤلفه نظام ارزیابی ناکارآمد با بارعاملی 75/0 بیشترین سهم را در تبیین بعد سازمانی و مؤلفه کوتاه نگری با بارعاملی 75/0 بیشترین سهم را در تبیین بعد فرهنگی دارد. نتایج سیستم استنتاج فازی نیز نشان داد سطح کمینه سوداگری در سازمان 464/0 است و بخش عمده آن ناشی از تمایلات فردی سوداگرانه است. ضمن اینکه مدیریت عوامل سازمانی و فرهنگی تأثیر بسزایی بر کنترل سوداگری اداری دارد. براساس نتایج می توان گفت اهتمام به استخدام افراد شایسته و اخلاق مدار نخستین گام مقابله با سوداگری اداری است.

تمدن نوین اسلامی تعبیری است که مکرر در کلام آیت الله خامنه ای به کار رفته و به عنوان غایت انقلاب اسلامی ایران معرفی شده است. نظر به اهمیت این موضوع، هدف از این پژوهش تبیین مفهوم عقلانیت و نقش آن در انقلاب و تمدن نوین اسلامی از منظر امام خامنه ای است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که از دیدگاه امام خامنه ای، عقلانیت به مفهوم عقلانیت اسلامی تعالی محور و توحیدمحور است نه به مفهوم عقلانیت ابزاری خودبنیاد غربی. عقلانیت مورد نظر ایشان، به معنای محاسبه صحیح، کار سنجیده مبتنی بر تعالیم و ارزش های اسلامی، انقلابی، عدالت، معنویت، بصیرت و دشمن شناسی، ارزش های انسانی و اخلاقی و مبتنی برآرمان گرایی و واقع بینی است و این نوع عقلانیت بر انقلاب و تمدن اسلامی حاکم است. از منظر امام خامنه ای، انقلاب اسلامی ناشی از یک عقلانیت صحیح و مبتنی بر محاسبات عقلانی بوده و براین اساس، انقلاب اسلامی ایران را «انقلابی عقلانی» خواندند. همچنین ایشان بر اساس مبانی دینی و اعتقادی خویش، بر عقلانیت و خردورزی به عنوان مهم ترین بن مایه سبک زندگی در تمدن نوین اسلامی تأکید دارند. بر اساس نتایج تحقیق از منظر امام خامنه ای، عقلانیت برآمده از اسلام، بر انقلاب و تمدن اسلامی حاکم است و عقلانیت در کنار معنویت و عدالت، جزو ارکان انقلاب و تمدن نوین اسلامی هستند.

با توجه به اهمیت پیاده سازی تمدن سازمانی، به عنوان رویکردی تکمیل کننده تعالی سازمانی، این پژوهش با هدف طراحی و تبیین مدل تمدن سازمانی در شرکت فولاد مبارکه اصفهان با روش آمیخته (کمّی و کیفی) انجام شد. در این پژوهش، 15 خبره جامعه هدف شامل استادان حوزه مدیریت، متخصصان و خبرگان این شرکت با روش گلوله برفی هدفمند شناسایی و مصاحبه با آن ها به روش عمیق نیمه ساختاریافته انجام گردید. جامعه آماری در بخش کمّی، مدیران و کارکنان با تجربه شرکت می باشند که حجم نمونه از طریق نمونه گیری خوشه ای و فرمول کوکران برابر 200 نفر به دست آمد. روایی و پایایی پرسشنامه باز طریق شاخص های CVR و آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. براساس یافته های بخش کیفی و روش دلفی، 4 مؤلفه اصلی و 40 مؤلفه فرعی، شناسایی و مدل تمدن سازمانی طراحی شد. همچنین براساس یافته های بخش کمّی، بارهای عاملی در کل مدل در مؤلفه های اصلی شامل انسان مداری، عدالت مداری، جامعه مداری و دانش مداری به ترتیب برابر 50/0، 578/0، 504/0 و 516/0 به دست آمد.

فضیلت سازمانی از جمله مفاهیم مهم و جدید سازمانی است که از روانشناسی مثبت گرا گرفته شده است. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی فضیلت سازمانی بر اساس رهبری اخلاقی و هوش معنوی انجام گرفته است. این پژوهش کاربردی از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری شامل کارکنان با تحصیلات کارشناسی به بالا در سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان غربی و ابزار گردآوری داده ها سه پرسشنامه استاندارد رهبری اخلاقی براون و همکاران (2005)، پرسشنامه فضیلت سازمانی کامرون و همکاران (2004) و پرسشنامه هوش معنوی کینگ (2008) است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها، از رگرسیون چندگانه به طور همزمان استفاده شد. یافته های حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که هوش معنوی و ابعاد آن بر ارتقاء فضیلت سازمانی تاثیر مثبت، مستقیم و معناداری دارد. همچنین تاثیر مثبت، مستقیم و معنادار رهبری اخلاقی و ابعاد آن بر ارتقاء فضیلت سازمانی تایید شد. با توجه به نتایج تحقیق، هوش معنوی و رهبری اخلاقی به ترتیب 11 و 17 درصد از تغییرات فضیلت سازمانی را تبیین می کنند. بر اساس این نتایج میتوان گفت با افزایش دو متغیر پیش بین رهبری اخلاقی و هوش معنوی، متغیر ملاک فضیلت سازمانی ارتقاء می یابد. 

پس از انقلاب اسلامی در چند برهه، چالش فکری درباره موضوع عقلانیت برجسته شد، که براین اساس، امام خامنه ای مفهوم عقلانیت را تبیین و بر آن تأکید کردند. هدف این پژوهش تبیین مفهوم عقلانیت اسلامی و مفهوم و مصادیق عقلانیت در وجوه سلبی و ایجابی از منظر امام خامنه ایa است. روش تحقیق کیفی است، و تحقیق با شیوه تحلیل مضمون انجام شده است. محتوای تحلیل شده همه بیانات امام خامنه ایa درباره مقوله عقلانیت است. یافته ها نشان می دهد عقلانیت اسلامی به مفهوم عقل سلیم، تعالی محور و توحیدمحور است، حوزه وسیعی دارد و در سه سطح عقلانیت بنیادین، ارزشی و ابزاری مطرح است. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که عقلانیت از نظر امام خامنه ایa در وجوه ایجابی، به مفهوم محاسبه صحیح و کار سنجیده مبتنی بر تعالیم اسلامی، انقلابی، عدالت، معنویت، بصیرت و دشمن شناسی، ارزش های انسانی و اخلاقی، آرمان گرایی، واقع بینی و آینده نگری است و در وجوه سلبی، ترس و انفعال، سازش، سیاسی کاری، محافظه کاری و کوتاه آمدن از آرمان ها و ارزش ها، تقلید کورکورانه، ایجاد وابستگی و اعتماد به دشمن خلاف عقلانیت است. نتایج تحقیق حاکی است که عقلانیت مد نظر امام خامنه ایa عقلانیت متعالی و توحیدمحور اسلامی است و این عقلانیت مبتنی بر اخلاق، معنویت، آرمان گرایی و واقع بینی است.

اهمیت و ضرورت حفظ وحدت اسلامی در جامعه ما به ویژه در برهه کنونی بر کسی پوشیده نیست. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر سنجش رابطه مؤلفه های هوش معنوی با وحدت اسلامی است. روش تحقیق توصیفی−همبستگی از نوع کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویان دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی در سال 1397 با 5000 دانشجوست. ابزار سنجش متغیرها، پرسشنامه است. از آزمون چولگی و کشیدگی جهت تشخیص نرمال بودن داده ها و از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون برای آزمون پپ ها استفاده شده است. یافته ها، رابطه مثبت و معنادار بین مؤلفه های هوش معنوی با وحدت اسلامی دانشجویان را تأیید می کند. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد مؤلفه های تفکر وجودی انتقادی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی و گسترش خودآگاهی، به ترتیب 5/6، 22، 11 و 9/2 درصد از تغییرات در وحدت اسلامی را تبیین می کنند. براساس یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت که با تقویت مؤلفه های هوش معنوی، وحدت و انسجام اسلامی دانشجویان افزایش می یابد.

هدف : سواد رسانه ای و اخلاق اجتماعی دو مقوله مهم در عصر کنونی اند. نظر به اهمیت این دو مقوله، هدف تحقیق حاضر، سنجش تأثیر سواد رسانه ای و مؤلفه های آن بر اخلاق اجتماعی کاربران بود. روش : این پژوهش، توصیفی- همبستگی از نوع کاربردی و جامعه آماری آن، شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد بود که روایی و پایایی آنها مجدد تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از مدل سازی معادلات ساختاری تحت نرم فزار اسمارت پی.ال.اس استفاده شد. یافته ها : متغیّر سواد رسانه ای و مؤلفه های آن بر اخلاق اجتماعی جامعه هدف، تأثیر مثبت و معناداری دارد. ضریب تعیین به دست آمده نشان می دهد که 5/92 درصد از واریانس متغیّر اخلاق اجتماعی توسط سواد رسانه ای تبیین می شود. کلیه شاخصهای برازش مدل نشان دهنده برازش مطلوب مدل تحقیق اند. نتیجه گیری : افراد واجد سواد رسانه ای، در استفاده از فضای مجازی کمتر در معرض آسیبهای اخلاق اجتماعی قرار دارند.

این واقعیت که کاربران و به ویژه جوانان هر روز وقت بیشتری را در فضای مجازی می گذرانند، اهمیت بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به شبکه های اجتماعی را نشان می دهد. هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش تأثیر شاخصهای روانی و عملکردی دانشجویان بر تمایل آنان به استفاده از شبکه های اجتماعی و ارائه راهکار برای ارتقای فرهنگ استفاده از این شبکه ها انجام شده است. روش: این پژوهش از این لحاظ که نتایج آن می تواند مورد استفاده قرار بگیرد،کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق، دانشجویان دانشگاه پیام نور خوی با2800 دانشجو و ابزار سنجش داده ها، دو پرسشنامه استاندارد «میزان استفاده از شبکه های مجازی» و «شاخصهای عوامل روانی و عملکردی» است. برای پردازش و تحلیل داده ها از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس. پی.ال.اس استفاده شده است. یافته ها: نتایج تحقیق، تأثیر سه شاخص را بر تمایل دانشجویان به شبکه های اجتماعی تأیید کرد. نتیجه گیری: از بین شاخصهای عملکردی، دو شاخص «ارزش» و «اعتماد» و از بین شاخصهای روانی، شاخص «منافع و باورهای مشترک» بر میزان استفاده دانشجویان از شبکه های اجتماعی تأثیر معناداری دارد؛ ولی تأثیر سایر شاخصها معنادار نبود.

کرامت انسانی مقوله مهمی در فرهنگ اسلامی و حافظ بسیاری از ارزش های الهی- انسانی است . هدف این تحقیق تحلیل رابطه کرامت انسانی با فرهنگ سازمانی است . روش تحقیق کاربردی از نوع توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری ، اعضای علمی و اداری دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی به تعداد530 نفر و نمونه آماری با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 220 نفر است . برای سنجش فرهنگ سازمانی از پرسشنامه استاندارد دنیسون و برای سنجش کرامت انسانی از پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون ، t مستقل ، تحلیل واریانس و آزمونF استفاده شد . طبق یافته ها کرامت انسانی با ابعاد درگیر شدن درکار ، سازگاری ، انطباق پذیری و رسالت رابطه مثبت و معناداری دارد و بین میزان این رابطه به لحاظ متغیرهای دموگرافیک تفاوت معناداری وجود ندارد . نتایج تحقیق رابطه بین کرامت انسانی با فرهنگ سازمانی را تایید کرد .

هدف این تحقیق بررسی تأثیر مدیریت مبتنی بر کرامت انسانی بر کیفیت زندگی کاری کارکنان بود. این تحقیق کاربردی از نوع پیمایشی و جامعه آماری آن کارکنان دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی به تعداد 530 نفر و نمونه آماری 220 نفر بود. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه استفاده شده است. تجزیه وتحلیل اطلاع ات به دست آمده از اجرای پرسشنامه ها با استفاده از روش مدل سازی مع ادلات س اختاری و ب ه کم ک نرم افزار PLS در دو بخ ش م دل اندازه گیری و بخش ساختاری انجام پذیرفت. در بخش اول، ویژگی های فنی پرسشنامه به وسیله شاخص های پایایی، روایی همگ را و روای ی واگ را درPLS بررسی و تأیید شد و در بخش دوم، ضرایب ساختاری مدل برای بررسی فرضیه های پژوهش مورد اس تفاده ق رار گرفت .نتایج پژوهش تأثیر مثبت و معنی دار مدیریت مبتنی بر کرامت انسانی و ابعاد آن را بر کیفیت زندگی کاری در جامعه آماری پژوهش تأیید کرد. میزان تأثیر متغیرهای عملکردی بر کیفیت زندگی کاری به میزان 788/0 واحد، بیش از سایر مؤلفه هاست.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مولفه های سه گانه رهبری اصیل شامل خودآگاهی، خودتنظیمی و رفتار بر اجرای فرآیند مدیریت استعداد است؛ جهت گیری آن کاربردی از نوع پیمایش و نمونه آماری 270نفر از نیروهای ستادی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران می باشد؛ برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته پس از بررسی پایایی و روایی آن استفاده می گردد. به منظور آزمون فرضیه ها از آزمون همبستگی اسپیرمن، کای دو و جهت تعیین برازش مدل از روش مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده می شود؛ نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که مولفه های سه گانه رهبری اصیل بر اجرای مدیریت استعداد تأثیرگذار است

از این پژوهش، سنجش مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاه پیام نور و ارائه راهکارهایی برای ارتقای مدیریت کیفیت در این دانشگاه است. در این تحقیق، ابعاد مدیریت کیفیت بر اساس مؤلفه های مدل"جان اکلند" عبارتند از: مشتری مداری، مسؤولیت پذیری، مدیریت مشارکتی، آموزش کارکنان، نظارت و ارزیابی نظام مند و بهبود فرهنگ سازمانی. روش تحقیق توصیفی – پیمایشی و جامعه آماری پیام نور استان آذربایجان غربی و ابزار اصلی گرداوری داده ها، پرسشنامه است که براساس مؤلفه های مدل اکلند، تنظیم و روایی و پایایی آن تأیید شد. چون توزیع داده ها نرمال بود، برای آزمون فرضیه ها از (t- Test) استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که بین میانگین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب مدیریت کیفیت فراگیر در جامعه آماری تحقیق، تفاوت معنی داری وجود دارد؛ البته وضع موجود آن تا حدودی با سنجه های مدیریت کیفیت فراگیر بویژه در سه مؤلفه "مشتری مداری"، "مسؤولیت پذیری"و "نظارت و ارزیابی نظام مند" تطابق داشت؛ ولی چون معیار محقق، امتیاز بالای میانگین بود، فرضیه های مرتبط با این سه مؤلفه نیز تأیید نشدند. 

"محوراصلی و رکن اساسی سازمان، منابع و سرمایه انسانی آن محسوب می‌شود و توسعه سازمان منوط به استفاده بهینه، مطلوب و کارآمد ازمنابع و به ویژه نیروی انسانی آن است. بهترین سیستمها بدون ایجاد زمینه مناسب در نیروی انسانی خود نمی توانند برنامه‌ها‌شان خود را به انجام برسانند و نقطه حائز اهمیت آن است که نفس برنامه متکی به نوعی انضباط است. از سوی دیگر، مجموعه رفتار های افراد در سازمان، رفتار سازمانی وآن نیز رفتار اجتماعی، از جمله انضباط اجتماعی را شکل می‌دهد. به عبارت دیگر، انضباط اجتماعی، حاصل نظم وانضباط فردی افراد در نظام اجتماعی است. ساده ترین و قابل فهمترین تفسیر از انضباط اجتماعی این است که هرکس، در هر جا و در هر کار، وظیفه خود را به درستی و با رعایت نظم، قاعده و قانون انجام دهد. برای ایجاد و حاکمیت انضباط اجتماعی در سازمان در کنار کار فرهنگی، باید از طریق بررسی علمی و شناسایی ارتباط عوامل مختلف با این پدیده اجتماعی، به استقرار و نهادینه ساختن آن کمک کرد. به این منظور این مقاله که حاصل یک پژوهش علمی در باب بررسی ارتباط انضباط اجتماعی با برخی از عوامل سازمانی است، در نظر دارد خلاصه ای از یافته‌ها و نتایج حاصل از تحقیق علمی در این زمینه را ارائه کند."