محمد محمدرضایی

محمد محمدرضایی

مدرک تحصیلی: استاد گروه فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۱۳۵ مورد.
۸۱.

براهین عقلی اثبات حیات پس از مرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس فطرت بدن براهین عقلی مرگ حیات پس از مرگ آخرت حکمت الهی عدالت الهی برهان اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۳۸ تعداد دانلود : ۲۰۵۰
در این نوشتار بر آنیم تا براهین عقلی اثبات حیات پس از مرگ انسان را بررسی کنیم. براهینی که در این نوشتار بررسی قرار شده‌‌اند عبارتند از: 1. برهان فطرت؛ 2. برهان معقولیت؛ 3. برهان عدالت؛ 4. برهان حکمت؛ 5. برهان تجرد روح؛ 6. برهان اخلاقی. به طور کلی این براهین را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: 1.براهینی که برای اثبات حیات پس از مرگ، از خدا و صفات او کمک می‌گیرند؛ مانند قرائتی از برهان فطرت، برهان عدالت و برهان حکمت؛ 2. براهینی که مستقیم و بدون کمک گرفتن از خدا و صفات او می‌توانند حیات پس از مرگ را اثبات کنند؛ مانند برهان معقولیت، برهان اخلاقی و برهان تجرد روح. در برهان فطرت، از فطرت جاودان خواهی انسان و در برهان عدالت، از عدالت خدا و در برهان حکمت، از حکیم بودن خدا حیات پس از مرگ اثبات شده است. در برهان معقولیت، عقل حکم می‌کند که اعتقاد به حیات پس از مرگ از اعتقاد نداشتن بدان، معقول‌تر است. در برهان اخلاقی از حکم اخلاقی و در برهان تجرد روح، از فنا ناپذیری روح، حیات پس از مرگ اثبات شده است. در این نوشتار، تمامی این برهان‌ها تجزیه و تحلیل شده‌اند. براهین عقلی، مرگ، حیات پس از مرگ، آخرت، نفس، بدن، حکمت الهی، عدالت الهی، فطرت، برهان اخلاقی
۸۵.

براهین اثبات وجود خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خدا براهین پسینی برهان لمی وجود خدا براهین اثبات وجود خداع براهین پیشینی برهان انی بدیهی بودن وجود خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۷۲ تعداد دانلود : ۳۹۳۱
این مقال بر آن است تا افق روشنی از براهین اثبات وجود خدا به دست دهد. در باب وجود خدا از دیرباز تا کنون دیدگاه‌‌های متفاوتی وجود داشته است. برخی وجود خدا را بدیهی و بی‌‌نیاز از استدلال می‌دانند، زیرا چیزی روشن‌تر از خدا وجود ندارد تا از طریق آن به خدا پی ببرند. برخی دیگر بر وجود خدا استدلال اقامه کرده‌اند که آن‌ها خود بر دو دسته‌اند: أ. وجود خدا را می‌توان به صورت پیشبینی اثبات نمود، یعنی در این را‌ه‌ها مخلوقات واسطه اثبات وجود خدا نیستند. این براهین عبارتند از: برهان صدیقین، 2. برهان وجودی، 3. برهان فطرت، 4. .برهان تجربه دینی، 5. برهان اخلاقی، 6. برهان معقولیت. ب. وجود خدا را می‌توان به صورت انّی اثبات نمود، یعنی در این راه‌ها مخلوقات واسطه اثبات وجود خدا هستند. این براهین عبارتند از: 1.برهان علّی، 2.برهان امکان و وجوب، 3. برهان نظم، 4. برهان حرکت، 5. برهان درجات کمال، 6. برهان معجزه، 7. برهان فسخ عزایم. در این مقال سعی شده است که به همه براهین به صورت اجمال اشاره شود.
۸۶.

استدلال تجربه دینی بر وجود خدا و پلورالیسم دینی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۵ تعداد دانلود : ۸۳۹
اثر حاضر به دنبال اثبات این مدعاست که یکی از راه های شناخت خدا تجربه ی دینی است. برای این منظور ابتدا تقریرهای مختلف استدلال تجربه دینی مطرح شده است و سپس به برخی از تجربه های دینی اشاره نموده ایم . در ادامه اشکال یکی از منتقدان استدلال تجربه دینی، یعنی جان هاسپرز مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است. اشکال هاسپرز این است که قبول صحت استدلال تجربه دینی مستلزم پذیرش عقاید متناقض و ناسازگار است و این مساله چیزی جز پذیرش کثرت گرایی دینی نیست. نویسنده در نقد این اشکال دو مساله را مورد بررسی قرار داده است: نخست این که تجربه ی دینی مانند تجربه ی حسی. یک منبع شناخت است و دیگر این که عقاید متعارض در باب تجربه دیی را می توان همانند آراء متعارض در باب تجربه حسی توجیه کرد. در پایان چنین نتیجه گرفته شده است که می توان بسیاری از آراء متعارض در باب تجربه دینی را به تقابل اسماء الهی بازگرداند و صدق و کذب برخی دیگر را با معیار عقل و کتاب مقدس سنجید. هر کدام از تجربه ها که با این معیارها هماهنگی داشته باشند تجربه های صحیح و حقیقی خواهند بود.
۸۷.

پلورالیسم دینی و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مترجم:

کلیدواژه‌ها: اسلام مسیحیت خدا پلورالیسم دینی انحصارگرایی دینی شمول‌گرایی دینی واقعیت نهایی فنومن نومن گرایش‌های عرفانی ادیان کثرت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲۶۳
این مقال بر آن است تا افق روشنی از پلورالیسم دینی و ارتباط آن با ادیان گوناگون از جمله مسیحیت و به‌ویژه اسلام عرضه کند. جان هیک (طراح پلورالیسم دینی در جهان معاصر) ضمن طرح و نقد انحصارگرایی و شمول‌گرایی, از پلورالیسم دینی دفاع می‌کند و یگانه راه توجیه کثرت دینی را پلورالیسم می‌داند. به نظر او، پلورالیسم دینی بر آن است که حقانیت و نجات‌بخشی در زندگی، حق انحصاری هیچ دینی نیست، همة آن‌ها یکسان حقانیت و نجات‌بخشی دارند. او معتقد است که هیچ صلح واقعی میان ادیان جهانی نخواهد بود تا زمانی که هر دینی در مورد خود، تصور برتری بر ادیان دیگر دارد. صلح پایدار و گفت‌گوی واقعی هنگامی رخ می‌نماید که بپذیریم که ادیان متفاوت, تفسیر‌های متفاوت و به‌یکسان معتبری از واقعیت نهایی و خدا هستند. همچنین او معتقد است که اندیشه پلورالیستی ریشه در تفکر شرقی و اسلامی دارد و به تعبیری خاستگاه اندیشه پلورالیسم دینی در شرق است نه در غرب. او بر این عقیده خود در حوزه اسلام به عباراتی از خواجه عبدالله انصاری، ملای رومی و ابن عربی متوسل می‌شود.
۸۸.

ملاصدرا واصالت وجود

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳۹ تعداد دانلود : ۹۴۸
این مقال بر آن است تا نظریة «اصالت وجود» را که یکی از اصول مهم فلسفه ملاصدرا است بررسی وبه سابقه این نظریه در فلسفه اشراق اشاره کند. مؤلف بر خلاف نظر مشهور، عقیده دارد که شیخ اشراق نه تنها به اصالت ماهیت اعتقادی ندارد، بلکه از مدافعان سرسخت اصالت وجود می‏باشد. دلیلی که ملاصدرا وپیروان او بر اصالت وجود ذکر کرده‏اند عیناً در بیانات شیخ اشراق وجود دارد . هم‌چنین مؤلف از راه رابطه علی ومعلولی انوار در نزد شیخ اشراق ثابت می‏کند که به نظر او علت به معلول خود وجود اعطا می‏کند نه ماهیت. واین خود، دلیلی است بر اصالت وتشکیک وجود. سپس مؤلف به معنای اعتباری بودن وجود در نزد شیخ اشراق اشاره می‏کند ونتیجه می‏گیرد که معنای اعتباری، به معنای معقول ثانی فلسفی است که این عقیده مورد قبول ملاصدرا نیز می‏باشد.
۸۹.

حکومت دینی؛ عدالت گستری یا سلب ارزش و آزادی انسان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عدالت اخلاق حکومت دینی آزادی انسان ارزش انسان خود‌مختاری اراده دگرآیینی و عقل عملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸۶
این مقال بر آن است تا این مسأله را که آیا حکومت دینی، درپی عدالت گستری است یا این‌که ارزش و آزادی انسان را سلب می‌کند، مورد نقد و بررسی قرار دهد. ایمانوئل کانت، از فیلسوفان بزرگ مغرب زمین معتقد است که حکومت دینی، با خود‌مختاری اراده انسانی که عنصر لازم در اخلاق است، سازگار نیست، و‌ آن را یکی از مصادیق دگر‌آیینی اراده دانسته و در‌نتیجه غیراخلاقی است. در این مقاله ضمن نقد و بررسی این دیدگاه، ثابت کرده‌ایم که حکومت دینی کاملاً با خودمختاری اراده سازگاری دارد و متدینان با خودمختاری اراده است که به این حاکمیت تن می‌دهند و با اخلاق کاملاً سازگاری دارد؛ همچنین در ادامه این مسأله مورد بحث قرار گرفته که هم حاکم حکومت دینی باید عادل باشد و هم هدف آن، اجرا و تحقق عدالت است و این‌که امر به عدالت یکی از احکام عقل عملی است و با معیارهای اخلاقی کانت سازگاری دارد؛ در‌نتیجه حکومت دینی، مورد تأکید عقل و ازاین‌رو اخلاقی است.
۹۰.

مسأله شر و راه حل های آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خدا مسأله شر خداباوری شر طبیعی شر اخلاقی جهان مادی عالم تزاحم خیرخواهی خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵۱۵
این مقاله بر آن است تا یکی از مسائل مهم در حوزه دین پژوهی و فلسفه دین، یعنی مسأله شرّ را مورد بررسی قرار دهد. برخی از منتقدان، وجود شر در جهان را با خداباوری منافی میدانند. در مقابل متفکران و متکلمان دینی تلاش کرده‏اند برای این معضل، راه حل‏هایی بیابند. این مقاله می‏کوشد که مهم‏ترین این راه حل‏ها را به صورت مختصر مورد بررسی قرار دهد. ابتدا برای روشنی هرچه بیش‏تر به توصیف مفهومی و مصداقی شر اشاره شده و سپس برای حل مسأله شر، پنج راه حل مطرح گردیده است که عبارتند از: 1. شر، امر عدمی است 2. شر لازمه جهان مادی است 3. شر لازمه آزادی انسان است. 4. شر ناشی از جزئی نگری است 5. شر ناشی از جهل انسان است. به نظر می‏رسد که اگر انسان بخوبی به این راه حل‏ها توجه کند معضل شرور را دیگر منافی با خداباوری نخواهد داشت.
۹۱.

مسأله شر و راه حل های آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خدا مسأله شر خداباوری شر طبیعی شر اخلاقی جهان مادی عالم تزاحم خیرخواهی خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷۳۶
این مقاله بر آن است تا یکی از مسائل مهم در حوزه دین پژوهی و فلسفه دین، یعنی مسأله شرّ را مورد بررسی قرار دهد. برخی از منتقدان، وجود شر در جهان را با خداباوری منافی میدانند. در مقابل متفکران و متکلمان دینی تلاش کرده‏اند برای این معضل، راه حل‏هایی بیابند. این مقاله می‏کوشد که مهم‏ترین این راه حل‏ها را به صورت مختصر مورد بررسی قرار دهد. ابتدا برای روشنی هرچه بیش‏تر به توصیف مفهومی و مصداقی شر اشاره شده و سپس برای حل مسأله شر، پنج راه حل مطرح گردیده است که عبارتند از: 1. شر، امر عدمی است 2. شر لازمه جهان مادی است 3. شر لازمه آزادی انسان است. 4. شر ناشی از جزئی نگری است 5. شر ناشی از جهل انسان است. به نظر می‏رسد که اگر انسان بخوبی به این راه حل‏ها توجه کند معضل شرور را دیگر منافی با خداباوری نخواهد داشت.
۹۲.

نسبیت علم کلام و اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خدا استدلال اخلاقی اخلاق علم کلام اراده خدا عقل نظری خوب بد اوامر الاهی نواهی الاهی حسن و قبح استدلال عقلانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تطبیقی
تعداد بازدید : ۶۱۱۵
در این مقاله، نسبت بین علم کلام و اخلاق مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ابتدا تعریفی ازعلم کلام و اخلاق ارائه شده است: علم کلام عبارت است از تبیین، اثبات و دفاع برهانی و عقلی از عقاید دینی و اخلاق عبارت است؛ احکامی که عقل عملی در باب حسن و قبح افعال و بایدها و نبایدهای رفتار آدمی صادر می‌کند. سپس دو دیدگاه در باب نسبت علم کلام و اخلاق مختصراً مورد اشاره قرار گرفته است. 1. علم کلام مقدم بر اخلاق است. 2. اخلاق مقدم بر علم کلام است در دیدگاه اوّل، ابتدا باید خدا و اوصاف او از طریق استدلال‌های عقلانی اثبات شود و سپس اخلاق به نظر آنان عبارت است از آنچه که خدا فرمان دهد، خوب و آنچه از آن نهی کند، بد می‌باشد. در ادامه، اشکالات و پاسخ طرفداران این دیدگاه مطرح شده است. در مورد نگرش دوّم، ابتدا دیدگاه کانت، فیلسوف بزرگ آلمانی مطرح و سپس مورد نقد قرار گرفته است. در خاتمه دیدگاه متفکران اسلامی مطرح گردیده و این نکته اثبات شده است که گزاره‌های اخلاقی مقدم بر علم کلام است.
۹۵.

کانت و سکولاریسم اخلاقی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق سکولاریستی کانت نقد عقل عملی خودمختاری ارادة انسانیت قانون طبیعت کشور غایات قانون کلی اخلاقی خدا و اخلاق دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲۰
این نوشتار بر آن است تا به نقد اخلاقی سکولاریستی «ایمانوئل کانت» بپردازد. اخلاق کانت یک اخلاق وظیفه‌‌گرایانة سکولاریستی است که براساس آن، وظیفه و تکلیف اخلاقی را عقل عملی آدمی، بدون استعانت از دین مشخص می‌کند. او در‌این‌باره پنج صورت‌بندی ارائه می‌دهد که اگر دستورالعملی بتواند در قالب این پنج صورت‌بندی درآید، اخلاقی و درغیراین‌صورت، غیراخلاقی خواهد بود آن‌ها عبارتنداز: 1. صورت‌بندی قانون کلی. 2. صورت‌بندی قانون طبیعت. 3. صورت‌بندی غایت فی‌نفسه بودن انسان. 4. صورت‌بندی خود مختاری اراده. 5. صورت‌بندی کشور غایات. این پنج صورت‌بندی به‌شکل مختصر مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. در پایان به این نتیجه رسیده‌ایم که هیچ کدام از این صورت‌بندی‌ها را نمی‌توان معیار درستی برای اخلاقی‌بودن قرار داد.
۹۶.

مبانی پلورالیسم دینی (رابطه تجربه دینی و پلورالیسم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۵۹
این مقاله بر آن است تا رابطه تجربه دینی و پلورالیسم دینی را مورد بررسی قرار دهد. ابتدا سعی شده است تعریف روشنی از تجربه دینی و پلورالیسم دینی به دست داده شود. تجربه دینی به معنای مواجهه انسان با امور ماوراء الطبیعی یا مشاهده و مشارکت در آن ها یا دریافتی است که متعلق آن خدا یا امور مرتبط با خداست. پلورالیسم دینی راهی برای تبیین تنوع و کثرت ادیان و حیانی و غیر وحیانی است و بر آن است که تمامی ادعاهای ادیان می تواند به وجهی صحیح باشد: سپس این نکته مورد بحث قرار گرفته که جان هیک - مبتکر پلورالیسم دینی در دوره معاصر - پلورالیسم دینی را بر تجربه دینی و تجربه دینی را بر نظریه کانت درباره فنومن و نومن مبتنی کرده است. در ادامه اشکالات نظریه فنومن و نومن آشکار گردیده سپس روشن شده است که این اشکالات به پلورالیسم دینی هم سرایت می کند. در پایان این نتیجه گرفته شده است که پلورالیسم دینی به لا ادری گری منتهی می شود زیرا هیک بر ان است که هیچ مفهومی از مفاهیم انسانی را نمی توان به واقعیت متعالی نسبت داد و یا به مقبولیت و حقانیت یک دین خاص.
۹۷.

فلسفه اخلاق از دیدگاه استاد مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: باید و نباید عقل عملی خدا فلسفة اخلاق حکمت عملی شهید مطهری فرا اخلاق اخلاق دستوری خوب و بد احکام اخلاقی اخلاق وظیفه‏گرایانه اخلاق غایت‏گرایانه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر
تعداد بازدید : ۴۱۰۵۱
این مقال بر آن است تا فلسفة اخلاق از دیدگاه استاد شهید مطهری را بررسی قرار کند. ابتدا به تعریف‏ فلسفة اخلاق و شاخه‏های آن و روابط آن، با حکمت عملی و همچنین به معیار فعل اخلاقی اشاره شده؛ سپس ‏شاخه‏های مهمّ فلسفة اخلاق که اخلاق دستوری و فرا اخلاق به شمار می‌رود، مورد بحث قرار گرفته است. در اخلاق دستوری از راه تحلیل عقلانی، تلاش می‏شود به معیارها و قواعدی دست یابیم که به واسطة ‏آن می‏توانیم مشخّص کنیم چه کاری خوب و چه کاری بد است. در این حوزه، به اخلاق غایت‏گرایانه و وظیفه‏گرایانه ‏اشاره شده و در آخر، نظریة شهید مطهری به نام نظریة پرستش در حوزة اخلاق مورد بحث قرارگرفته است. در ادامه، ‏مؤلّف به نظریات متفاوت در حوزة فرا اخلاق که به اخلاق دستوری ناظر است و تعابیر و واژه‏های اخلاقی را مورد بحث قرار می‏دهد، اشاره کرده است که عبارتند از: 1. طبیعت‏گرایی اخلاق؛ 2. غیرطبیعت‏گرایی اخلاق یا شهودگرایی؛ 3. غیرشناخت‏گرایی اخلاقی. در آخر، مؤلّف، نظریة شهید مطهری را در حوزة فرا اخلاق را مطرح می‏کند تا در پرتو نظریات دیگر اتقان و استحکام آن هرچه بیش‌تر آشکار شود.
۹۸.

مبانی قرائت های گوناگون از قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر قرآن هرمنوتیک تجربة دینی فهم قرآن قرائت‌پذیرانگاری‌ قرآن مراتب‌ طولی‌ و عرضی‌ فهم‌ قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی
تعداد بازدید : ۶۲۷۲
این‌ مقال‌ بر آن‌ است‌ که‌ مبانی‌ قرائت‌پذیرانگاری‌ دین، از جمله‌ قرآن‌ را که‌ یکی‌ از مسائل‌ مهم‌ در حوزه‌ دین‌پژوهی‌ است، بحث‌ و بررسی‌ کند. ابتدا پرسش‌هایی‌ از جمله‌ «آیا می‌توانیم‌ قرائت‌ها و تفسیرهای‌ گوناگون‌ از قرآن‌ داشته‌ باشیم»، و «مبانی‌ این‌ قرائت‌های‌ مختلف‌ کدام‌ است»، مطرح، سپس‌ کوشیده‌ شده‌ است‌ که‌ به‌ این‌ پرسش‌ها پاسخ‌ داده‌ شود. در این‌ مقال، مؤ‌لف‌ به‌ پنج‌ مبنای‌ قرائت‌های‌ گوناگون‌ از قرآن‌ اشاره‌ می‌کند که‌ عبارتند از: 1. مراتب‌ طولی‌ و عرضی‌ فهم‌ قرآن؛ 2. مبنای‌ هرمنوتیکی‌ فهم‌ قرآن؛ 3. مبنای‌ زبانی‌ قرائت‌های‌ گوناگون‌ از قرآن؛ 4. مبنای‌ تجربی‌ قرائت‌های‌ گوناگون‌ از قرآن؛ 5. مبنای‌ تکامل‌ معرفت‌ دینی‌ قرائت‌های‌ گوناگون‌ از قرآن. هر کدام‌ از این‌ مبانی‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ شده؛ سپس‌ نتیجه‌گیری‌ لازم‌ به‌ عمل‌ آمده‌ است. در پایان، مؤ‌لف‌ به‌ روش‌ صحیح‌ تفسیر و فهم‌ قرآن‌ اشاره‌ می‌کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان