مصطفی حسینی گلکار

با ظهور جامعه شبکه ای و توسعه شبکه های اجتماعی فیزیکی و مجازی، مناسبات قدرت در جوامع دستخوش تغییرات زیادی شده است. با ظهور شکل های جدید قدرت در جامعه شبکه ای ازجمله قدرت شبکه بندی، قدرت شبکه، قدرت شبکه ای شده و قدرت شبکه ساز، توازن قدیمی قدرت در جوامع به هم خورده و شهروندان بیش از گذشته در فرآیندهای سیاسی و اجتماعی قدرت نقش آفرین شده اند. در شرایط جدید ازجمله مهم ترین مسیرهای قدرت آفرینی شهروندان، شبکه های اجتماعی مجازی و ازجمله اصلی ترین عرصه های این ایفای قدرت در رقابت های انتخاباتی است. این عرصه از سویی فرصت مناسبی برای آینده پژوهی و دیده بانی انتخابات فراهم کرده و از سوی دیگر ضرورت این نوع از پژوهش ها را مشخص ساخته است. تقریباً در تمام پژوهش های آینده پژوهی، دیده بانی (پایش و پویش) مقدمه لازم تلقی می شود. از طریق دیده بانی مناسب وقایعی که احتمال رخ دادن آنها وجود دارد مورد بررسی قرار گرفته و آسیب پذیری و غافل گیری کاهش خواهد یافت. انتخابات، همواره یکی از مهم ترین فضاهای عدم قطعیت در کشور ایران بوده است. هریک از دوره های انتخاباتی ایران پس از انقلاب با شگفتی سازی همراه بوده است و دیده بانی فضای کنونی این احتمال را تقویت می کند که مؤلفه شگفتی ساز انتخابات آتی، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی باشد.

روش«تحقیق موضوعی» در قرآن کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان رشته ای مواجه شده است. با این وجود، این رویکرد چالش های فراوان روش شناختی؛ دیدگاهی و آینده نگارانه ای را پیش روی خود دارد. در درجه اوّل، روش هنوز نواقص متعددی دارد؛ بیش از اندازه بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است. در درجه دوّم موجب بروز التقاطات فراوانی در اندیشه محققان جوانی که از این روش استفاده می نمایند خواهد شد و در درجه سوّم به نظر می رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به طرح مهم ترین مزایا و نواقص آن پرداخته شده است. در نهایت نتیجه گرفته شده است که تدبر در قرآن کریم را باید امری تشکیکی بدانیم و دارای مراتب و سطوحی که به صورت مسلّم از این منظر، تفسیر و تحقیق موضوعی نه اموری مستقل بلکه مرتبط خواهند بود.

در باب ایمان گرایی ویتگنشتاینی دو پرسش مغفول افتاده: اولاً آیا ""ویتگنشتاین"" صراحتاً از ایمان گرایی دفاع کرده است؟ و ثانیا آیا ایمان گرایی از اندیشه های او. قابل استنباط می باشد؟ در مقاله حاضر پس از پژوهشی در چیستی ایمان گرایی، نشان داده شده ادعای انتساب ایمان گروی به ویتگنشتاین اغلب بر مبنای تفسیری خاص از بخشی از آموزه های «پژوهش های فلسفی» او بوده است. دقت و تأمل در مجموع آراء ویتگنشتاین به ویژه در «فرهنگ و ارزش» و «درس گفتارها» نشان می دهد ادله و شواهد متعددی در نفی ایمان گرایی ویتگنشتاین وجود دارد که می تواند بدیل نظریه رایج باشد. همچنین بایستی متوجه بود استنتاج ایمان گرایی از تمایز میان بازی زبانی دین و غیر آن به نوعی خلط نظریه بازی های زبانی به عنوان نگره فهم و معنا با نظریه استنتاج و قضاوت است و نهایتاً آنکه پیگیری سیر اندیشه دینی نزد ویتگنشتاین به نوعی نظر متداول تقسیم ساحت های فکری او. به دو دوره را دچار چالش می نماید.

نظریه آنالوژی که بزرگترین مدافع آن را توماس آکوئینی میدانند، سابقه قابل تأملی در تاریخ اندیشه، بویژه قرون وسطی داشته است. ای. جی. اشوورث یکی از مهمترین شارحان متأخر این حوزه میباشد. در پژوهش حاضر براساس تقریر اشوورث به مباحث اصلی این نظریه که اغلب در آثار کلامی و فلسفی این حوزه مغفول مانده میپردازیم. نتیجه آنکه سابقه نظریه آنالوژی بسیار پیش از توماس میباشد و اغلب تفاسیر دربارة آن نارسا و منطبق با نگاه اصلی توماس است از اینرو نیازمند بازبینی تقریرهای متداول این نظریه هستیم.