علیرضا غلامی

"هدف: این پژوهش به منظور بررسی چگونگی تحول روانی واژگان کلامی و مقوله ای کودکان دوزبانه (ترک – فارس و کرد – فارس) انجام شد. روش: در این پژوهش که جزو مطالعات بنیادی است، هزار دانش آموز دبستانی دوزبانه ترک – فارس و کرد – فارس به شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبتی، از میان دانش آموزان دبستانی دو شهر تبریز و سنندج انتخاب شدند. این دانش آموزان در دو آزمون نشانه ادراکی (حروف اولیه) و نشانه های مفهومی (مقوله های معنایی) شرکت کردند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که تعداد واژگان فارسی در طول پایه های تحصیلی اول تا پنجم دبستان هر دو شهر روند افزایشی و صعودی دارد، و این روند در آزمون نشانه های مقوله ای منظم تر از آزمون نشانه های ادراکی است. دانش آموزان ترک – فارس و کرد – فارس در هیچ یک از سال های دبستان تفاوت معناداری نشان ندادند، ولی الگوی تغییرات و تحولات تعداد واژگان آنها در آزمون مقوله ای در طول دوره ابتدایی متفاوت است. همچنین در مجموع در هر دو آزمون، دانش آموزان پسر نسبت به دانش آموزان دختر عملکرد بهتری از خود نشان دادند. در نشانه های ادراکی نیز دانش آموزان تبریزی بیش از دانش آموزان سنندجی واژه فارسی تولید کردند. نتیجه گیری: الگوی تحول تعداد واژگان دانش آموزان دوزبانه ترک – فارس و کرد – فارس را می توان در آزمون نشانه های مقوله ای متفاوت از هم درنظر گرفت، ولی در الگوی تحول تعداد واژگان آزمون نشانه های ادراکی چنین تفاوتی مشاهده نشد."

پژوهش حاضر با هدف شناخت و تحلیل اثرات مثبت و منفی شهرک های صنعتی شباب و ایلام بر روستاهای اطراف این شهرک ها و مقایسه این دو منطقه از لحاظ دستیابی به اهداف توسعه پایدار طراحی شده است. این پژوهش به صورت پیمایشی انجام گرفته و جامعه آماری این تحقیق را روستاییان ساکن در روستاهای اطراف این دو شهرک تشکیل داده-اند(N=23004). حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برآورد (n=364) و نمونه ها به روش نمونه گیری چند مرحله ای و به صورت تصادفی با انتساب متناسب انتخاب گردیدند. نتایج تحلیل عاملی اثرات مثبت شهرک صنعتی شباب در منطقه نشان می دهد که اثرات اجتماعی، کشاورزی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی در مجموع60/73 درصد از کل واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند. اثرات مثبت شهرک صنعتی ایلام نیز در منطقه شامل آثار اجتماعی، کشاورزی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی در مجموع 89/59 درصد از کل واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند. به طور کلی می توان بیان کرد که شهرک صنعتی شباب تاثیرات مثبت بیشتری بر روستاهای همجوار دارد.

یکی از عوامل اصلی در بازاریابی توریسم، جذب گردشگران به منطقه مورد نظر از طریق تبلیغات است. از آنجا که مصرف کنندگان بسیاری از محصولات بویژه در حوزه خدمات، مانند جاذبه های گردشگری که غیر ملموس هستند را نمی توانند قبل از بازدید و به اصطلاح مصرف مورد ارزیابی قرار دهند. از اینرو لزوم توجه به تبلیغات شفاهی بعنوان یک عامل اصلی در بازاریایی گردشگری روستایی مورد توجه قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش گردشگرانی هستند که در زمان پیمایش در روستاهای هدف گردشگری پاوه حضور داشته اند. حجم نمونه 348 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش پیمایش میدانی است و از نوع تحلیلی-همبستگی و کاربردی می باشد. برای پاسخ به سوآلات از نرم افزار SPSS و آزمون T تک نمونهای ، همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. نتایج نهایی پژوهش نشان می دهد که، گردشگران سفر کرده به شهرستان پاوه تا حدود زیادی ازتبلیغات شفاهی به عنوان منبع اصلی اطلاعات سفر خود استفاده کرده اند. با توجه به یافته های پژوهش، توجه به تبلیغات شفاهی و عوامل موثر بر اثربخشی آن، امکان جذب هر چه بیشتر گردشگران به منطقه مورد مطالعه را فراهم می کند.

هدف این نوشتار بررسی عوامل مؤثر بر وجود یا عدم وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی شهرستان شیروان و چرداول است. این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است که به روش پیمایشی اجرا شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق انجام مصاحبه­های حضوری و با استفاده از پرسشنامه در سال زراعی 89-1388، به دست آمد. جامعه آماری تحقیق کلیه خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان شیروان و چرداول بودند که در امر کشاورزی (زراعت یا دام پروری و یا هردو باهم) اشتغال دارند (8099N= )، از این میان، 200 خانوار، به روش نمونه­گیری طبقه­ای متناسب چند مرحله­ای و با استفاده از فرمول کوکران، به­عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ضریب آلفای کرونباخ و ضریب KMO در قسمت اصلی ابزار جمع­آوری کننده اطلاعات نشان داد که وسیله­ی تحقیق قابلیت زیادی برای جمع­آوری اطلاعات را دارا می­باشد. برای علت­یابی متغیرهای مؤثر در چگونگی وجود یا عدم وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی از مدل تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیرهای خسارت و دورافتادگی محل سکونت ازمراکز سرویس­دهی و خدمات بر عامل آسیب­پذیری، متغیرهای ملاقات بر نخبگان سیاسی مذهبی شهرستان و سطح سواد بر عامل انزوا، عوامل سیاسی ـ اجتماعی بر عامل بی­قدرتی، متغیرهای میزان هزینه­های مورد استفاده در بخش کشاورزی و درآمد کل خانوار بر عامل فقر، و متغیرهای بهره­وری عوامل تولید و نیروی انسانی بر عامل ضعف جسمانی دارای اثرات مستقیم و به­طور مثبت و معنی­داری بر وجود عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی تله­ی محرومیت در جوامع روستایی شهرستان شیروان و چرداول تأثیرگذار بوده­اند.

نیل به عدالت و تعادل در نظام سکونتگاه های روستایی کشور مستلزم بررسی و شناخت منابع و امکانات این سکونتگاه ها است. تحلیل فضایی توسعه، نابرابری و میزان محرومیت نواحی مختلف و اولویت اقدامات را برای ارتقای سطح زندگی مشخص می کند. در پژوهش حاضر با بهره گیری از ۴۱ شاخص مختلف در ابعاد مختلف زیربنایی، اقتصادی، بهداشتی درمانی، فرهنگی - اجتماعی و خدماتی و به کارگیری آن ها در قالب الگو های موریس و تاکسونومی و همچنین روش ضریب تغییرات برای تعیین میزان پراکندگی شاخص ها به تحلیل نابرابری فضایی توسعه روستایی بین ۷ دهستان شهرستان صحنه در سال ۱۳۹۰ پرداخته شده است. نتایج هر دو الگوی به کار گرفته شده به صورت یکسان نشان دهنده وجود تفاوت در سطح توسعه دهستان ها و قرارگیری آن ها در سطوح مختلف است؛ به طوری که در هر دو الگو، دهستان گاماسیاب با ضریب توسعه 60/66 در الگوی موریس و 19/20 در الگوی تاکسونومی و همچنین دهستان حر به ترتیب با ضریب توسعه 99/20 و 11/87 بیشترین و کمترین درجه توسعه یافتگی را دارند. بین شاخص ها، شاخص های فرهنگی و اجتماعی با 67/42 و شاخص های اقتصادی با 03/53 به ترتیب کمترین و بیشترین ضریب تغییرات را دارند. تفاوت ضریب توسعه به تفکیک شاخص ها، بیان کننده وجود تفاوت در سطح توسعه دهستان ها از جنبه شاخص ها و لزوم انتخاب رویکردهای مناسب برای تعدیل این نابرابری ها است. همچنین ضریب همبستگی بین جمعیت و تعداد روستاهای دارای سکنه با ضرایب توسعه، به ترتیب با 509/0 و 07/0- به دست آمد که نشان دهنده همبستگی مثبت و قوی بین جمعیت و ضریب توسعه یافتگی دهستان ها است.

استان اصفهان ، به عنوان صنعتی ترین استان کشور در مدت یک دهه گذشته شناخته می شود و به همین خاطر به یکی از مهاجرپذیرترین استان های کشور تبدیل شده است. این مهاجرت بی رویه و کنترل نشده پیامدهای نامطلوبی از جمله حاشیه نشینی و تشکیل محله های فقیرنشین را به دنبال داشته است. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل فضایی و پهنه بندی محله های فقیرنشین کلان شهر اصفهان بر اساس شاخص های کالبدی جهت برنامه ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و افزایش کیفیت زندگی آنها است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی-تحلیلی است. داده های پژوهش از بلوک های آماری(1395) مرکز آمار ایران تهیه شده اند. روش های آماری مورد استفاده برای تحلیل داده ها، مشتمل بر  AHP ، تاپسیس (Topsis) وHotspot است. بر اساس یافته های پژوهش، شاخص های قدمت بنا(با امتیاز 246 %)، ریزدانگی(با امتیاز 192/0) و تسهیلات(با امتیاز 181/0) تأثیر بیشتری در شکل گیری پهنه های فقر در کلان شهر اصفهان را داشته اند. شاخص های قدمت بنا و تعداد اتاق به ترتیب بیشترین و کم ترین ضریب تاثیر را داشته اند. بر اساس شاخص نهایی وضعیت فقر از لحاظ شاخص های کالبدی، 30 محله(16/15 %) دارای کیفیت مناسب، 35 محله(23/18 %) دارای کیفیت نسبتاًمناسب، 38 محله(79/19 %) در وضعیت متوسط، 45 محله (44/23 %) در وضعیت نسبتاً نامناسب و در نهایت 22 محله معادل 46/11 % از کل محله ها در وضعیت نامناسبی قرار دارند. در واقع، حدود 35% از محله های کلان شهر اصفهان در وضعیت نامناسبی قرار دارند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که محله های دارای ارزش های بالاتر از میانگین در مرکز و تا حدودی در جنوب شهر و محله های دارای ارزش پایین تر از میانگین در شرق کلان شهر اصفهان قرار گرفته اند.

پژوهش حاضر به بررسی نقش میانجیگرانه ی خودکارآمدی در رابطه بین تیپ های شخصیتی هالند و رفتار کارآفرینانه دانشجویان دانشگاه مهندسی فناوری های نوین قوچان پرداخته است. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی و مدلیابی معادلات ساختاری است. جامعه آماري را تمامي دانشجویان دانشگاه مهندسی فناوری های نوین قوچان تشکیل می دهند، که در سال 96-95 مشغول به تحصیل بودند و تعدادشان 713 نفر بود. در پژوهش حاضر با توجه به نمونه گيري تصادفی بر اساس فرمول کوکران 250 نفر انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه استاندارد رفتار کارآفرینانه زامتاکیس و موستاکیس (2007)، پرسشنامه تیپ های شخصیتی هالند (۱۹۵۸) و مقياس خودكارآمدي موريس (2001) بودند. جهت تحليل داده ها ضریب همبستگی پیرسون و فن مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد و در كليه تحليل ها از نرم افزار SPSS-22 و AMOS-22 استفاده گردید. یافته ها نشان داد خودکارآمدی رابطه مستقیم با رفتارکارآفرینانه دارد و نقش میانجیگرانه ای در رابطه بین تیپ های شخصیتی هالند و رفتار کارآفرینانه ایفا می کند ( χ 2 =0.20,GFI=0.91,AGFI=0.93,CFI=0.91,PNFI=0.92,RMR=0.10,RMSEA=0.06 ). به دیگر سخن صرف نظر از تیپ های شخصیتی هالند با ورود خودکارآمدی به معادله کشش افراد به سمت رفتار کارآفرینانه بیشتر می شود. بنابراین برای ایجاد رفتار کارآفرینانه می بایست به ایجاد و تقویت شاخصه های رفتاری تیپ های شخصیتی هالند و خودکارآمدی بپردازیم.

قطبش و دوگانگی اجتماعی پدیده ای پیچیده ای است که شهرهای بزرگ و کلانشهرهای معاصر را تحت تأثیر خود قرار داده است. این پدیده تحت تأثیر نظام سرمایه داری و سیاست های تمرکزگرایانه دولت ها نمایان شده است. شهرهای ایران نیز به علت سیاست های شبه سرمایه داری پیرامونی و رانتی از این پدیده تأثیر گرفته اند. به طوری که در کلانشهرهای کشور به خصوص اصفهان، نوعی دوگانگی و افتراق اجتماعی و فضایی شکل گرفته است. بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر، پهنه بندی و تحلیل فضایی قطبش اجتماعی در سطح بلوک های آماری کلانشهر اصفهان است. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. داده های پژوهش از بلوک های آماری1395مرکز آمار ایران تهیه شده اند. روش آماری مورد استفاده برای تحلیل داده ها، تدوین شاخص ها و استخراج شاخص نهایی قطبش اجتماعی، AHP ، تاپسیس (Topsis) و  Hotspotاست.  یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های سواد(با ضریب 0/299)، خانوار در واحد مسکونی(0/254)، وضع زناشویی(0/166)، اشتغال زنان (0/147) و محل تولد (0/134) بیشترین تأثیر را بر قطبش اجتماعی در کلانشهر اصفهان دارند. همچنین، 24 محله(12/5 درصد) دارای کیفیت مناسب، 57 محله (29/69 درصد) دارای کیفیت نسبتاً مناسب، تعداد 46 محله (23/96 درصد) در وضعیت متوسط، 40 محله (20/8 درصد) در وضعیت نسبتاً نامناسب و در نهایت 25 محله معادل 13 درصد در وضعیت نامناسبی قرار دارند. در واقع، بیش از 33 درصد محله های این شهر از لحاظ اجتماعی در سطح غیرقابل قبولی قرار دارند. بنابراین، بیشتر محله های کلانشهر اصفهان در حالت متوسط و نامطلوب قرار دارند(مجموعاً بیش از 55 درصد) و نوعی افتراق اجتماعی در این شهر از لحاظ فضایی رخساره نموده است. در نتیجه، قطبش اجتماعی در کلانشهر بعد جغرافیایی یا مکانی پیدا کرده است. چنانچه محله های دارای ارزش های بالاتر از میانگین در مرکز و تا حدودی در شمال شهر و محله های دارای ارزش پایین تر از میانگین در شرق  کلانشهر اصفهان قرار گرفته اند.

راهبرد رشد هوشمند از جدیدترین و مهمترین انگاره های شهرسازی پایدار بوده و از مهم ترین استراتژی ها در پراکندگی شهری به حساب می آید. پژوهش حاضر به صورت توصیفی – تحلیلی و بهره گیری از مدل تاپسیس و ضریب پراکندگی ضمن تبیین مفهوم، اصول، روش ها و مزایای رشد هوشمند در منطقه 19 شهرداری تهران با استفاده از 7 معیار و 72 به بررسی شاخص های رشد هوشمند و توسعه پایدار در منطقه مورد مطالعه پرداخته است. نتایج حاصل از رتبه بندی نواحی 3 گانه منطقه 19 تهران نشانگر وجود تفاوت و پراکندگی در برخورداری از شاخص ها بین نواحی منطقه 19 تهران می باشد. البته میزان این تفاوت و پراکندگی زیاد نبوده و تا اندازه ای هوشمند بودن توسعه این منطقه را نشان می دهد. در کل ناحیه یک با نمره تاپسیس 8678/0 در رتبه یک (برخوردار)، ناحیه دو با نمره تاپسیس 6463/0 در رتبه دوم (نیمه برخوردار) و ناحیه سوم با نمره تاپسیس 4541/0 در رتبه سوم(کمتر برخوردار) قرار گرفته اند. 

تجلی و نمود نابرابری در مسکن روستایی را می توان در ظهور بدمسکنی، بی مسکنی و تکوین و گسترش نواحی حاشیه نشینی در کلانشهرها دانست که در صورت عدم پیشگیری در مبدأ یعنی روستاها روز به روز بر مشکلات و ابعاد بد آن در مقصد یعنی کلانشهرها خواهد افزود. یکی از راه های نشان دادن وضعیت نابرابر مسکن استفاده از شاخص های مسکن می باشد. پژوهش حاضر به صورت کمی- تحلیلی - تکنیکی با استفاده از مدل ویکور و شاخص ویلیامسون بر پایه مجموعه شاخص های کمی و کیفی (17 شاخص) به سنجش نابرابری مسکن روستایی و بررسی شکاف درون منطقه ای در بین شهرستان های استان لرستان با استفاده از داده ها و اطلاعات گردآوری شده از مرکز آمار ایران و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سال 1390 پرداخته است. آنچه که یافته های تحقیق حاضر به ما می نمایاند این است که استان لرستان با داشتن سهم 1/2 درصدی از مسکن کل کشور در سال 1390 دارای سهم 8/1 درصد مسکن شهری و 8/2 درصد مسکن روستایی بوده است. تعداد واحدهای مسکونی روستایی در استان لرستان در سال 1390 برابر با 145091 واحد بوده که نسبت به سال 1385 با 210622 واحد مسکونی دارای رشد سالیانه 15/5 درصدی بوده است. نتایج حاصل از به کارگیری مدل ویکور جهت بررسی شاخص های مسکن نشان می دهد که مسکن روستایی در شهرستان های دورود، بروجرد و خرم آباد به ترتیب با 1، 0.781 و 0.767 دارای بالاترین مقدار Qi در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته و شهرستان های کوهدشت(0.147)، پلدختر(0.025) و دوره چگنی(0) دارای پایین ترین مقدار Qi در رتبه های هشتم تا دهم قرار گرفته اند. نتایج حاصل از به کارگیری شاخص ویلیامسون جهت بررسی شکاف درون منطقه ای در بین شهرستان های استان حاکی از وجود نوسانات زیاد شاخص ویلیامسون در طی دوره 1385 تا 1390 در بین شهرستان های استان می باشد، بدین معنا که شهرستان های استان در طی این دوره به لحاظ شاخص ویلیامسون از یکدیگر فاصله گرفته اند.