مسلم سلیمان پور

زیست پذیری عوامل متعددی را در بر می گیرد که به شرایط محلی غالب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بستگی دارد. امروزه زیست پذیری پیش نیاز زندگی سالم همراه با بقای اقتصادی و اجتماعی است؛ بنابراین برای بهبود کیفیت زندگی بسیار مهم است. در این راستا مفهوم اقتصاد دایره ای یا اقتصاد دورانی به عنوان مدلی از تولید و مصرف است و پاسخ به کمبود منابع و به عنوان محرک گذر به سمت سیستم اقتصادی پایدارتر ترویج شده است؛ به طوری که چرخه عمر محصولات را افزایش می دهد. این مطالعه تأثیر اقتصاد دایره ای (بازیافت، تولید و مصرف مجدد) بر زیست پذیری  اقتصادی با سنجش نقش کارآفرینی اجتماعی را بررسی کرد. این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی بود. 80 نفر از مدیران و کارشناسان حامیان کسب وکارهای اجتماعی فعال کلان شهر تبریز، جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادند که به دو روش نمونه گیری تصادفی و گلوله برفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های استاندارد و محقق ساخته در این زمینه استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها توسط نرم افزار SMART-PLS و با استفاده از آزمون T و ضرایب مسیر (B) نشان داده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد، ارتباط مستقیم و معناداری بین مؤلفه های اقتصاد دایره ای (مصرف مجدد، تولید و بازیافت) با زیست پذیری  اقتصادی (اشتغال و درآمد، هزینه خانوار و ارزش زمین و مسکن) در سطح معناداری 001/0 وجود داشت. همچنین تأثیر مثبت متغیر میانجی کارآفرینی اجتماعی بر زیست پذیری اقتصادی تأیید شد (681/0=B)؛ ازاین رو ضرورت کاهش استفاده از منابع طبیعی از طریق استفاده مجدد و بازیافت محصولات در راستای توجه ویژه به زیست پذیری  اقتصادی و نقش کارآفرینان اجتماعی با تأثیر اجتماعی و زیست محیطی مثبت و توسعه مدل های کسب وکار نمایان می شود.

بررسی نظری و پیشینه مطالعات قبلی نشان می دهد، شکاف پژوهشی همبستگی بین عوامل مسئولیت اجتماعی، استراتژی بازاریابی سبز، شهرت شرکت و عملکرد تجاری وجود دارد. زمینه عملی صنعت خدمات گردشگری است که روز به روز به اهمیت گردشگری و توسعه آن افزوده می شود. گردشگری صنعتی خدماتی است که به ارائه مطلوب خدمات به گردشگران وابسته است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و کارشناسان و کسب و کارهای خدماتی وابسته به گردشگری استان اردبیل بودند. با توجه به وجود 315 هتل، مهمان پذیر، هتل آپارتمان و بومگردی، نمونه ای به تعداد 173 مورد و 346 پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران و به صورت هدفمند و نظری انتخاب شد. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و تحلیل داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری (نرم افزار PLS ) انجام شد. نتایج حاکی از تأیید فرضیات تحقیق به جز تأثیر استراتژی بازاریابی سبز بر نتایج کسب و کار بود. شایسته است، مدیران مجموعه گردشگری مسئولیت اجتماعی را اصل اخلاقی در نظر بگیرند و با به کارگیری استراتژی بازاریابی سبز موجب رفع نگرانی گردشگران حامی محیط زیست شوند و با ایجاد شهرت قوی عملکرد تجاری خود را بهبود دهند.  

هرچند بحران ها در گردشگری اتفاقات معمولی هستند، بسیاری از مقاصد تحت تأثیر بحران های طبیعی و انسانی ساخته شده است، بااین حال هرگونه رخدادی که عملکرد طبیعی مقصد را تهدید و انجام کسب وکار مرتبط با گردشگری را مختل نماید و یا تهدیدی برای ایمنی گردشگران باشد، نیازمند واکنش مناسب و کنترل شرایط است. پژوهش حاضر باهدف طراحی الگوی کارآفرینی گردشگری در بحران های پاندمیک (موردمطالعه: کووید 19)، انجام شده است. تحقیق به صورت کیفی و با رویکرد داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری تحقیق خبرگان دانشگاهی و مدیران و فعالان صنعت گردشگری در استان های آذربایجان شرقی و غربی می باشند که با استفاده از نمونه گیری هدف مند و نظری  18 نفر تا حد رسیدن به اشباع اطلاعاتی انتخاب شدند و جهت گردآوری داده ها از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده گردید. پس از انجام مصاحبه ها و جمع آوری اطلاعات، کدهای به دست آمده در بخش های مختلف، با استفاده از رهیافت نظام مند اﺳﺘﺮاوس و کﻮرﺑیﻦ و ﻣﺪل ﭘﺎرادایمی، تجزیه وتحلیل شده و پس از انجام مراحل سه گانه کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مدل نهایی توسط پژوهشگر به دست آمده است. مدل نهایی از مجموع 66 مفهوم استخراج شده از مصاحبه ها، در قالب 14 طبقه و مقوله زمینه ای، شرایط علّی، شرایط مداخله گر، راهبردها و درنهایت، پیامدها و نتایج حاصل از کارآفرینی گردشگری در بحران های پاندمیک تشکیل شده است. هرکدام از این شرایط و عوامل تشکیل دهنده مدل دارای متغیرها و مقوله هایی هستند که در صورت اتخاذ راهبردهایی چون توسعه گردشگری مجازی، مدیریت بحران در صنعت گردشگری؛ توسعه گردشگری داخلی با تأکید بر رعایت پروتکل های بهداشتی و تمرکز بر توسعه زیرساخت های گردشگری، منجر به تحقق پیامدهایی چون حفظ و رونق کسب وکارهای گردشگری؛ تقویت صنعت گردشگری و خلق بازار جدید گردشگری برای دوران پساکرونا، می گردد.

مقدمه: شیوع ویروس کووید 19 و به دنبال آن ایجاد محدودیت ها سبب گردیده تا کسب وکارهای حوزه گردشگری متوقف شده و واحدها و فعالیت های فراوانی در زنجیره آن آسیب ببینند. از این رو درصدد ارائه مدل گردشگری با رویکرد کارآفرینی در شرایط شیوع پاندومی است. این مطالعه با بهره گیری از رویکرد روش تحقیق: روش تحقیق ترکیبی (کیفی- کمّی)، ابتدا با رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد، و مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 18 تن از خبرگان و مدیران و فعالان صنعت گردشگری، نسبت به کدگذاری داده های استخراج شده از متن مصاحبه ها (کدگذاری باز)، طبقه بندی مفاهیم (کدگذاری محوری) و ارائه نظریه بر مبنای داده های به دست آمده از مراحل قبل و ارائه مدل مفهومی (کدگذاری گزینشی)، اقدام نموده است. سپس به برازش و آزمون مدل به دست آمده در گام دوم (بخش کمّی)، از روش مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی بهره برده است. یافته ها: با توجه به شرایط علّی، زمینه ای و مداخله گر ناشی از شیوع پاندومی کرونا، در صورت اتخاذ راهبردهایی چون توسعه گردشگری مجازی، مدیریت بحران در صنعت گردشگری؛ توسعه گردشگری داخلی با تاکید بر رعایت پروتکل های بهداشتی و تمرکز بر توسعه زیرساخت های گردشگری، می توان صنعتگرئشگری در دوران بیماری های پانومی را احیا کرد. نتایج: با به کارگیری راهبردهای اشاره شده در دوران بیماری های پاندومیک می توان حفظ و رونق کسب وکارهای گردشگری؛ تقویت صنعت گردشگری و خلق بازار جدید گردشگری برای دوران پسا کرونا را تحقق بخشید .

مسأله حلال در بیش تر صنایع امروزی از قبیل مواد غذایی، مواد آرایشی، حمل و نقل و غیره نفوذ کرده است. صنعت گردشگری نیز می تواند با رعایت پاره ای از قوانین شرعی اسلام بازار بزرگ مسلمانان جهان را جذب کند. پس از حوادث یازدهم سپتامبر و مسائل ناشی از آن بیش تر مسلمانان دنیا گرایش به سفر به سمت کشورهای اسلامی دیگر پیدا کردند. از آنجایی که ایران کشوری اسلامی است و قوانین آن مطابق با موازین دینی اسلام است، می توان گردشگری حلال را در این کشور با سهولت بیش تری رونق داد و ایران می تواند به عنوان قطب گردشگری اسلامی و حلال در جهان تبدیل شود و از آنجایی که ایران کشوری با رویکردهای اسلامی است، بهتر از هر کشور دیگری می تواند این شرایط برای گردشگران مسلمان مهیا کند. هدف از انجام این پژوهش تبیین مؤلفه های گردشگری حلال است.