تحلیل تعاملات میان گونه های مختلف فضاهای عمومی شهری و زیست پذیری در بخش مرکزی کلان شهر تهران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
زیست پذیری شهری، به عنوان مفهومی محوری در برنامه ریزی و طراحی شهری معاصر، بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در محیط های شهری تأکید دارد. فضاهای عمومی شهری با نقش کلیدی در تسهیل تعاملات اجتماعی، فعالیت های فرهنگی و بهبود کیفیت محیطی، بستری حیاتی برای تحقق این هدف محسوب می شوند. این پژوهش با هدف تحلیل نظام مند تأثیر مؤلفه های کالبدی (مانند جذابیت، ایمنی، دسترسی و کیفیت محیطی) و غیرکالبدی (شامل تعاملات اجتماعی، رضایتمندی و پویایی فرهنگی) گونه های مختلف فضاهای عمومی (شامل میدان ها، پلازاها، پارک ها، خیابان ها، پیاده راه ها) بر ادراک زیست پذیری در منطقه مرکزی تهران انجام شد. در تمایز با مطالعات پیشین که عمدتاً بر یک گونه خاص متمرکز بودند، روش شناسی ترکیبی این پژوهش شامل دو بخش کیفی (مصاحبه های نیمه ساختاریافته با متخصصان و تحلیل مضمون داده ها) و کمی (پرسشنامه استاندارد با نمونه ای متشکل از 300 شهروند و تحلیل آماری با آزمون فریدمن، رگرسیون چندگانه و همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS26 است. یافته ها نشان داد مؤلفه های کالبدی به ویژه جذابیت فضایی، دسترسی و ایمنی، تأثیر مستقیم و معناداری بر زیست پذیری دارند. همچنین، مؤلفه های غیرکالبدی نظیر کیفیت زندگی، مشارکت اجتماعی و رضایتمندی ارتباط قوی با ادراک زیست پذیری نشان دادند. نوآوری این مطالعه در تلفیق روش های کمی و کیفی و ارائه چارچوبی جامع برای ارزیابی چندبعدی زیست پذیری است. نتایج بر ضرورت طراحی انسان محور فضاهای عمومی با تأکید بر همپیوندی مؤلفه های کالبدی و غیرکالبدی در فرآیندهای برنامه ریزی شهری تأکید دارد. این پژوهش به عنوان مرجعی علمی، راهبردهایی کاربردی برای سیاستگذاران و طراحان شهری به منظور بهینه سازی فضاهای عمومی در کلانشهرها و ارتقای پایداری زیست محیطی-اجتماعی ارائه می دهد.Analysis of Interactions between Different Types of Urban Public Spaces and Livability in the Central Part of Tehran Metropolis
Urban livability, as a central concept in contemporary urban planning and design, emphasizes improving the quality of life of citizens in urban environments. Urban public spaces, with their key role in facilitating social interactions, cultural activities, and improving environmental quality, are considered a vital platform for achieving this goal. This study aimed to systematically analyze the impact of physical (such as attractiveness, safety, accessibility, and environmental quality) and non-physical (including social interactions, satisfaction, and cultural dynamism) components of different types of public spaces (including squares, plazas, parks, streets, and sidewalks) on the perception of livability in the central region of Tehran. In contrast to previous studies that mainly focused on a specific type, the mixed methodology of this study includes two qualitative parts (semi-structured interviews with experts and data content analysis) and quantitative (standard questionnaire with a sample of 300 citizens and statistical analysis with Friedman test, multiple regression and Pearson correlation in SPSS26 software. The findings showed that physical components, especially spatial attractiveness, accessibility and safety, have a direct and significant effect on livability. Also, non-physical components such as quality of life, social participation and satisfaction showed a strong relationship with the perception of livability. The innovation of this study lies in combining quantitative and qualitative methods and providing a comprehensive framework for multidimensional assessment of livability. The results emphasize the necessity of human-centered design of public spaces with an emphasis on the interconnection of physical and non-physical components in urban planning processes.
تبلیغات
