محسن نظرزاده زارع

مقدمه و هدف: قلدری سازمانی و سکوت سازمانی به عنوان پدیده های سازمانی، می توانند منجر به فرسودگی شغلی و استرس روانی در افراد شوند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر قلدری سازمانی بر فرسودگی شغلی معلمان از طریق سکوت سازمانی بود. روش شناسی پژوهش: در راستای دستیابی به این هدف، از روش توصیفی- همبستگی با تکیه بر مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامی معلمان زن مدارس ابتدایی شهرستان کرمانشاه بود که از این تعداد، 275 نفر با استفاده جدول کرجسی و مورگان و با تکیه بر روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل سه پرسشنامه قلدری سازمانی، سکوت سازمانی و فرسودگی شغلی بود که پایایی آن ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 876/0، 865/0 و 898/0 گزارش شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها پژوهش از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین) و استنباطی (ضریب همبستگی، آزمون سوبل) استفاده شد.یافته ها: یافته های به دست آمده از تحلیل داده ها حاکی از آن بود که قلدری سازمان بر سکوت سازمانی و فرسودگی شغلی معلمان تأثیر مثبت و معنادار دارد، همچنین سکوت سازمانی بر فرسودگی شغلی معلمان تأثیر مثبت و معنادار دارد. علاوه بر این، قلدری سازمانی از طریق سکوت سازمانی بر فرسودگی شغلی معلمان تأثیر مثبت و معنادار دارد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، می توان نتیجه گرفت که برقراری جوی عاری از تهدید و قلدری در مدارس نه تنها می تواند به شکل گیری فضایی برای تعامل و مشارکت بیشتر معلمان در امور مدرسه منجر شود، بلکه می تواند به کاهش فرسودگی شغلی در بین آن ها نیز کمک کند.

هدف پژوهشِ حاضر بررسی تأثیر سبک رهبری دیجیتال در تدریس دیجیتال معلمان با نقش میانجی توانمندسازی روان شناختی است. برای نیل به این هدف، از روش توصیفی همبستگی به کمک مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه پژوهش را همگی معلمان مدارس دولتی و غیردولتی شهرستان خدابنده به تعداد ۹۵۶ نفر تشکیل می دهند. نمونه پژوهش نیز شامل 274 معلم بود که به روش نمونه گیری سهمیه ای و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این پژوهش، سه پرسش نامه سبک رهبری دیجیتال انجمن بین المللی فناوری آموزش (2014)، تدریس دیجیتال حمزه و همکاران (2021) و توانمندسازی روان شناختی اسپریتز و میشرا (1997) بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از دو نرم افزار اس پی اس اس 26 و اسمارت پی ال اس 3 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که رهبری دیجیتال بر دو متغیر تدریس دیجیتال (بتا=89/0) و توانمندسازی روان شناختی معلمان (بتا=65/0) اثر مستقیم و معناداری دارد. توانمندسازی روان شناختی معلمان نیز بر تدریس دیجیتال معلمان (بتا=82/0) اثر مستقیم و معناداری دارد. همچنین رهبری دیجیتال با نقش میانجی توانمندسازی روان شناختی (بتا=24/0) بر تدریس دیجیتال معلمان اثر غیرمستقیم و معناداری دارد. براساس یافته های پژوهش، گفتنی است که موفقیت سبک رهبری دیجیتال بر تدریس دیجیتال معلمان نیازمند فرهنگ سازی در به کارگیری ابزارهای دیجیتال در فرایندهای یاددهی –یادگیری، فراهم کردن زیرساخت های لازم برای تدریس دیجیتال معلمان و کمک به افزایش شایستگی ها، مهارت ها و اعتمادبه نفس معلمان در استفاده از ابزارهای دیجیتال در فرایند یاددهی- یادگیری است.

زمینه و هدف: رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان، مجموعه اقدام هایی توصیف می شود که با زیر پا گذاشتن ارزش های اجتماعی، اخلاقی، قوانین یا استانداردهای رفتاری، در راستای منافع سازمان یا اعضای آن انجام می شود. بی شک در پشت هر رفتار غیراخلاقی به نفع سازمان، انگیزه یا انگیزه هایی نهفته است که باعث می شود چنین رفتاری در جهت منافع سازمان یا اعضای آن بروز کند؛ از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در شکل گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی است. روش: برای نیل به این مقصود، پژوهشگران از رویکرد آمیخته متوالی اکتشافی بهره بردند؛ بدین صورت که در مرحله کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از خبرگان، عوامل مؤثر بر شکل گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان به روش تحلیل کلایزی احصا شد. در مرحله کمّی، برای اعتبارسنجی عوامل احصاشده، از روش دلفی کلاسیک استفاده شد؛ بدین صورت که پرسش نامه ای بر اساس عوامل احصاشده در مرحله کیفی، طراحی شد و در اختیار ۱۲ نفر خبره قرار گرفت تا میزان اجماع آن ها در خصوص عوامل احصاشده به دست آید. داده های مرحله کمّی با استفاده از روش های آماری ضریب هماهنگی کندال و اندازه های گرایش به مرکز و دور از مرکز تحلیل شدند. یافته ها: یافته های حاصل از دو مرحله کیفی و کمّی نشان داد که خبرگان، روی هشت عامل مهمِ شکل گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی به اجماع رسیدند. این هشت عامل عبارت اند از: فرهنگ سازمانی؛ ساختار سازمانی؛ رویکرد مدیریتی؛ عدم استقلال دانشگاهی؛ بده بستان های سیاسی و حزبی؛ ضعف قانونی؛ منفعت طلبی شخصی؛ محدودیت فکری. نتیجه گیری: نتیجه کلی این پژوهش نشان داد که در مقایسه با بستر سازمان های دولتی و غیردولتی، عوامل فردی و سازمانی و محیطی در شکل گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی نقش مؤثری دارند؛ از این رو به منظور دانش افزایی، می بایست برگزاری این کارگاه ها مدنظر مدیران عالی در دانشگاه ها قرار گیرد: ارتقای آگاهی افراد سازمان در خصوص رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی؛ تقویت فرهنگ شفافیت در زمینه عواقب انجام رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی؛ مشخص کردن دقیق رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در آیین نامه ها و قوانین داخلی دانشگاه.

پژوهش حاضر باهدف تحلیل سبک رهبری گفت وشنودی و درخشش سازمانی از طریق تعهد سازمانی در بستر دانشگاه فرهنگیان کشور انجام شد. برای نیل به این مقصود، از رویکرد کمّی از نوع توصیفی- همبستگی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه پژوهش شامل تمامی کارکنان هیئت علمی و غیر هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان کشور به تعداد 980 نفر بود که از این تعداد، 276 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل سه پرسشنامه رهبری گفت وشنودی، درخشش سازمانی و تعهد سازمانی بود که پایایی آن ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 97/0، 95/0 و 81/0 گزارش شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که سبک رهبری گفت وشنودی بر درخشش سازمانی و تعهد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد و همچنین تعهد سازمانی بر درخشش سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. افزون بر این، رهبری گفت وشنودی از طریق تعهد سازمانی بر درخشش سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. بر اساس نتایج این پژوهش، مدیران دانشگاه فرهنگیان می توانند از طریق ایجاد فضایی برای مشارکت اعضای هیئت علمی و کارکنان در فرآیندهای تصمیم گیری و برنامه ریزی، نه تنها به افزایش تعهد سازمانی در ذی نفعان اصلی دانشگاه کمک کنند، بلکه باعث افزایش درخشش سازمانی در دانشگاه فرهنگیان نیز شوند.

هدف: پژوهش حاضر بر آن بود تا با نگاهی تحلیلی- انتقادی به سیاست جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت علمی پژوهشی در اسناد فرادستی جمهوری اسلامی ایران، به احصاء چالش ها و آسیب های موجود در این اسناد پرداخته و متعاقب آن به ارائه پیشنهاد هایی برای برون رفت از آن ها بپردازد. روش: در این پژوهش از روش خوانش سمپتماتیک استفاده شده است. این روش به عنوان یکی از روش های حوزه علوم اجتماعی است. در خوانش سمپتماتیک نیازی به نمونه گیری نیست؛ بنابراین، تمامی اسناد فرادستی کشور درزمینه جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت علمی پژوهشی انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل در این روش بدین صورت انجام شد که در آغاز پژوهشگران اقدام به دسته بندی و طبقه بندی گفته های آشکار موجود در متن هریک از اسناد مذکور پیرامون جذب، ارتقاء و جبران خدمت اعضای هیئت علمی پژوهشی کردند. در ادامه با بررسی مجدد متنِ اسناد مذکور اقدام به بیان ناگفته هایی که در هریک از اسناد فرادستی پیرامون جذب، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت علمی پژوهشی بود، کردند. یافته ها: درمجموع یافته های حاصل از تحلیل اسناد فرادستی در دودسته کلی شامل گفته ها و ناگفته های اسناد موجود شناسایی و متعاقب آن پیشنهادهای سیاستی ارائه گردید. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه چارچوب مأموریت مراکز پژوهشی با مراکز دانشگاهی در ایران متفاوت است، ازاین رو می بایست در نظام جذب و استخدام، ارتقاء و جبران خدمات اعضای هیئت علمی مراکز پژوهشی به این موارد توجه جدی شود و نمی توان یک رویه یکنواخت و ثابت را در این زمینه اعمال کرد.

جایگاه تصمیم گیری و برنامه ریزی در نظام آموزش عالی ایران به خوبی تعریف نشده است. ازاین رو، بین نهادهای سیاست گذار و تصمیم گیر نوعی عدم تفاهم در نگاه به مأموریت دانشگاه ها و حکمرانی در آموزش عالی مشاهده می شود. این شواهد، خود گواه متقنی بر موازی کاری و آشفتگی در حکمرانی و سیاست گذاری آموزش عالی ایران است؛ بنابراین پژوهش حاضر به دنبال واکاوی آسیب های ناشی از تعدد نهادهای سیاست گذار در نظام آموزش عالی ایران بود. در راستای دستیابی به هدف پژوهش، از رویکرد کیفی از نوع مطالعه موردی استفاده شد. مشارکت-کنندگان در پژوهش شامل 15 نفر از خبرگان دانشگاهی و پژوهشگاهی کشور بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی و همچنین اشباع نظری در یافته ها انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای تجزیه وتحلیل مصاحبه ها از روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. برای بررسی اعتبار یافته ها نیز از دو راهبرد؛ بررسی توسط مشارکت کننده در پژوهش و بررسی توسط همکار استفاده شد. یافته های به دست آمده از تحلیل محتوای استقرایی مصاحبه ها، حاکی از آن بود که آسیب های ناشی از تعدد نهادهای سیاست گذار در نظام آموزش عالی ایران درگرو موازی کاری بین نهادهای سیاست گذار به دلیل عدم مشخص بودن حدودوثغور در وظایف و مأموریت ها، نبود یک مرجع سیاست گذار واحد در نظام آموزش عالی کشور، حاکمیت جهت-گیری های سیاسی و حزبی در رویکردهای نهادهای سیاست گذار، عدم داشتن سیاست های بلندمدت در حوزه علم و فناوری در اثر بی ثباتی مدیریت ناشی از تغییر دولت ها و درنهایت اولویت منافع و سیاست های نهادی بر منافع و سیاست-های ملی است.

 امروزه کاهش تقاضا در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات به عنوان یک مسئله جدی، مشکلاتی را برای کشورهای درحال توسعه از جمله ایران ایجاد کرده است. این در حالی است که متخصصان حوزه های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات نقش به سزایی در رشد و توسعه کشورها به عهده دارند. از این رو پژوهش حاضر به دنبال شناسایی راهکارهایی برای برون رفت از بحران کاهش تقاضا در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در مقطع کارشناسی در نظام دانشگاهی ایران است. بر این اساس، از رویکرد آمیخته متوالی- اکتشافی استفاده شد. بدین صورت که در گام کیفی با تکیه بر روش مطالعه موردی، راهکارهای مؤثر برای برون رفت از بحران کاهش تقاضا در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در نظام دانشگاهی ایران از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۵ نفر از خبرگان احصاء شد و متعاقب آن در گام کمی، برای اعتبارسنجی راهکارهای احصاءشده، از روش دلفی کلاسیک استفاده شد. بدین صورت که پرسش نامه ای بر اساس راهکارهای احصاءشده در گام کیفی، طراحی گردید و در بین ۱۳ نفر خبره، توزیع شد تا میزان اجماع آنها در مورد راهکارهای احصاءشده به دست آید. داده های گام کمی نیز با استفاده از روش های آماری، از قبیل ضریب هماهنگی کندال، میانه، میانگین و انحراف چارکی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصل از دو گام کیفی و کمی نشان داد که خبرگان بر روی نُه راهکار مهم برای برون رفت از بحران کاهش تقاضا در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در نظام دانشگاهی ایران، از قبیل ادغام دانشگاه های کم تقاضا و کوچک محلی با دانشگاه های بزرگ استانی، توجه جدی به سند آمایش آموزش عالی در ایجاد رشته، پذیرش دانشجو و جذب هیئت علمی، ایجاد و توسعه میان رشته ای ها، تعامل بیشتر دانشگاه با جامعه و صنایع محلی و استانی، توجه بیشتر به پژوهش های مسئله محور و کاربردی، پذیرش دانشجوی خارجی از کشورهای منطقه، توجه به ارتقای کیفیت، تحول در برنامه های درسی متناسب با نیازهای بازار کار و برگزاری دوره های آموزش آزاد و مجازی به اجماع رسیدند.

امروزه تجاری شدن پژوهش های دانشگاهی می تواند سهم بسیار زیادی در رشد اقتصادی کشورها ایفا نماید، لذا اغلب کشورها با تدوین سیاست هایی سعی در کمک به فرایند تجاری سازی تولیدات پژوهشی در نظام دانشگاهی خود، در راستای تسریع و تسهیل این مهم کرده اند؛ بنابراین، پژوهش حاضر بر آن بود تا با استفاده از رویکرد کیفی مبتنی بر روش نظریه برخاسته از داده ها و از طریق مصاحبه با متخصصان حوزه تجاری سازی در آموزش عالی، ضمن شناسایی آسیب ها و موانع بازدارنده سیاست گذاری تجاری سازی پژوهش ها در نظام دانشگاهی ایران، رویکردی که در این سیاست به کار گرفته شده را شناسایی کند. براین اساس، پژوهشگران با تکیه بر طرح نوظهور به عنوان یکی از طرح های مورداستفاده در روش نظریه برخاسته از داده ها و با استفاده از روش نمونه گیری نظری و در نظر گرفتن اشباع نظری در داده ها، تعداد 9 نفر از صاحب نظران حوزه تجاری سازی را جهت مصاحبه بدون ساختار انتخاب نمودند. برای اعتبار یابی داده های پژوهش، پژوهشگران از بازخورد مشارکت کننده استفاده کردند. یافته ها نشان از آن داشت که اجرای سیاستِ تجاری سازی پژوهش با آسیب ها و بازدارنده هایی از قبیل، فرهنگی، اقتصادی، رشته دانشگاهی، آموزشی، فرایندی، بافتاری و فردی مواجه است؛ بنابراین، با توجه به ماهیت و جنسِ موانعِ پیشِ روی، می توان نتیجه گرفت که چرخه شوم فرم گرایی در سیاست تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی در ایران ریشه دوانده است.کلیدواژه ها: تجاری سازی پژوهش، آسیب ها، چرخه تکاملی راهبردی، فرم گرایی، رویکردهای راهبردی.

پژوهش حاضر باهدف واکاوی چالش های نظام آموزش الکترونیکی دانشگاه الزهرا (س) در بحران پاندمی کووید 19 انجام شده است. بر این اساس، پژوهشگران از رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسی توصیفی استفاده کردند. جامعه هدف، دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی و در نظر گرفتن اشباع نظری در یافته ها تعداد 20 عضو هیئت علمی و 30 دانشجو به عنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. داده ها به روش تحلیل محتوای استقرایی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. برای بررسی اعتبار یافته ها از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان در پژوهش و روش بازبینی توسط همکاران استفاده شد. یافته ها نشان داد، از مجموع 380 کد استخراج شده؛ 210 کد مربوط به چالش های نظام آموزش الکترونیکی از منظر دانشجویان و 170 کد مربوط به چالش ها از منظر اعضای هیئت علمی بود. براین اساس، چالش های نظام آموزش الکترونیکی در دانشگاه الزهرا از منظر دانشجویان و اعضای هیئت علمی در شش طبقه شامل: چالش زمان، چالش زیرساخت ها و خدمات پشتیبانی، چالش انگیزه، چالش مهارت های پیش نیاز، چالش فنی و چالش اجتماعی طبقه بندی شدند. شایان ذکر است، با شناسایی چالش ها به عنوان رویکردی مهم برای اصلاح و تغییر در کیفیت نظام آموزش الکترونیکی، می توان در مورد میزان موفقیت و عدم موفقیت شیوه آموزش الکترونیکی دانشگاه موردمطالعه اظهارنظر کرد تا در جهت تدوین برنامه های آتی و کاهش و رفع چالش های مذکور، سیاست های لازم اتخاذ شود.

هدف این پژوهش، شناسایی دلایل و پیامدهای سکوت دانشجویان در کلاس درس بود؛ بنابراین، از رویکرد کیفی و روش داده بنیاد از نوع اکتشافی بهره گرفته شد. جامعه هدف، دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری معیاری (دارای دست کم یک سال تجربه زیسته در دانشگاه و تجربه سکوت کلاسی در برابر سؤال های استاد در کلاس درس) و با در نظر گرفتن اشباع نظری در یافته ها، تعداد 25 نفر از آنها به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش نیز به روش تحلیل محتوا در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. برای اعتباربخشی یافته های پژوهش، از دو روش بررسی توسط مشارکت کنندگان و بررسی توسط همکاران استفاده شد. بدین صورت که در روش بررسی توسط مشارکت کنندگان؛ مصاحبه کننده پس از اتمام هر مصاحبه، برداشت کلی خود را از صحبت های مصاحبه شونده بیان نموده و تأیید یا اصلاح مصاحبه شونده، دریافت شد. در روش بررسی توسط همکاران نیز، پژوهشگران پس از تجزیه وتحلیل مصاحبه ها، یافته ها را در اختیار دو نفر از همکاران باتجربه در زمینه تجزیه وتحلیل داده های کیفی قرار داده و داده ها تأیید شد. یافته ها نشان داد، عوامل و پیامدهای مربوط به سکوت دانشجویان در کلاس درس را می توان در قالب شش عامل و پیامد ازجمله؛ عوامل مربوط استاد، دانشجو و سازمان، همچنین پیامدهای مربوط به استاد، دانشجو و سازمان برشمرد.

عدم مشاهده اثر اجتماعی و اقتصادی پژوهش های انجام شده در رفاه حال جامعه که حاکی از تولید صرف مقاله بدون توجه به اصالت مسئله موردمطالعه است، گواه متقنی بر گرفتاری فضای دانشگاهی کشور است که به ایجاد و تشدید پدیده ای تحت عنوان «فرم گرایی علمی» منتج شده است. فرم گرایی پدیده ای است که در رفتارهای اجتماعی و سایر عرصه های زندگی افراد نمود پیداکرده است، لذا نظام دانشگاهی و متعاقب آن عرصه های علمی تحت تأثیر این مسئله قرارگرفته اند و چنانچه این مسئله حل نشود تبعات جبران ناپذیری بر بدنه نظام دانشگاهی ایران و به تبع آن جامعه وارد خواهد کرد؛ بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل مرتبط با پدیده فرم گرایی علمی در نظام دانشگاهی ایران و راه کارهای برون رفت از آن بود. بر این اساس پژوهشگران از رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسی برای بررسی این پدیده استفاده کردند. به همین منظور تعداد 13 نفر از صاحب نظران و سیاست گذاران دانشگاهی به عنوان خبرگان با استفاده از روش نمونه گیری ملاکی و با توجه به اشباع مضمونی استقرایی مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل مصاحبه ها نیز از روش تحلیل مضمون و برای بررسی اعتبار یافته های پژوهش از سه روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان در مصاحبه ها، بازبینی توسط همکاران و به هم تنیدگی استفاده شد. یافته های حاصل از تحلیل داده های پژوهش نشان داد که عوامل مرتبط با ظهور پدیده فرم گرایی علمی در ایران را می توان شامل: عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نهادی و راهکارهای برون رفت از این پدیده را می توان در سه راهکار اقتصادی، فرهنگی و نهادی برشمرد.  

پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر رویکرد، کیفی - کمی بوده است. روش پژوهش در بخش کیفی، مطالعه موردی بود و مشارکت کنندگان این بخش شامل 18 نفر از معلمان باسابقه مدارس دولتی شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند و با توجه به اشباع نظری در یافته ها مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده های بخش کیفی از روش تحلیل تماتیک، استفاده شد. روش پژوهش در بخش کمّی، توصیفی– پیمایشی بود که در این بخش تعداد 400 دانش آموز از مدارس دولتی تهران با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. جمع آوری داده های این بخش، بر اساس پرسش نامه منتج از مدل مفهومی مرحله کیفی بود. برای تجزیه وتحلیل داده های بخش کمّی از تحلیل عاملی تأییدی، آزمون تی تک گروهی و تی وابسته با استفاده از نرم افزار SPSS22 و AMOS استفاده شد. نتایج بخش کیفی نشان داد که الگوی عدالت توزیعی از سه بعد امکانات آموزشی، امکانات کمک آموزشی و تجهیزات فیزیکی تشکیل شده است. در بخش کمّی نیز، وضعیت عدالت آموزشی، در مؤلفه های کمک آموزشی و تجهیزات فیزیکی پایین تر از حد متوسط و در مؤلفه امکانات آموزشی بالاتر از حد متوسط بوده است.

پژوهش حاضر از نوع آمیخته اکتشافی متوالی بود؛ بنابراین، بخش کیفی پژوهش به روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش در بخش کیفی، مدیران و رهبران دانشگاهی با سوابق مدیریتی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری معیاری و با در نظر گرفتن اشباع نظری در یافته ها، درمجموع با تعداد 12 نفر مصاحبه انجام گرفت. ابزار جمع آوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل داده ها نیز روش تحلیل مضمون بود. برای پایایی داده های بخش کیفی، از روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان در پژوهش استفاده شد. یافته های بخش کیفی نشان داد، چالش های مرزگستری رهبران دانشگاهی در سه دسته چالش های فردی (مهارتی و ادراکی)، سازمانی (ساختاری و زیرساختی – مالی) و محیطی (نهادی – اجتماعی) طبقه بندی شد. در بخش دوم پژوهش؛ با توجه به اینکه هدف، اعتباریابی مضامین اصلی و فرعی احصا شده بخش کیفی بود، بنابراین از رویکرد کمی و روش پیمایشی استفاده شد. جمع آوری داده ها، توسط پرسشنامه محقق ساخته شامل 15 سؤال در مقیاس پنج درجه ای لیکرت و متشکل از ابعاد چالش های فردی، سازمانی و محیطی انجام شد. پایایی پرسشنامه، با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و به ترتیب برای چالش های فردی (813/0)، سازمانی (861/0) و محیطی (771/0) به دست آمد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS16 و آزمون های تی تک نمونه ای و فریدمن بهره گرفته شد. نتایج بخش کمی نشان داد، با توجه به اینکه، میانگین چالش فردی (25/4)، چالش سازمانی (45/4) و چالش محیطی (25/4) از میانگین (3) بیشتر بود؛ بنابراین، از دیدگاه مدیران و رهبران دانشگاهی، امتیاز همه ابعاد چالش ها بیشتر از حد متوسط بوده و بر اساس مقدار t در سطح (01/0 = p)، نتایج معنادار بود. ازاین رو می توان گفت، هریک از ابعاد کشف شده بخش کیفی، موردتوافق بالای مشارکت کنندگان در پژوهش بود. همچنین، اولویت بندی چالش ها، به ترتیب چالش های سازمانی، فردی و محیطی به دست آمد.

امروزه پژوهش های میان رشته ای با هدف پاسخ گویی به مسائل و چالش های روز جهان به یک ضرورت در پژوهش های علمی تبدیل شده است. بااین وجود، توسعه آن به خصوص در حوزه های علوم انسانی و اجتماعی موانعی را برای جامعه دانشگاهی به همراه داشته است. براین اساس، هدف مطالعه حاضر بررسی دلایل تمایل اندک اعضای هیئت علمی حوزه های علوم انسانی و اجتماعی برای انجام پژوهش های میان رشته ای و ارائه راهکارهایی برای برون رفت از آن بود. برای دستیابی به این هدف، از روش کیفی از نوع مطالعه موردی استفاده شد. نمونه پژوهش شامل تعداد 16 نفر از پژوهشگران دانشگاهی و مؤلفان حوزه میان رشته ای بودند که با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل مصاحبه ها نیز از روش تحلیل مضمون و برای بررسی اعتبار یافته ها از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان و بازبینی توسط همکاران استفاده شد. یافته ها نشان داد، دلایل تمایل اندک اعضای هیئت علمی برای انجام پژوهش های میان رشته ای را می توان در سه دسته دلیل کلی: نهادی، سازمانی و فردی و راهکارهای برون رفت از آن نیز در چهار راهکار نهادی، سازمانی، علمی و فردی طبقه بندی کرد. بر اساس یافته ها، افزایش تمایل اعضای هیئت علمی به انجام پژوهش میان رشته ای، مستلزم به کارگیری صحیح راهکارهای ارائه شده است و اثربخشی این راهکارها زمانی بیشتر خواهد بود که نگاه مدیران، حاکمیت همه آن ها در بستر دانشگاهی باشد.

منظور از جذب خودی ها، علاقه دانشگاه ها به جذب دانش آموختگان خود به عنوان عضو هیأت علمی گفته می شود و به عنوان یک مسئله در آموزش عالی از سابقه ای نسبتاً طولانی برخوردار است. این مقاله درصدد بود که با بررسی وضعیت دانشگاه های قدیمی کشور در زمینه جذب دانش آموختگان خودی و همچنین یکپارچه کردن پژوهش های موجود در این زمینه با تکیه بر روش ترکیب پژوهی کیفی به ارائه یک موضع فکری به اندیشمندان و سیاست گذاران آموزش عالی بپردازد. بر این اساس در آغاز پژوهشگران با جستجوی کلیدوا ژه های مرتبط با پدیده جذب دانش آموختگان خودی در هریک از پایگاه های اطلاعاتی، از مجموع 48 پژوهش به دست آمده، 29 پژوهش مرتبط را به عنوان نمونه و به صورت هدفمند جهت تحلیل انتخاب نمودند و در بخش دوم نیز چهار دانشگاه قدیمی کشور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه برای تحلیل و بررسی انتخاب شدند. برای کنترل کیفیت داده های حاصل از بخش اول پژوهش از ابزار کاسپ استفاده شد و کدهای به دست آمده با استفاده از پایایی کدگذاران، یکدست و هماهنگ شدند. یافته های حاصل از بخش اول در هشت محور شامل چالش توسعه دانشگاهی، چالش توسعه حرفه ای، رشد تعصب دانشگاهی در جذب و استخدام، چالش توسعه ارتباطات فردی، چالش توسعه ارتباطات بین دانشگاهی، چالش توسعه ساختاری-فرهنگی دانشگاه، مزیت های ساختاری-فرهنگی و مزیت های اقتصادی دسته بندی شدند که بیانگر چالش ها و فرصت های پیرامون پدیده جذب دانش آموختگان خودی در دانشگاه هستند. یافته های حاصل از بخش دوم پژوهش نیز حاکی از میزان بالای جذب دانش آموختگان خودی در دانشگاه های قدیمی کشور بوده است.  

مقدمه: هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی در ایران بود. روش: برای نیل به این مقصود، از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. جامعه پژوهش، صاحب نظران حوزه آموزش عالی کشور بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی، در مجموع تعداد 17 نفر از آن ها به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل داده ها نیز روش تحلیل محتوای استقرایی بود. نتایج: نتایج نشان داد که موانع تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی را می توان در سه مانع کلی تعریف کرد که عبارتند از: موانع درون دانشگاهی(حمایت محدود ساختار دانشگاه از تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی، حمایت محدود فرهنگ دانشگاه از تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی و حمایت مالی محدود دانشگاه از تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی)، موانع برون دانشگاهی(تأثیر تنش های سیاسی و تحریم های بین المللی بر کاهش تعاملات بین المللی اعضای هیأت علمی و وجود قوانین دست و پاگیر اداری در زمینه صدور روادید) و موانع فردی(انگیزه کم اعضای هیأت علمی برای داشتن تعاملات بین المللی، تسلط کم اعضای هیأت علمی به یک زبان بین المللی و ضعف توانایی ها و مهارت های علمی- پژوهشی اعضای هیأت علمی). بحث: این پژوهش دانش ما در مورد تعاملات بین المللی اعضای هیات علمی و همچنین موانع و چالش های این تعاملات افزایش می دهد. لذا برای داشتن تعامل بیشتر اعضای هیأت علمی در سطح بین المللی، لازم است که دانشگاه های کشور در شناسایی و رفع موانع تعاملات، بیش از پیش کوشش کنند.

اعضاء هیات علمی به عنوان یکی از مهم ترین سرمایه های انسانی هر دانشگاه نقش مهمی در عرصه تعاملات بین المللی دارند و زمانی می توانند در ایفاء این نقش موثرتر عمل کنند که از شایستگی های لازم برای آن برخوردار باشند. هدف مقاله حاضر ارائه الگوی شایستگی اعضاء هیات علمی در تعاملات بین المللی است و برای نیل به این هدف، از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل صاحب نظران حوزه آموزش عالی کشور بوده که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 21 نفر به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل داده ها، تحلیل محتوا استقرایی بود. برای حصول اطمینان از روایی داده  های پژوهش، از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان در پژوهش و بازبینی توسط  همکاران استفاده شد. یافته ها نشان داد که الگوی مفهومی شایستگی اعضاء هیات علمی در تعاملات بین المللی را می توان در شش مقوله شایستگی تعریف کرد که عبارتند از: شایستگی علمی، شایستگی حرفه ای، شایستگی ارتباطی، شایستگی میان فرهنگی، شایستگی فراشناختی و شایستگی فکری.

هدف اصلی مقاله حاضر، سنجش مولفه های دانشگاه کلاس جهانی در دانشگاه های جامع ایران بر مبنای دیدگاه اعضاء هیات علمی بود. روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری آن شامل تمامی اعضاء هیات علمی دانشگاه های جامع ایران بوده که با توجه به گستردگی جامعه پژوهش، ابتدا در قالب روش نمونه گیری خوشه ای، دانشگاه های جامع کشور به پنج خوشه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم بندی و سپس با استفاده از فرمول کوکران تعداد 367 نفر از اعضاء هیات علمی به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها هم از آزمون های تحلیل عاملی تاییدی، کولموگروف-اسمیرنوف،t  تک نمونه ای و فریدمن استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بجز مولفه آزادی علمی، سایر مولفه های دانشگاه کلاس جهانی برای دانشگاه های جامع کشور در سطحی پائین تر از متوسط قرار دارند.

هدف کلی این پژوهش مقایسه عملکرد تحصیلی پذیرفته شدگان دوره های کارشناسی ارشد براساس نوعورود)استعداد درخشان و آزمون سراسری( در دو دانشکده مدیریت و روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاهتهران بود. روش پژوهش توصیفی پیمایشی بود - . جامعه آماری پژوهش حاضرر شرام 113 نفرر ازدانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علروم تربیتری و 101 نفرر از دانشرجویانکارشناسیارشد دانشکده مدیریت بود؛ که با توجه به تعداد اندک آنها همگی مورد پژوهش قرار گرفتند.برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیر اطلاعرات ازآزمون های مان ویتنی، کروسکال والیس، و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. نتایج حاصاز پژوهش نشان داد که بین عملکرد تحصیلی و نوع پذیرش )استعداد درخشان و آزمون سراسری( درجنسیت های مختلف، تفاوت معناداری وجود دارد؛ ولی بین عملکرد تحصیلی و دانشکده مح تحصی ،سن و رشته تحصیلی دانشجویان، تفاوت معناداری وجود ندارد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی چالش های موجود در ارزیابی درونی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را 20 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران تشکیل می دهد با توجه به تعداد اندک جامعه، همگی آنها مورد پژوهش قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته و به منظور تجزیه و تحلیل آنها، از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد استقبال کم گروه های آموزشی به دلیل زیاد بودن ملاک ها و نشانگرهای ارزیابی درونی و استفاده کم از نتایج ارزیابی در تصمیم گیری ها، از جمله چالش های ساختاری در ارزیابی درونی این گروه هاست. نداشتن تجربه و تخصص کافی برای اجرا، و نبود ثبات مدیریتی در سطح گروه آموزشی و دانشگاه، از جمله چالش های اجرایی ارزیابی درونی بیان شده اند. همچنین، مهم ترین چالش های انگیزه ای در ارزیابی درونی گروه ها به ترتیب شامل: نبود سازو کارهای تشویقی و پاداش دهنده برای اعضای هیئت علمی و مشغله های اعضای هیئت علمی از قبیل تراکم واحدهای تدریس و فعالیت های اجرایی بود. نتیجه گیری: ارزیابی درونی به عنوان پایه و اساس تضمین کیفیت، در گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی نظام مند نیست؛ لذا فعالیت های ارزیابی درونی به شائبه ظاهری بودن دچارند.