داوود قرونه

پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوبی برای کاربرد منتورینگ توسط سرگروه های آموزشی در توسعه حرفه ای معلمان دوره آموزش ابتدایی صورت گرفته است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پژوهش داده بنیاد از نوع نظام مند انجام شده است. این روش با هدف پاسخ به سوالات در حوزه هایی که مبانی نظری کافی جهت تدوین فرضیه وجود ندارد، استفاده می شود. جامعه پژوهش تمامی سرگروه های آموزشی، معلمان و مدیران مدارس آموزش ابتدایی شهرستان قاینات را در بر می گیرد. مشارکت کنندگان با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با روش ملاک محور انتخاب شدند. داده ها به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 7 نفر از سرگروه های آموزشی، 9 معلم آموزش ابتدایی و 5 مدیر آموزشی جمع آوری شد و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، کد گذاری به روش اشتراوس و کوربین در سه مرحله انجام شد: باز، محوری و انتخابی. به منظور اعتباریابی نتایج پژوهش چهار معیار لینکلن و گوبا به کار گرفته شد. یافته های پژوهش چارچوبی پنج عاملی را برای بکارگیری منتورینگ در توسعه حرفه ای معلمان ارائه داد که شامل شرایط علّی (نیاز به بهبود مستمر، ضرورت اشتراک تجارب، تطابق با تغییرات سازمانی)، شرایط زمینه ای (شرایط محیطی مناسب جهت اجرای منتورینگ، حمایت های سازمانی و شرایط حرفه ای)، شرایط مداخله گر( ابعاد آموزشی، اجتماعی، فنی، اقتصادی و فرهنگی)، راهبرد ها (اشتراک ایده و نظر، حضور منتور در جشنواره ها، کلاس و کارگاه های آموزشی) و پیامد های منتورینگ (برای منتی: افزایش شایستگی های حرفه ای، افزایش رضایت شغلی، گسترش ارتباطات موثر، و ارتقا جایگاه، و برای منتور: ارتقا منزلت اجتماعی، کسب و کاربرد تجارب جدید و افزایش حقوق) می-باشد.

مقدمه و هدف: امروزه امیدوارکننده ترین استراتژی برای بهبود پایدار و اساسی مدرسه، توسعه توانایی اعضای مدرسه برای عملکرد به عنوان اجتماع یادگیری حرفه ای است .اجتماعات یادگیری حرفه ای را می توان از روی برچسب آن ها به عنوان اجتماعی از حرفه ای ها که مشغول یادگیری هستند، درک کرد؛ لذا هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه های اجتماع یادگیری حرفه ای مدیران مدارس می باشد.روش شناسی پژوهش: به منظور دستیابی به این هدف، از روش پژوهش اسنادی از نوع مرور نظام مند استفاده شد. بر این اساس، مقالات منتشر شده در حوزه اجتماع یادگیری حرفه ای مدیران مدارس در سالهای 2016-2024 از پایگاه های  خارجی اشپرینگر، سیج، ساینس دایرکت، اریک، اسکوپوس، امرالد و همچنین پایگاههای داخلی مگ ایران، اس آی دی و نورمگز، پرتال جامع علوم انسانی، سیویلیکا، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات  ایران (ایرانداک) و جویشگر فارسی علم نت مورد بررسی قرار گرفتند. پس از جستجو، غربالگری بر اساس محدوده موضوعی و سپس ارزیابی مطالعات انجام گرفته، 86 مطالعه به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید.یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، مؤلفه های اجتماع یادگیری حرفه ای مدیران مدارس در چهار مؤلفه محوری بُعد شخصیتی (مشتمل بر مولفه های فردی، مؤلفه های ادراکی، تعامل و ارتباط جمعی)؛ بّعد حرفه ای (مشتمل بر تعهد حرفه ای و یادگیری حرفه ای)، بُعد سازمانی (مشتمل بر حمایت و پشتیبانی، فرهنگ مشارکتی، ترسیم چشم انداز، تحول گرایی در رهبری)، بعد رویکردی (مشتمل بر مربیگری و مرشدی همتا، یادگیری غیررسمی، پژوهش محوری) شناسایی شد. بحث و نتیجه گیری: مرور پژوهش های خارجی انجام شده در زمینه اجتماعات یادگیری حرفه ای مدیران مدارس، این نکته مهم را یادآور می سازد که برای رهاسازی مدیران از محدودیت های توسعه حرفه ای سنتی توجه به رویکردهای جدید توانمندسازی مانند شبکه سازی و شکل گیری اجتماعات یادگیری حرفه ای بسیار ضروری است. با این حال، مطالعه این پژوهش ها نشان می دهد که شکاف نظری و عملی قابل لمسی در این حوزه وجود دارد. لذا شناخت و تقویت ابعاد و مولفه هایی که بر مشارکت و همکاری مدیران در زمینه فعالیتهای یادگیری حرفه ای تأثیر می گذارند، گامی سودمند در جهت توانمندسازی مدیران، بهبود فعالیت تدریس معلمان، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و در پی آن ارتقای کیفیت نظام های آموزشی خواهد بود.

پژوهش حاضر باهدف تحلیل سبک رهبری گفت وشنودی و درخشش سازمانی از طریق تعهد سازمانی در بستر دانشگاه فرهنگیان کشور انجام شد. برای نیل به این مقصود، از رویکرد کمّی از نوع توصیفی- همبستگی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه پژوهش شامل تمامی کارکنان هیئت علمی و غیر هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان کشور به تعداد 980 نفر بود که از این تعداد، 276 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل سه پرسشنامه رهبری گفت وشنودی، درخشش سازمانی و تعهد سازمانی بود که پایایی آن ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 97/0، 95/0 و 81/0 گزارش شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که سبک رهبری گفت وشنودی بر درخشش سازمانی و تعهد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد و همچنین تعهد سازمانی بر درخشش سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. افزون بر این، رهبری گفت وشنودی از طریق تعهد سازمانی بر درخشش سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. بر اساس نتایج این پژوهش، مدیران دانشگاه فرهنگیان می توانند از طریق ایجاد فضایی برای مشارکت اعضای هیئت علمی و کارکنان در فرآیندهای تصمیم گیری و برنامه ریزی، نه تنها به افزایش تعهد سازمانی در ذی نفعان اصلی دانشگاه کمک کنند، بلکه باعث افزایش درخشش سازمانی در دانشگاه فرهنگیان نیز شوند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه علی بین توانمندسازی شناختی با کیفیت زندگی کاری و جامعه پذیری سازمانی با توجه به نقش میانجی یادگیری سازمانی در میان کارکنان دانشگاه ارومیه انجام شده است. به این منظور 123 نفر از کارکنان با توجه به دانشکده محل خدمت به صورت طبقه ای متناسب با حجم هر یک از دانشکده ها به طور تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از چهار پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگی کاری بر پایه مدل ریچارد والتون (1973) و جامعه پذیری سازمانی بر اساس مدل تائورمینا (1997) و توانمندسازی شناختی بر اساس مدل توماس و ولتهوس (1992) و یادگیری سازمانی بر اساس مدل نیف (2001)، استفاده شده است. داده های تحقیق با استفاده از الگو یابی معادلات ساختاری (PLS) تحلیل شدند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان دادند که کیفیت زندگی کاری و جامعه پذیری سازمانی اثر مستقیم و معنی دار بر توانمندسازی شناختی ندارند. اثر مستقیم کیفیت زندگی کاری و جامعه پذیری سازمانی بر یادگیری سازمانی معنی دار است. اثر غیر مستقیم کیفیت زندگی کاری و جامعه پذیری سازمانی بر توانمند سازی شناختی معنی دار است. بر اساس نتایج این پژوهش، تمرکز بر نقش واسطه ای یادگیری سازمانی در تبیین، پیش بینی و افزایش توانمندسازی شناختی کارکنان امری مهم و مؤثر در سازمان ها می باشد.

هدف: در قرن بیست ویک، همگام با نیازهای جدید جامعه، دانشگاه نیز بایستی به خواسته ها و انتظارات مختلف پاسخ دهد و خود را با آن ها همگام سازد. همین حرکت آگاهانه، سبب تغییر در اهداف نهاد مذکور شده است و برای رسیدن به آن، به فرآیندهای حکمرانی جدید تن می دهد. هدف این پژوهش احصاء تجربه کشورهای مختلف در حکمرانی آموزش عالی بوده و در این راستا، سعی شد تا از دل این تجارب، الگوهای غالب برای حکمرانی در آموزش عالی شناسایی گردد. روش: پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش مطالعه اسنادی-کتابخانه ای صورت گرفت. در این راستا با بهره گیری از روش مرور روایتی، اسناد علمی در پایگاه های اطلاعاتی گوگل اسکالر، سایتس دایرکت و وایلی مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی مطالعات علمی درباره موضوع موردنظر، 238 سند شناسایی شد. سپس 87 منبع بر اساس چکیده گزینش گردید که از این تعداد در نهایت 54 سند به صورت هدفمند و به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به روش تحلیل تفسیری مورد واکاوی قرار گرفت. یافته ها و نتیجه گیری: در نتیجه تحلیل محتوای تجارب حکمرانی در آموزش عالی چهار مقوله اصلی استخراج شد: الگو های حکمرانی دانشگاهی در تجارب جهانی (الگو های دولت محور، خودراهبری دانشگاهی و بازار محور)، عوامل موثر بر حکمرانی آموزش عالی (عوامل زمینه ساز بر شکل گیری حکمرانی دانشگاه ها، عوامل مداخله گر در حکمرانی دانشگاه ها)، نتایج و پیامدهای حکمرانی در آموزش عالی (پیامدهای فردی، محیطی، سازمانی) و دانشجویان در حکمرانی آموزش عالی (حوزه های مشارکت دانشجویان و سطوح مشارکت دانشجویان). نتایج حاصل از تحلیل پژوهش های مرورشده نشان داد که در قاره آسیا می توان شاهد حکمرانی دولت ملی بود؛ به طوری که در این قاره، الگو های بروکراتیک و سیاسی در اداره دانشگاه ها بیشتر مشهود است و لایه هایی از حمایت بازار نیز دیده می شود. در قاره اروپا به دلیل پیشگامی در این حوزه، الگوی خودراهبری جاری و ساری است. همچنین براساس بررسی مطالعات، کشورهای آفریقایی از الگوی کنترل دولت به سمت الگوی تحت نظارت دولت حرکت کرده اند.

توجه به نقش سرگروه های آموزشی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در توسعه و رشد معلمان و شناسایی استعداد ها و پتانسیل های موجود در آنان برای دستیابی به هدف ها، از ضروریات انکارناپذیر در نظام آموزشی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های موردنیاز سرگروه آموزشی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدایی شهر مشهد صورت گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش مورداستفاده پدیدارشناسی بوده است. مشارکت کنندگان شامل آن دسته از معلمان و مدیران آموزشی بودند که نسبت به موضوع شایستگی های سرگروه های آموزشی آشنایی و تجربه داشته و می توانستند اطلاعات با ارزشی در اختیار پژوهشگران قرار دهند که با نمونه گیری هدف مند و با روش ملاک محور انتخاب شدند. داده ها به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 معلم ابتدایی و 9 مدیر آموزشی گردآوری شد و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، کدگذاری در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. اطمینان از اعتبار داده ها از طریق کنترل توسط اعضا صورت گرفت و برای افزایش قابلیت تضمین، تلاش شد تا فرض های ذهنی پژوهشگر در مراحل گردآوری داده ها اثرگذار نباشد. برای انتقال پذیری یافته ها نیز نقل قول های مشارکت کنندگان عیناً همان گونه که مطرح شدند، ثبت گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شایستگی های سرگروه های آموزشی از دیدگاه معلمان و مدیران ابتدایی شامل 3 مقوله کلی شایستگی های عمومی (شایستگی های شخصیتی و شایستگی های نگرشی)، شایستگی های مدیریتی (شایستگی های خودمدیریتی، شایستگی های مدیریت روابط انسانی، شایستگی های مدیریت فرایند یاددهی و یادگیری) و شایستگی های تخصصی و حرفه ای (شایستگی های دانشی و شایستگی های حرفه ای) می شود.

مقدمه و هدف: کیفیت عملکرد مدیران و رهبران آموزشی از مهم ترین ارکان بهبود آموزش است و نقش مهمی در توسعه نظام آموزشی دارد. ارتقای اثربخشی مدارس تا حدود زیادی در گروه توسعه حرفه ای مدیران است. هدف این پژوهش مطالعه تجربه زیسته مدیران مدارس از فرایند توسعه حرفه ای به منظور ارائه راهکارهایی برای بهبود آن بوده است. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان در پژوهش به روش نمونه گیری هدفمند و به شیوه انتخاب موارد مطلوب انتخاب شدند که شامل 22 نفر از مدیران نمونه مدارس مشهد بود. به منظور گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و روش سه سویه سازی برای اعتباربخشی به یافته ها مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از روش کدگذاری باز و محوری انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بر اساس تجربه زیسته مدیران موفق، فرآیند توسعه آنها در سه بعد اصلی اتفاق افتاده است: 1) مهارت ها، 2) دانش و معلومات و 3) ویژگی های شخصیتی. همچنین، روش های توسعه حرفه ای مدیران مدارس نیز شامل روش های فردی (الگو گرفتن، تبادل نظر با همکاران، گروه های حرفه ای مجازی، مطالعه انفرادی، و خودارزیابی) و روش های سازمانی (تجربه گردانی، کارورزی، جلسات مدیران و کلاس های ضمن خدمت) بوده است. بحث و نتیجه گیری: راهکارهایی که برای بهبود فرایند توسعه حرفه ای مدیران مدارس از دیدگاه آنها شناسایی شد در چهار دسته اصلی قرار می گیرد: 1) بهبود طراحی و برنامه ریزی فرصت های توسعه حرفه ای، 2) حمایت از فعالیت های توسعه، 3) ارزشیابی صحیح فرآیند توسعه و 4) تشویق فعالیت های توسعه مدیران.

هدف این پژوهش بررسی ادراکات مدیران مدارس و دست اندرکاران برنامه های آموزشی نسبت به توسعه حرفه ای مدیران بود. روش پژوهش برحسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها، مطالعه ای کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان در پژوهش حاضر شامل مدیران مدارس شهر مشهد و دست اندرکاران اجرایی برنامه های توسعه حرفه ای مدیران مدارس (شامل: کارشناسان، برنامه ریزان و مدرسان آموزش) در ادارات آموزش وپرورش شهر مشهد بود. با استفاده از روش «نمونه گیری هدفمند» از نوع «نمونه گیری موارد مطلوب»، 25 نفر شامل 20 نفر از مدیران مدارس و 5 نفر دست اندرکاران و مجریان انتخاب شدند. از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته جهت گردآوری داده ها استفاده شد. در پژوهش حاضر برای اعتباربخشی از مدل قابلیت اعتماد لینکلن و گوبا استفاده شد. نتایج نشان داد: روش های توسعه حرفه ای مدیران مدارس به دو دسته کلی روش های رسمی و روش های غیررسمی تقسیم می شوند. مهمترین اهداف مدیران از شرکت در فعالیت های توسعه حرفه ای عبارت بودند از: ارتقای دانش و مهارت های ضروری؛ کسب مقبولیت بیرونی/ اجتماعی و کسب امتیازات و گواهینامه ها و پاداش مادی. همچنین، محتوای برنامه های ضمن خدمت در دو دسته عمومی و تخصصی قرار گرفت. پیامدهای توسعه حرفه ای مدیران مدارس عبارت بودند از: آگاهی بخشی؛ هم افزایی و همیاری؛ تلنگرهای ذهنی؛ راهنما و الگوی عمل؛ استفاده از نتایج ارزشیابی دوره های رسمی.

پژوهش حاضر به بررسی فرآیند به کارگیری مربی گری به منظور جانشین پروری مدیران در اداره کل کمیته امداد خراسان رضوی پرداخته است. رویکرد پژوهش کیفی بوده است و از روش مطالعه موردی برای این منظور استفاده شده است. ابزارهای گردآوری داده ها شامل مصاحبه نیمه ساختاریافته با تعداد دوازده نفر از مدیران و رؤسای این سازمان و نیز تحلیل اسناد و مدارک سازمانی بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری در دو مرحله کدگذاری باز و محوری استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها حاکی از این است که مربی گری می تواند از طریق سازوکارهایی زمینه جانشین پروری مدیران را فراهم سازد. اصلی ترین این سازوکارها عبارتند از: یادگیری ضمن خدمت، ارتقای مهارت حل مسئله، فراهم کردن فرصت رشد، آینده نگری، تفویض اختیار، چرخش و ارتقای شغلی، و فرصت ریسک کردن. همچنین نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فرآیند به کارگیری مربی گری در سازمان با چالش هایی ساختاری، قانونی، مالی، فرهنگی و فردی نیز مواجه بوده است.

هدف پژوهش حاضر مطالعه توسعه منابع انسانی مبتنی بر کارآفرینی سازمانی در سازمان های صنعتی و ارائه یک مدل پیشنهادی برای آن است. برای تحقق هدف پژوهش از رویکرد کیفی و روش تحقیق موردی بهره گرفته شد. مطلعان کلیدی این پژوهش را کلیه مدیران شرکت های موردبررسی که در سِمت مدیریت، حداقل 5 سال سابقه کاری داشته و با توسعه منابع انسانی و کارآفرینی سازمانی آشنا باشند و نیز خبرگان دانشگاهی آشنا به توسعه منابع انسانی و کارآفرینی سازمانی تشکیل داده اند. درمجموع 23 نفر از این افراد به روش گلوله برفی شناسایی شدند. جهت گردآوری اطلاعات از مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شد و اطلاعات کسب شده با روش تحلیل تفسیری مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش در 4 طبقه اصلی به دست آمد: 1) پیش نیازهای سازمانی رفتار کارآفرینانه؛ 2) فعال کننده های رفتار کارآفرینانه؛ 3) توسعه دهنده های رفتار کارآفرینانه؛ 4) تقویت کننده های رفتار کارآفرینانه. مبتنی بر این چهار عامل اصلی مدل توسعه منابع انسانی مبتنی بر کارآفرینی سازمانی در سازمان های صنعتی تدوین شد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه ابعاد و الزامات حرفه ای شدن مدیران مدارس بوده است که در دبیرستان های دخترانه شهر مشهد انجام گرفته است. رویکرد پژوهش کیفی بوده و به روش مطالعه موردی انجام گرفت. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل اسناد بهره گرفته شد. مطلعان اصلی را مدیران نمونه، معاونان و معلمان منتخب تشکیل دادند و اسناد مورد بررسی شامل شیوه نامه انتخاب و انتصاب مدیران مدارس، سند تحول بنیادین آموزشی و پرورش و برنامه درسی ملی بوده است. روش نمونه گیری گلوله برفی بود که اشباع نظری داده ها با 25 مورد مصاحبه حاصل شد. داده ها در دو مرحله کدگذاری باز و محوری تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد مهم ترین ابعاد حرفه ای شدن مدیران مدارس عبارت اند از ویژگی های روان شناختی مدیران، ویژگی های اخلاقی مدیران، شایستگی های فنی مدیران، شایستگی های مدیریتی، و مهارت در مدیریت محیط مدرسه. همچنین، اصلی ترین الزامات برای حرفه ای شدن مدیران مدارس عبارت اند از شایسته سالاری در انتخاب مدیران، بازتعریف وظایف و مسئولیت های مدیران مدارس، آموزش های ویژه برای بهبود اثربخشی مدیریت، و حرفه ای و علمی کردن فرایند انتخاب مدیران مدارس. به منظور اطمینان از اعتبار پژوهش، نتایج تحلیل های انجام گرفته به تأیید متخصصان و نیز خود مصاحبه شوندگان رسید و همچنین فرایند پژوهش به منظور انتقال پذیری نتایج مورد مستندسازی قرار گرفت.

در چند دهه اخیر پژوهشگران شناختی در رابطه با آموزش ریاضی پژوهش های قابل توجّهی انجام داده و رویکرد شناختی را به عنوان یکی از رویکردهای مهم در آموزش مؤثر ریاضی معرفی نموده اند. به دلیل اهمیّت این رویکرد در این حوزه، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر رویکرد مغز محوری بر یادگیری ریاضی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی می پردازد. برای این کار، 50 نفر از دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شهر بیرجند به روش تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل قرار گرفتند و مفهوم ضرب و تقسیم از کتاب ریاضی پایه چهارم ابتدایی انتخاب گردید. با استفاده از پژوهش های صورت گرفته در نحوه به کارگیری رویکرد مغز محوری برای آموزش ریاضی، روش آموزش مبتنی بر این رویکرد برای مفهوم ضرب و تقسیم طراحی شد. ابتدا از دانش آموزان پیش آزمون محقق ساخته ریاضی به عمل آمد و سپس برای گروه کنترل به روش معمول و برای گروه آزمایش براساس رویکرد مغز محوری، آموزش ارائه گردید. در پایان، پس آزمون ریاضی اجرا شد. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش ریاضی با رویکرد مغز محوری نسبت به روش معمول بر سطوح درک و فهم و کاربرد حیطه شناختی یادگیری و توجه و پاسخ دادن حیطه عاطفی یادگیری ریاضی دانش آموزان تأثیر مثبت و معناداری دارد.

 امروزه، در آموزش عالی کشور ما، بعد از یک دوره رشد کمّی موضوع ارتقای کیفیت آموزش به یک هدف و مطالبه عمومی به ویژه در آموزش مهندسی تبدیل شده است. در مسیر ارتقای کیفیت آموزش مهندسی عوامل مختلفی مؤثرند که یکی از مهم ترین آنها اعضای هیئت علمی است. این پژوهش با هدف ارائه الگویی برای توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی به منظور ارتقای کیفیت در آموزش مهندسی انجام شده است. رویکرد پژوهش کیفی و اکتشافی بود که به روش تحلیل تفسیری انجام شد. برای این منظور محتوای مقالات و اسناد مکتوب موجود در قلمرو توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی طی ده سال گذشته تحلیل شد. ابتدا پیشینه موضوع و الگوهای ارائه شده توسط محققان در پایگاه های علمی داخلی و خارجی شناسایی و پس از انتخاب مرتبط ترین منابع، در خصوص تحلیل آنها و استخراج مفاهیم مرتبط اقدام شد. داده ها با استفاده از روش کدگذاری و در دو مرحله کدگذاری باز و محوری تحلیل شدند. پس از تحلیل اسناد پژوهشی شناسایی شده و استخراج مفاهیم مرتبط (تعداد 120 مفهوم از 25 سند)، الگوی توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی طراحی شد. در مرحله بعد، به منظور اطمینان از اعتبار یافته ها، الگوی طراحی شده به پنج نفر از صاحبنظران حوزه آموزش عالی و آموزش مهندسی عرضه شد و همچنین با آنها مصاحبه نیمه ساختاریافته ای به منظور تکمیل الگو صورت گرفت. الگوی ارائه شده در این مقاله یک الگوی فرایندی و محتوایی است. بر مبنای این الگو، نقطه آغاز برنامه های توسعه هیئت علمی، مأموریت و اهداف دانشگاه است و برنامه های توسعه حرفه ای مبتنی بر نیازهای اعضای هیئت علمی طراحی می شود. همچنین راهبردهای مختلفی برای اجرای برنامه های توسعه حرفه ای ارائه شده است و برخورداری از سازوکار ارزشیابی و بازخورد از دیگر ویژگی های این الگوست که آن را از سایر الگوهای مشابه متمایز می سازد.

این پژوهش با هدف شناسایی شایستگی های حرفه ای کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از رویکرد تحقیق آمیخته اکتشافی انجام شده است. روش پژوهش در بخش کیفی مطالعه موردی و در بخش کمی روش توصیفی-تحلیلی بوده است. در بخش کیفی پژوهش، با تحلیل محتوای اسناد مصوب دانشگاه (از جمله کتابچه طبقه بندی و ارزشیابی مشاغل دانشگاه و نیز سند راهبردی دانشگاه)، شایستگی های مورد انتظار از کارکنان شناسایی گردید. سپس با مراجعه به سرپرستان کارکنان، لیست شایستگی های شناسایی شده تکمیل و اصلاح گردید. در بخش کمی پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه میزان اهمیت شایستگی های شناسایی شده در مسیر شغلی کارکنان با نظرسنجی از آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بخش کیفی پژوهش نشان داد که شایستگی های شناسایی شده برای کارکنان دانشگاه را می توان در قالب پنج دسته از شایستگی های محوری دسته بندی نمود که عبارتند از: شایستگی های فردی، میان فردی، ادراکی، سازمانی و فنی. نتایج بخش کمی پژوهش نیز نشان داد که از دیدگاه کارکنان، شایستگی های فردی بیشترین اهمیت را در مسیر شغلی آنها دارند و در مراتب بعدی شایستگی های سازمانی، ادراکی، فنی و میان فردی قرار دارند.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه نگرش معلمان و مدیران آموزشی نسبت به طرح رتبه بندی حرفه ای مشاغل معلمان مبتنی بر تجربه زیسته آن ها انجام گرفت. پژوهش به روش توصیفی با رویکرد کیفی، و با استراتژی پدیدارشناسی انجام شد. ابزار پژوهش مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود که با 15 نفر از معلمان با تجربه، مدیران و مجریان این طرح اجرا شد. نمونه گیری به شیوه گلوله برفی و با معیار اشباع نظری داده ها انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری در دو مرحله کدگذاری باز و کدگذاری محوری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد طرح رتبه بندی معلمان دارای ضرورت های قانونی، علمی، حرفه ای و مدیریتی است. مهم ترین نقاط قوت طرح شامل افزایش انگیزه معلمان، ارتقای مهارت های معلمان، کاهش مسائل معیشتی معلمان، افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و کاهش احساس نابرابری است و نقاط ضعف آن نیز عبارت اند از عدم جامعیت طرح، عدم شفافیت، امکان اعمال نظر شخصی، طولانی بودن فرایند، تأکید زیاد بر سابقه خدمت، ضعف در اطلاع رسانی و نقص در اجرا. همچنین، مهم ترین راهکارهای شناسایی شده برای بهبود طرح، عبارت اند از داشتن رویکرد حرفه ای گرایی به معلمی، توجه به بهبود معیشت معلمان، ارزشیابی تیمی و مداوم، جامع نگری و کاهش بوروکراسی.

آموزش و توسعه منابع انسانی به عنوان یک حوزه مطالعاتی بین رشته ای، امروزه به یک رشته دانشگاهی مهم تبدیل شده است؛ اما درباره ترکیب و حدود این رشته اتفاق نظر کاملی وجود ندارد. این پژوهش با هدف مطالعه وضعیت موجود و تعیین قلمرو این رشته ، با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی و روش مطالعه موردی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش کلیه منابع مربوط به پیشینه موضوع، برنامه های درسی دانشگاه های معتبر و همچنین متخصصان و متولیان حوزه آموزش و توسعه منابع انسانی بود. در این راستا، پس از مطالعه مبانی نظری، برنامه درسی 10 دانشگاه برتر دنیا مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین با هفت نفر از اساتید خبره و باتجربه مصاحبه انفرادی صورت گرفت و از طریق گروه کانونی چهار جلسه مصاحبه گروهی با کارفرمایان و متولیان آموزش و توسعه منابع انسانی در سازمان های مختلف انجام شد. مصاحبه شوندگان به شیوه هدفمند و با روش گلوله برفی انتخاب شدند و برای تحلیل و تفسیر داده ها از روش کدگذاری استفاده شد. نتایج حاصل از این سه مرحله پژوهش نشان داد که مهم ترین محورهای مطالعاتی رشته آموزش و توسعه منابع انسانی عبارتند از: طراحی آموزش، راهبردهای توسعه منابع انسانی، کاربرد فناوری های نوین یادگیری در توسعه منابع انسانی، مدیریت برنامه های یادگیری، ارزیابی اثربخشی یادگیری، مدیریت استعداد، مربیگری و منتورینگ، مدیریت دانش، مدیریت تغییر و نوآوری، و مدیریت بهبود عملکرد. همچنین شایستگی هایی همچون توسعه رهبری، مدیریت استراتژیک منابع انسانی، شم کسب وکار، تحلیل رفتار سازمانی، مهارت های ارتباطی، و بهینه کاوی توسعه منابع انسانی به عنوان موضوعات پایه در این حوزه شناسایی گردید.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نیازهای آموزشی مرتبط با رشد حرفه ای تدریس اعضای هیأت علمی و مدرسان دانشگاه فرهنگیان، به روش آمیخته از نوع اکتشافی انجام شده است. در بخش کیفی، نمونه ای به حجم 12 نفر از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شد که به روش گروه های کانونی و فرایند مصاحبه نیمه ساختاریافته در شش جلسه انجام شد. بعد از شناسایی مهارت ها و مقولات، در بخش کمّی با ابزار پرسشنامه محقق ساخته وضعیت موجود سنجش شده است در این بخش، جامعه آماری تحقیق را اعضای هیأت علمی و مدرسان گروه های آموزشی شامل علوم تربیتی، ریاضی، ادبیات، مشاوره، زبان انگلیسی، شیمی، فیزیک، تربیت بدنی، الهیات، زیست شناسی دانشگاه فرهنگیان در استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کرمانشاه، اصفهان، تهران، همدان، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان به تعداد 1360 نفر تشکیل می دادند که از بین آنان با استفاده از فرمول کوکران تعداد 300 نفر، به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای برای نمونه آماری انتخاب شدند. روایی پرسشنامه ها را چند تن از متخصصان آموزشی تأیید کرده اند و پایایی آن با اجرای اولیه در نمونه به حجم 30 نفر با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شده است. این ضریب برای پرسشنامه های زمینه تدریس، قبل از تدریس، ضمن تدریس، ارزشیابی تدریس، فناورانه و سایر مهارت ها به ترتیب؛ 727/0، 757/0، 814/0، 818/0، 837/0 و 762/0 بوده است. برای توصیف داده ها از آمار توصیفی و برای بررسی نیاز به آموزش و ضریب اهمیت از آمار استنباطی استفاده شده است. در نهایت، نتایج نشان می دهد در مهارت زمینه تدریس در مقوله تخصص در حوزه علمی با 3/52 درصد، در مهارت قبل از تدریس در مقولات نظریه های یادگیری با 1/54 درصد و هدف گذاری و برنامه ریزی با 3/53 درصد، در مهارت ضمن تدریس در مقولات روش ارائه مناسب با موضوع با 65 درصد، مدیریت زمان با 2/61، قدرت اداره و رهبری کلاس با 6/55، در مهارت فناورانه در مقولات نرم افزارهای تولید فیلم آموزشی با 4/61 درصد، نرم افزار های حوزه تخصصی محتوا با 7/58، روش های تدریس سیستمی با 6/56، آی سی دی ال با 7/55، نرم افزارهای تولید چندرسانه ای آموزش با 4/54 و نرم افزار ارائه با 5/53، در سایر مهارت ها در مقوله زبان انگلیسی با 6/55 درصد نیاز به آموزش استخراج شده است.