عیسی متقی زاده

عیسی متقی زاده

مدرک تحصیلی: دکتری مطالعات اسلامی، دانشگاه الامام الاوزاعی، لبنان
رتبه علمی: دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
پست الکترونیکی: motaghizadeh@modares.ac.ir
وب‌سایت شخصی: https://www.modares.ac.ir/pro/academic_staff/motaghizadeh

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۹ مورد از کل ۷۹ مورد.
۶۱.

فنّ الخطابه فی ضوء الحیاه الاجتماعیه فی العصر الأموی (الخطبه البتراء لزیاد بن أبیه نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: العصر الأموی الحیاه الاجتماعیه الخطابه زیاد ابن أبیه الخطبه البتراء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۲۰۸
   المجتمع هو مرجع الحق والباطل ومرجع الجمال والقبح، والأدب فی الحقیقه تعبیر عنه. حسب هذه العباره القصیره یمکن أن یفهم بأنّ الحیاه الأدبیه فی جمیع العصور، والعصر الأموی نموذجاً، تکون متأثره من المجتمع وتصطبغ الفنون الأدبیه بواقع مؤثراته الاجتماعیه. إنّ الحیاه فی بعض المدن الأمویه کانت علی جانب ملحوظ من الإغراق فی معطیات الثراء العریض والغنی الموفور، تجد مسرحها فی محافل الغناء وندوات اللهو والطرب، فتمتّع بکثیر من هبات الحاکمین وفاز بأسباب الرعایه والاستقرار. ولکنها فی بعضها الآخر کالعراق (البصره والکوفه) کانت الفتن دائمه فیها، والقلق مستمرّاً، والحیاه الاجتماعیه غیر محکمه الصلات؛ ففی مجتمع کهذا، نشأت الآفاق الأدبیه المختلفه، وکثر الأدباء الأفذاذ الذین بیّنوا آرائهم من خلال الشعر أو النثر أو الخطابه لأغراض یتطلبها المجتمع.   وکانت الخطابه - بوصفها فنٌّ لمشافهه الجمهور مع أسالیبها العدیده کالإقناع والاستماله - متأثّرهً من مؤثّرات اجتماعیه مختلفه فی نشوءها وتکوینها. أی بما أنّها تکون سلاح المجتمع الإنسانی فی سلمه وحربه، وفی ترقیته والإسراع به نحو المثل الأعلی، لذلک حاول هذا البحث المتواضع المناقشه حول دور الحیاه الاجتماعیه فی العصر الأموی، ومؤثراتها علی الخطابه مستمداً بتحلیل خطبه زیاد "البتراء"، متبعاً المنهج الوصفی والتحلیلی. أمّا النتائج التی توصّلت إلیها هذه الدراسه فهی أنّ الخطابه کانت مولد المجتمع وأثّرت فیها مؤثرات مختلفه کانت مؤثّره فی خطبه زیاد البتراء، بحیث اعتبرناها خطبه اجتماعیهً إصلاحیهً.
۶۲.

الصور الإشاریه (التناصیه) للموت عند خلیل حاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۷۰۹
إنّ الصور الإشاریه هی الصور التی استقاها الشاعر من مصادر نصیه أخری واستخدم تجاربه الأدبیه لإیصال المعنی المراد. ویتمثل هذا المفهوم فی الأنظمه المفاهیمیه للمقاربات النقدیه المعاصره ضمن عناوین مثل التناص، واستدعاء الشخصیات، وتوظیف التراث، والقناع و یشملها جمیعاً. تحاول هذه الدراسه - قدر المستطاع - ضمن المنهج الوصفی- التحلیلی تبیین ما استقاه الشاعر اللبنانی المعاصر خلیل حاوی من المصادر التراثیه العربیه والعالمیه لخلق صوره الإشاریه لتصویر ظاهره الموت وما یدور حولها من مفاهیم وقضایا. سیری القارئ فی نهایه المطاف أن هذا الشاعر الفذ یتمتع بقدر کبیر من المعلومات والثقافه الأدبیه إذ یدخل فی دائره معارفه الکثیر من النصوص والمعارف الأدبیه تراثاً عربیاً کان (مثل المتنبی، و المعری، و جبران خلیل جبران ) أو عالمیاً (مثل إلیوت، ولورکا) أو النصوص الدینیه (مثل الإنجیل والقرآن الکریم )، وکیف یحور ویدمج هذه النصوص فی ثنایا شعره.
۶۳.

جهود أبی عبیده (رائد علمی المعانی والبیان) الأدبیه للقرآن الکریم فی میزان الدراسه والنقد(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۳۴۵
کتاب «مجاز القرآن» لأبی عبیده من أوائل الکتب التی ألفت عن القرآن الکریم فی نهایه القرن الثانی للهجره. عند دراسه هذا الکتاب نجد بذوراً أولی تتحدث عن نظم القرآن الکریم وأسلوبه. فجهوده فی هذا الحقل مهّدت السبیل فیما بعد لظهور مصنفات کثیره تبحث فی أسلوب القرآن الأدبی. یکشف أبو عبیده فی کتابه عن مناحی الجمال فی القرآن الکریم. فقد أدرک أنّ فی آیات القرآن الکریم شیئاً یحتاج إلی شرح وتوضیح؛ فاتجه فی کتابه إلی بیان خصائص القرآن الکریم من الناحیه اللغویه والنحویه والبلاغیه، مستشهداً بآیات القرآن الکریم والحدیث النبوی الشریف والشعر والنثر. واهتدی من وراء ذلک إلی سرّ إعجاز القرآن وبلاغته وإن لم یُشِر إلی مسأله الإعجاز وإلی کلمه الإعجاز بصوره مباشره. هذا الکتاب یمثل المرحله الأولی من مراحل تطور النقد والدراسات البیانیه للقرآن الکریم. ویعتبر أبو عبیده أول من تناول النواحی الدقیقه والخفیه فی أسلوب القرآن ووضع اللبنات الأولی لدراسه إعجاز القرآن الأدبی. المنهج الذی اعتمدناه فی هذه الدراسه هو المنهج الوصفی التحلیلی.
۶۴.

ابن الأثیر؛ من العبقریّه إلی النرجسیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابن الأثیر العبقریه النرجسیه المثل السائر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۲ تعداد دانلود : ۴۹۸
یتابع هذا المقال نموذجاً مِن تحوّل الشخصیّه العبقریّه إلی شخصیّه نرجسیّه یُعجب فیها الشخصُ بنفسه، ویُصبح إنساناً لا یری أحداً سواه. فقد کان هناک علاقه قد تحدث بین العبقریّه والنرجسیّه. ومن خلال تلک العلاقه تترک العبقریّه فی صاحبها، طابعاً من الإعجاب المفرَط بالنفس بحیث یتّصف بالنرجسیّه وهی أن یعشق الإنسان نفسه ویعجب بها إعجاباً یُخرجه من حالته الطبیعیّه. أمّا الشخصیّه العبقریّه التی تمّ البحث عنها فهی ابن الأثیر، العبقریّ الذی لم یسلم ممّا تترکه العبقریّه والنبوغ من الطابع السلبی فی نفس صاحبها. فقد تحوّل هذا الأدیب الکبیر إلی شخصیّه نرجسیّه بما وفّرت له عبقریّته ونبوغه من التفوق والنجاح فی مجال الأدب العربی. وقد تطرّق هذا البحث إلی تبیین مفهوم کلٍّ من العبقریّه والنرجسیّه، ثمّ العلاقه بینهما، وقد أشار إلی حیاه ابن الأثیر، والحیاه الأدبیّه فی عصره بما تتمّ به الفائده والاستفاده فی موضوع هذا البحث، ومن ثمّ تطرّق إلی دراسه عبقریّه ابن الأثیر وأشار إلی ملامحها، ثم درس نرجسیّته وذکر مظاهرها. وقد کان کتابه المثل السائر وهو أهمّ نتاجه الأدبی مرجعاً لتطبیق هذه الدراسه.وتوصّل البحث إلی أنّ ابن الأثیر کان نرجسیّاً معتدّاً بنفسه معجباً بها بإفراط.
۶۵.

بررسی و نقد میزان اجرای راهبردهای تدریس متون شعری در دوره کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عربی متون شعری راهبردهای تدریس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۵ تعداد دانلود : ۸۲۹
یکی از مهم ترین دروس مرتبط با ادبیات هر زبان که مهم ترین اهداف آن زبان را محقق می سازد، دروس متون ادبی است. در رشته زبان و ادبیات عربی نیز بخش قابل توجهی از دروس این رشته برای متون ادبی درنظر گرفته شده است که متون شعری در میان متون ادبیِ دیگر بیشترین سهم را دارد. اما سال هاست که این متون با روش های قدیمی تدریس می شود و بسیاری از استادان از راهبردهای جدید و مناسب تدریس این متون استفاده نمی کنند. این امر سبب شده است دانشجویان چندان نتوانند در دست یابی به مهم ترین اهداف متون شعری، یعنی افزایش ذوق ادبی و تقویت میل و انگیزه آنان به رشته خود، موفق باشند. نگارندگان می کوشند تا با روش پیمایش و ابزار پرسش نامه به بررسی میزان اجرای راهبردهای مناسب تدریس متون شعری عربی بپردازند. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان ترم چهارم به بعد دوره کارشناسی و استادان رشته زبان و ادبیات عربی در دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، شهید بهشتی و تربیت معلم است. یافته های پژوهش نشان می دهد راهبردهای جدید تدریس متون شعری، یعنی راهبردهای شرح تفصیلی اشعار، تحلیل زیبایی شناسی اشعار و تحلیل سبکی، کمتر از راهبردهای سنتی (بیشتر مربوط به روخوانی صحیح اشعار هستند) اجرا می شوند.`
۶۷.

دلالة الأصوات فی القرآن (سورة النجم و القمر نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الأصوات الدلالة سورة النجم سورة القمر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۲ تعداد دانلود : ۹۰۰
لقد تبارى العلماء و المفکرون فی الکشف عن أوجه الإعجاز القرآنی، فمنهم من توجه إلى لغته و أسلوبه و طریقة صیاغته، و منهم من توجه إلى ما تلألأ فیه من لمحات المعارف و إشارات العلوم المختلفة التی تمّ التوصل إلیها ألخ. یلتفت هذا البحث إلى وجه من وجوه الإعجاز القرآنی و هو الإعجاز الصوتی، فلقد نزل القرآن الکریم نزولاً صوتیّاً، و لم ینزل مدوناً فی سطور أو مکتوباً فی کتاب، کما تمّ تبلیغه أیضاً تبلیغاً صوتیّاً من لدن جبریل. یعتبر الإعجاز اللغوی أو الصوتی من أجمل مظاهر الإعجاز فی القرآن الکریم. تشتمل الأجزاء الأخیرة من القرآن علی أصول العقیدة الإسلامیة مثل الإیمان بدعوة الرسول (ص) و الیوم الآخر. تمثّل الأصوات اللّغویّة فی الأبنیة القرآنیّة معادلاً موضوعیّاً للمعانی المطروحة فیها، یراعی تفاوت الحالات الإنسانیّة، و یناسب مستویات المتلقین. هناک اهمیّة بالغة للخصائص الصوتیة و اللفظیة لسور تلک الأجزاء لتأدیة المعانی التی تکمن فی تناسب الأصوات و دلالاتها. فقد ترعرع هذا البحث المستفیض من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی فی خصائص الصوت القرآنی فی سورتی النجم و القمر و یبیّن خصائص الأصوات القرآنیة و دلالاتها فی هاتین السورتین. و النتائج تدلّ علی تناسب تامّ بین عدد تواتر الأصوات فی هاتین السورتین مع دلالاتها، و إیصال المعنی علی نحو بدیع و عجیب. و هذا هو ما یُسمّی بالإعجاز الصوتی فی القرآن الکریم.
۶۸.

مقاله به زبان عربی: سبک ابن انباری در کتاب «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحویین: البصریین والکوفیین» (اسلوب ابن الانباری فی کتاب «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحوییین البصریین و الکوفیین» و اصوله النحویه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکتب کوفه و بصره ابن انباری الانصاف فی مسائل الخلاف اصول نحو

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی کلاسیک نثر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نحو
تعداد بازدید : ۲۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۰
سبک ابن انباری در کتاب «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحویین: البصریین والکوفیین» و اصول نحوی او عیسی متقی زاده* مجید محمدی بایزیدی** بعد از آمیزش عرب با غیر عرب و گسترش مساله لحن، زبان شناسان تلاش کردند جهت حفظ زبان قرآن و تسهیل آموزش آن قواعد خاصی برای زبان عربی وضع کنند. ولی طولی نکشید که مساله قانونمند کردن زبان و وضع قواعد پیچیده گشت و اختلافات بار سنگینی بر شانه زبان عربی نهاد و هدف از ایجاد علم نحو به فراموشی سپرده شد، در نتیجه برخی نحویان اقدام به تالیف کتابهای در مورد مسائل مورد اختلاف کردند. از مهمترین و مشهورترین این کتابها ،کتاب «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحویین : البصریین و الکوفیین» می باشد. ابن انباری در این کتاب به بررسی 121 مساله مورد اختلاف بین دو مکتب پرداخته است و بسیار تلاش کرده است که از اصول خاصی در تالیف کتاب و پاسخ دادن به طرفی که حق را به جانب او نمی داند پیروی نماید. او تمام سعی خود را به کار بست تا در قضاوت خود از جاده انصاف خارج نشود؛ ولی جانبداری او از بصریها در بسیاری از مسائل و تایید آنها باعث شد بسیاری از پژوهشگران در انصاف و بی طرفی او شک کنند اگر چه آنها ارزش این کتاب را انکار نمی کنند. این مقاله در نظر دارد تا بر اساس شیوه توصیفی –تحلیلی به بررسی روش ابن انباری در تالیف این کتاب و میزان انصاف و اصول خاص او در پاسخهایش بپردازد. او با تالیف کتاب خود به سبکی خاص مسایل نحوی را از خشکی و ملال آور بودن خارج ساخته و به آنها طراوت خاصی بخشیده است و برای هر اصل فروع خاصی وضع کرده است.و استدلالاتش در حل و فصل مسائل مورد اختلاف پاره ای اوقات سست و در بیشتر موارد محکم است. کلید واژگان: ابن انباری، الانصاف فی مسائل الخلاف، اصول نحو، مکتب کوفه و بصره.
۷۰.

تحلیل خطاب ادبی در مقامات همدانی (تحلیل الخطاب الأدبی فی مقامات الهمذانی)

کلیدواژه‌ها: الخطاب الأدبی المقامة المبدع و المتلقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۸ تعداد دانلود : ۲۶۰۴
إنّ البحث فی الخطاب الأدبی وصلته بالنقد استحوذ علی اهتمامات دارسی اللغة والأدب منذ منتصف القرن العشرین، بفضل ما قدمته الحقول المعرفیة الجدیدة کاللسانیات والأسلوبیة والسیمیائیة من مصطلحات وأدوات إجرائیة، أسهمت فی مقاربة الأثر الأدبی بعیداً عن المقولات النقدیة التی کانت مستعارة من کل الحقول إلا حقل الأدب. و هو أقرب أنواع الخطاب للتربیة و تعدیل السلوک و تعلیم الناس؛ حیث إنّه یرقی بالتفکیر و القلب و السلوک من خلال أسالیبه المختلفة، منها البیانیة کالتشبیه و المجاز و الرمز، أو الأسالیب التی تخصّ علم المعانی کالدعاء و الاستفهام و هی أسالیب تنبّه الحس الجمالیّ و المتعة فی النفوس و تحمل الفائدة المرجوّة فی ثنایا الخطاب الممتع، فتوصلها بطریقة محبّبة، بعیداً عن أسالیب الجدل الجافّ الذی لا تصبر له النفوس و لا ترغب فیه. إنّ هذا المقال یسعی إلی دراسة الخطاب الأدبی فی مقامات الهمذانی و هی خطبةٌ یمتاز الخطاب الأدبی فیها بقدرته علی إیصال محتواه إلی طبقات المجتمع علی اختلاف شرائحها؛ حیث یکثر فیها اقتران اللفظ و المعنی أو الشعور و التعبیر؛ کذلک تهدف إلی دراسة الواقع الجمالی الذی یحدثه هذا العمل الأدبی فی المتلقی و ردود فعله إزاءه، حین یتأمله و یتفکّر فیه؛ و یتّبع المقال التحوّلات و التطوّرات التی یتداولها المتلقی أو المستمع.
۷۱.

پیامدهای مهجوریت آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن از دیدگاه امام خمینی(ره) و مصلحان دینی

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) مهجوریت قرآن آموزه های سیاسی قرآن آموزه های اجتماعی قرآن پیامدهای مهجوریت مصلحان دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۵۴
هدف:مهجوریت قرآن به معنای متروک ماندن آموزه ها و اِعراض از مفاهیم آن از سوی مخاطبان است. مصلحان دینی به ویژه امام خمینی (ره)، با اعتقاد به جامعیت همه جانبه قرآن، بر آن هستند که ابعاد سیاسی و اجتماعی آن، عملاً در سطح وسیعی از جوامع مسلمان مهجور مانده است. مقاله حاضر با هدف تبیین دیدگاههای امام خمینی (ره) و برخی از مصلحان دینی درباره پیامدهای این مهجوریت نگاشته شده است. روش:روش مقاله، تحلیلی - توصیفی است. یافته ها: از یافته های آن می توان به مهم ترین پیامدهای مهجوریت آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن اشاره کرد که عبارتند از: شکایت پیامبر (ص) و قرآن از مهجور کنندگان، رواج اندیشه های باطل، گسترش فساد سیاسی و اجتماعی در جامعه، پدید آمدن اختلاف و تفرقه میان مسلمانان، تهاجم فرهنگی بیگانگان علیه جهان اسلام و تسلط مستکبران بر مسلمانان. نتیجه گیری: تبیین آموزه های سیاسی و اجتماعی قرآن از سوی عالمان و دانشمندان، احیای اصل امر به معروف و نهی از منکر، تقویت وحدت مسلمانان، استفاده از رسانه ها در آموزه های اجتماعی و سیاسی قرآن، توجه به اصول سیاسی قرآن در زمینه های حکومت داری و مسائل اقتصادی، استقلال فرهنگی و عدم وابستگی به بیگانه.
۷۲.

تحلیل و بررسی عوامل ضعف دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در مهارت های زبانی از دیدگاه استادان و دانشجویان این رشته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش زبان انگیزه زبان آموزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹۹ تعداد دانلود : ۱۲۵۹
یکی از مهم ترین مشکلات دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی، ضعف در به کارگیری مهارت های زبانی است؛ برای تحلیل و ریشه یابی این ضعف، مهم ترین مؤلفه های تاثیر گذار که متخصصان آموزش زبان های خارجی و مدرسان مهارت های زبانی عربی، بر آنها تاکید کرده اند مشخص و سپس میزان تاثیرگذاری این مؤلفه ها در ضعف دانشجویان، از نظر استادان و دانشجویان بررسی شد. این مؤلفه ها عبارت اند از: «مهم ترین عوامل بی نشاطی دانشجویان در یادگیری و رشد مهارت های زبانی»، «میزان مفید و کارآمدی بسته های آموزشی موجود»، «میزان کارآمدی شیوه های ارائه دروس مربوط به مهارت های زبانی»، «میزان انگیزه دانشجویان و ماهیت آن»، «میزان کارآمدی روش های تدریس استادان برای بالا بردن نشاط دانشجویان» به صورت کلی و «میزان کارآمدی روش های تدریس مربوط به مهارت شنیداری» به عنوان یک مهارت مهم، به صورت خاص. روش تحقیق، پیمایش، ابزار تحقیق، پرسشنامه و شیوه تحلیل داده ها، توصیفی- تحلیلی است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که برخلاف بسیاری از گمان ها، دانشجویان نسبت به یادگیری مهارت های زبانی عربی بی انگیزه نیستند، بلکه این بی نشاطی است که به اشتباه بی انگیزه گی به شمارمی رود. از عوامل مهم این بی نشاطی و ضعف، «روش های نامناسب تدریس»، «فقدان بسته های آموزشی مناسب»، «کارآمد نبودن کلاس های آزمایشگاه زبان به علت استفاده نکردن از فنون شنیداری مناسب» و...است.
۷۳.

بررسی و نقد میزان استفاده دبیران از راهبردهای تدریس متون کتاب عربی دوره پیش دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش زبان عربی راهبردهای تدریس متون متون عربی کتاب عربی دوره پیش دانشگاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۴۹۰
یکی از مهمترین رویکردهای معاصر آموزش زبان های خارجی متن محوری است. آموزش متن، علاوه بر کیفیت مناسب متون، به راهبردهای مناسب تدریس نیز نیازمند است. هدف پژوهش حاضر، بررسی شیوه های آموزش متون عربی در مدارس است. به دلیل گستردگی کار، شیوه های تدریس متون کتاب عربی پیش دانشگاهی انتخاب شد. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان علوم انسانی و دبیران مقطع پیش دانشگاهی شهرستان های دورود، بروجرد، ازنا و الیگودرز در استان لرستان تشکیل می دادند. روش پژوهش، پیمایش؛ ابزار پژوهش، پرسشنامه و روش نمونه گیری، خوشه ای تصادفی بود. چهار سئوال این تحقیق عبارت بودند از: 1- به نظر دانش آموزان، معلمان برای تدریس متون تا چه حد از راهبردهای مناسب استفاده کرده اند؟ 2- به نظر معلمان، آنان برای تدریس متون تا چه حد از راهبردهای مناسب استفاده کرده اند؟ 3- آیا نظر معلمان باسابقه و کم سابقه در این زمینه اختلاف معناداری دارد؟ 4- آیا میان پاسخ های دانش آموزان و پاسخ های معلمان اختلاف معناداری وجود دارد؟  براساس یافته های پژوهش پاسخ های دانش آموزان و معلمان اختلاف معناداری دارد که می تواند به دلیل شیوه ضعیف و نادرست معلمان در اجرای راهبردهای تدریس ، درک ضعیف دانش آموزان به دلیل  بی علاقگی آنها به درس عربی و مشکلات کتاب عربی پیش دانشگاهی باشد.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان