خَبط کاتبان ناشی، در خَلط متون و حواشی: نگاهی به گُواهی فخر رازی
آرشیو
چکیده
الحاق حواشی به متن، یکی از انواع تصحیفاتی است که گاه در فرایند رونویسی آثار کهن، در دست نوشت های آنها اتّفاق افتاده است و موجب غامض و نامفهوم شدن، یا ناراست و ناسازوار گشتن برخی از عبارات آن آثار شده است. فخر رازی (د: 606 ه .ق.)، عالم نامبردار اشعری، در شرحی که بر کتاب معروف ابن سینا (د: 428 ه .ق.) به نام عیون الحکمه نوشته است، در دو موضع، درباره تصحیفِ خطاساز و ابهام آفرینِ الحاقِ حواشی به متن در نسخ خطّی سخن گفته است و از وقوع چنین تصحیفاتی در مصنّفات خود خبر داده. گواهی او در این خصوص از جهاتی چند درخور اعتناست، به ویژه از این جهت که نمودار حدوث زودهنگام اینگونه تصحیفات و تحریفات در نسخ خطّی است و اینکه رخ دادن این سنخ تصحیفاتِ مشکل ساز در آنها، نه فقط در طول چند قرن بلکه تنها در طی چند دهه و حتّی چند سال نیز امکان پذیر و گاه مُحَقَّق بوده است.The Blunders of Inexperienced Scribes in Mixing Texts and Margins: A Look at Fakhr al-Din al-Razi's Testimonies
The addition of marginal notes to the main text is one of the types of scribal errors that occasionally occurred in the process of scribing ancient works in manuscripts. This led to the obscurity, misinterpretation, or inconsistency of certain passages in these texts. Fakhr al-Dīn al-Rāḍī (d. 606 AH), the renowned Ash‘arite scholar, discusses the confusing and misleading scribal errors of adding marginal notes to the main text in manuscripts in two instances in his commentary on Ibn Sina's (d. 428 AH) famous work, "‘Uyūn al-Ḥikmah". He mentions that such scribal errors also occurred in his own works. His testimony is noteworthy from several aspects, particularly as it indicates the early occurrence of these types of errors and alterations in manuscripts, and that such problematic scribal errors could occur not only over several centuries but sometimes even within a few decades or year.
تبلیغات
