هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل روان شناختی و اجتماعی مؤثر در توسعه ورزش معلولان تاجیکستانی بود. روش پژوهش حاضر همبستگی از نوع معادلات ساختاری است. تعداد 300 معلول به صورت نمونه در دسترس انتخاب و پرسش نامه محقق ساخته را تکمیل کردند. این پرسش نامه بر اساس مبانی نظری، مصاحبه با ورزشکاران معلول و کارشناسان با تعداد 56 سئوال در حیطه های روان شناختی و اجتماعی طراحی شد. روایی صوری-محتوای آن توسط پنج صاحب نظر دانشگاهی تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی 10 عامل شامل رسانه، خانواده، حمایت اجتماعی، تعامل اجتماعی، احترام، انگیزه، لذت و نشاط، ترس، اعتمادبه نفس، خودکارآمدی را شناسایی و انجام تحلیل عاملی تأییدی در لیزرل، این عوامل را تأیید کرد. نتایج این پژوهش نشان داد در عوامل اجتماعی، به ترتیب، احترام گذاشتن، حمایت اجتماعی، رسانه، خانواده و تعامل اجتماعی مهم ترین موانع هستند. در حیطه عوامل روان شناختی، به ترتیب، انگیزه مشارکت، عزت نفس، ترس، خودکارآمدی و لذت و نشاط مهم ترین عوامل هستند.