پویش در آموزش علوم پایه

امروزه آموزش زیست شناسی با چالش های بسیاری روبه رو است. شاید به جرئت بتوان گفت که بیشتر مس ائل اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی موجود، با آموزش صحیح به وجود نمی آمدند و از همین راه قابل حل اند.در این پژوهش با عنوان کردن آموزش به عنوان یکی از مولفه های سرمایه انسانی ، ویژگی های آموزش زیست شناسی در ایران و در کشور های منتخب را بررسی نموده و رویکرد های مختلف در این کشورها را به صورت تطبیقی مقایسه می نماییم.در ابتدا، برنامه های آموزش زیست شناسی در کشورهای دیگر به منظور بررسی جایگاه آن در این کشور ها مورد توجه قرار گرفته و سپس چالش هایی که آموزش زیست شناسی در ایران با آن مواجه است و راهکارهای بهبود آن مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش این گونه نتیجه گیری می شود که ارتقای جایگاه واقعی علم زیست شناس ی نیازمند تغییرات روزآمد کارشناسی در س رفصل ها و متون درسی متناسب با پیش رفت های علمی و نیازهای جامعه اس ت. به علاوه، توجه به روش های صحیح آموزش عملی زیست شناسی به همراه بهینه سازی امکانات آموزشی، در تعمیق و تفهیم مفاهیم زیس تی و انتقال مهارت های علمی و فرهنگی لازم به دانش آموزان بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

هدف این پژوهش، مقایسه میزان موثر بودن روش تدریس نقشه مفهومی در مقایسه با روش تدریس سخنرانی در آموزش زیست شناسی می باشد. در این پژوهش از روش سنجش میزان یادگیری با استفاده از پرسش نامه و اخذ آزمون استفاده گردید. جامعه آماری در این مطالعه دو گروه شاهد و گروه آزمایش، دانش آموزان پسر دو کلاس دوازدهم رشته علوم تجربی شهر تبریز به تعداد 72 نفر بوده است. موضوع با روش سخنرانی برای گروه اول و روش تدریس نقشه مفهومی برای گروه دوم مورد استفاده قرار گرفت و میزان اثربخشی این دو روش در یاددهی موضوع مورد تدریس با اخذ پیش آزمون و پس آزمون، مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری Spss تجزیه و تحلیل شدند. براساس نتایج، عملکرد دانش آموزان در نمرات پس آزمون گروه آزمایش بهتر از عملکرد دانش آموزان گروه کنترل بوده، یادگیری و یادداری به دنبال تدریس به روش نقشه مفهومی، به طور معناداری بیشتر بود (005/<P ) بر اساس نتایج حاصل، تدریس به روش نقشه مفهومی علاوه بر افزایش میزان یادگیری و یادداری دانش آموزان، در ایجاد ارتباط بین مفاهیم مختلف و نظم بخشیدن به جریان منطقی مفاهیم مفید بوده است. لذا این شیوه آموزشی در یاددهی برای دبیران توصیه می گردد.

هدف مقاله حاضر، مقایسه روش های سنتی و نوین تدریس در آموزش زیست شناسی دانش آموزان پایه یازدهم شهر شیراز بود. این مطالعه با روش پژوهش شبه آزمایشی روی دانش آموزان دختر پایه یازدهم در ناحیه سه و چهار شیراز انجام گرفت. از هر ناحیه یک دبیرستان دخترانه به صورت تصادفی انتخاب و از هر مدرسه یک کلاس به عنوان گروه آزمایشی و یک کلاس به عنوان گروه کنترل (دو گروه آزمایشی و دو گروه کنترل) درنظر گرفته شدند و مباحث یکسانی از درس زیست به آنها تدریس گردید و در پایان با آزمون های محقق ساخته مورد پس آزمون قرار گرفتند. استاندارد بودن آزمون ها توسط دبیران مدارس تایید شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج حاکی از آن بود که: 1) گروه های آزمایشی (دانش آموز محور) در هر دو ناحیه نمرات بالاتری را نسبت به گروه های کنترل (معلم محور) در آزمون ها کسب کردند 2) ابزارها و امکانات مورد استفاده در روش نوین بیشتر از سنتی بود 3) مدت زمان تدریس در گروه های آزمایشی بیشتر از گروه های کنترل بود 4) میزان سخنرانی معلم و سکوت فراگیران در روش سنتی و میزان پرسش و پاسخ، کار گروهی، جهت دهی به بحث، بررسی فیلم و مشارکت فراگیران در روش نوین بالاتر بوده و تفاوت معنی داری وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، تحلیلی بر محتوای کتاب زیست شناسی پایه دوازدهم از منظر فعال یا غیر فعال بودن بر مبنای الگوی ویلیام رومی است. روش تحقیق توصیفی و روش مطالعه از نوع تحلیل محتوای کمی بوده و جامعه آماری پژوهش،کتاب زیست شناسی پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه رشته علوم تجربی چاپ سال ۱۴۰۱ است. برای بررسی داده ها و اطلاعات از روش های مناسب آمار توصیفی ( فراوانی، درصد فراوانی و میانگین) و محاسبه ضریب درگیری بر اساس فرمول ویلیام رومی استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، ضریب درگیری یادگیرنده در بخش های متن، تصاویر و پرسش ها به ترتیب ۰۹۳/۰ ،۴۳/۰ و ۴۳/۱ به دست آمد. این نتایج نشان می دهد که بر اساس الگوی ویلیام رومی محتوای این کتاب در بخش متن غیرفعال بوده اما در بخش های تصاویر و پرسش ها، محتوای کتاب فعال می-باشد.

اجرای فعالیت های زیست شناسی عملی در کلاس های درس زیست شناسی و علوم به دلیل نیاز به تجهیزات تخصصی و تخصص برای رشد سلول های زنده بسیار چالش برانگیز است. کیت های مصنوعی زیست شناسی با تکیه بر علوم زیستی، مهندسی و طراحی فرصت هایی را برای آموزش تجربی زیست شناسی فراهم می کنند. BioBits™ نوعی کیت آموزش زیست شناسی مصنوعی بدون سلول، پایدار در قفسه و خشک شده در انجماد است که تنها با اضافه کردن آب به آن، خروجی های بصری مطلوبی را در اختیار کاربران قرار می دهد. واکنش های کیت BioBits™، حواس بینایی، بویایی و لامسه را با خروجی هایی درگیر می کنند که به ترتیب، فلورسانس، عطر و هیدروژل تولید می کنند. این مقاله مروری، مقالات مرتبط با موضوع پژوهش از وب سایت های Science Direct، Google Scholar و PubMed استخراج شدند. سعی ما این است که فعالیت ها و برنامه های حمایت کننده از آموزش زیست شناسی را گزارش می کنیم که می توانند به کمک کیت BioBits™ واکنش های آنزیمی و تشکیل مواد زیستی و حسگرهای زیستی را تداعی کنند. کیت BioBits™، نمایش عملی علوم پیشرفته را امکان پذیر می سازد که استفاده از آن ها ارزان، آسان و تقریبا در دسترس است؛ و بسیاری از موانع فعلی برای اجرای آزمایش های زیست شناسی اکتشافی در کلاس های درس را برطرف می کنند.

هدف از پژوهش ارائه راهکارهای توسعه دانش محتوایی تربیتی فناورانه (TPACK) دانشجو معلمان در آموزش زیست شناسی بود. روش پژوهش از نوع توصیفی = تحلیلی بود و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای به تبیین مفاهیم و راهکارهای توسعه TPACKدانشجو معلمان درآموزش زیست شناسی پرداخته شد. ابزار گردآوری اطلاعات فیش برداری از اس ناد و م دارک و متون و منابع تخصصی کتابخانه ای و اینترنتی موجود در زمینه بود. برای جستجو و گردآوری اطلاعات از پایگاه ه ای اطلاع اتی ب ه منظ ور جامعی ت بخشیدن به پژوهش ، هیچگونه محدودیت زمانی اعمال نشد. تجزیه و تحلی ل داده ه ا ب ه ش یوه ی توص یفی و ب ا تأم ل ب ر رویکردها و گونه های مختلف مطالعات ص ورت گرفت ه و دس ته بن دی آنه ا انج ام گرفت ه است. نتایج حاکی از آن است که ارتقاء TPACK در معلمان زیست شناسی فرآیندی پیوسته است که نیازمند ترکیبی از توسعه حرفه ای، همکاری و شبکه سازی، دسترسی به منابع، ابزارهای قابل دسترس، پذیرش نوآوری و پشتیبانی مداوم است. با بهبود این حوزه ها، معلمان می توانند در آماده سازی دانش آموزان برای مواجهه با چالش ها و فرصت های منطبق با پیشرفت سریع تکنولوژی اثربخش عمل کنند. سرمایه گذاری در توسعه TPACKدر معلمان زیست شناسی برای تربیت نسلی از افراد علمی آگاه که توانایی دنبال کردن و مشارکت در جهانی تحت تأثیر فناوری را دارند، ضروری است.