پویش در آموزش علوم پایه

سازمان دهنده های گرافیگی ابزاری جهت کمک به معلمان و دانش آموزان در طراحی برنامه های درسی، فرایند یادگیری و ارزشیابی می باشد. این سازمان دهنده ها دارای تنوع زیادی هستند که از آن جمله می توان به فلوچارت، نقشه ذهنی و نقشه مفهومی، درخت شبکه ای، نقشه عنکبوتی، نقشه استخوان ماهی، نقشه چرخه ای و ... اشاره نمود. به کارگیری جلوه های تصویری متنوع در سازمان دهنده های گرافیگی، موجب برقراری ارتباط بین دو نیمکره چپ و راست مغز شده و درنتیجه تأثیر چشمگیری در فرایند یاددهی- یادگیری دارند. در این مقاله ضمن معرفی سه نوع سازمان دهنده ی گرافیکی (فلوچارت، نقشه ذهنی و نقشه مفهومی)، با ذکر نمونه هایی، به بیان کاربرد آن ها در آموزش ریاضیات خواهیم پرداخت.

در این مقاله، آموزش علوم پایه را در دوران معاصر ایران با قرون گذشته، مخصوصاً دوره شکوفایی علمی ایران که همزمان با قرون وسطی در اروپا و غرب است، مقایسه و نقاط قوت و ضعف آموزشی این دو دوره بیان گردید. اولین ضعف در حوزه علوم مربوط به حفظ و نگهداری داشته های علمی دانشمندان قدیمی ایران است. ضعف های مدل های آموزشی دوران معاصر که شامل سبک آموزش (اصوالگرایانه)، تخصص گرایی صرف، دید جزئی نگر به علم و عدم توجه به مفاهیم فیزیکی است، بیان شد. این ضعف ها باعث کاهش استقبال دانش پژوهان و علاقمندان از رشته های علوم پایه، خصوصاً رشته فیزیک شده است. عدم شناخت متقابل هدف و عدم مبادله اطلاعات بین دانشمندان علوم پایه و مهندسین علوم باعث کندی پیشرفت صنعت و تکنولوژی در کشور شده است. در این مقاله این ضعف ها را بیان و راه حل های پیشنهادی را ارائه نموده ایم.

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی کارایی درونی برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ریاضی دانشگاه فرهنگیان صورت گرفت. با استفاده از روش سرشماری تعداد 55 دانشجوی رشته ریاضی و 7 نفر از اساتید مدرس در این رشته به عنوان نمونه آماری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی(به روش تحلیل گویه) و پایایی(با ضریب آلفای82/0) آن به تایید رسید. داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. طبق یافته های بدست آمده؛ کارایی درونی برنامه درسی رشته آموزش ریاضی از دیدگاه دانشجویان و اساتید این رشته قابل قبول؛ اما از سطح کفایت مطلوب پایین تر بود. بعلاوه، از منظر دانشجویان، عناصر «زمان»، «فعالیت های یادگیری» و «اهداف» به ترتیب بهترین وضعیت را نسبت به سایر عناصر برنامه درسی آموزش ریاضی دارا می باشند. در حالی که از دیدگاه استادان، عناصر «نقش استاد»، «مکان» و «فعالیت های یادگیری» به ترتیب وضعیت بهتری نسبت به سایر عناصر برنامه درسی آموزش ریاضی دارا هستند. در هر حال به نظر می رسد بازاندیشی و بازنگری در برنامه درسی دوره کارشناسی آموزش ریاضی به منظور ارتقای کیفی کارایی درونی اهمیت و ضرورت دارد.

ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﯾﺎﺿﯽ و آﻣﻮزش ﺣﺮﻓﻪ ای در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻠﻨﺪ، ﻧﺮوژ و ﮐﺎﻧﺎدا اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ آﻣﻮزان در رﯾﺎﺿﯽ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻃﺮﯾﻖ دو ﻣﻘﯿﺎس ﺑﺰرگ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎی ﺗﯿﻤﺰ و ﭘﯿﺴﺎ (ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان) ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ آزﻣﻮن ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در آزﻣﻮن ﻫﺎ در ﺣﯿﻄﻪ رﯾﺎﺿﯽ و آﻣﻮزش ﺣﺮﻓﻪ ای ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻫﺎ را در رﯾﺎﺿﯽ و آﻣﻮزش ﺣﺮﻓﻪ ای ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻠﻨﺪ، ﻧﺮوژ و ﮐﺎﻧﺎدا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ.

امروزه در اغلب نظام های آموزشی، کتاب درسی وسیله اصلی تعلیم و تربیت است و این اهمیت کتاب های درسی در نظام های آموزشی متمرکز مانند ایران که تقریباً تمام عوامل آموزشی بر اساس محتوای آن تعیین و اجرا می شود بیش از سایر انواع نظام های آموزشی در کشورهای دیگر است و معلم و دانش آموزان در فعالیت های یاددهی-یادگیری به کتاب تکیه و وابستگی دارند. هر چه محتوای کتاب های درسی در فراهم کردن بستر مناسب برای پرورش تفکر پر بارتر باشد، از سویی به آفرینش انسان هایی توانا و نوآور کمک شایانی خواهد کرد و از سوی دیگر به حفظ استقلال، رشد و شکوفایی جامعه کمک مؤثری می کند. یکی از ملاک های برنامه درسی شیمی کشور برای سازمان دهی محتوا آن است که مطالب ارائه شده در کتاب درسی، دانش آموزان را به طور فعال در یادگیری درگیر کند و فرصت طرح دیدگاه ها و نظرهای آنان درکلاس درس را فراهم سازد. بدین منظور، در این پژوهش به تحلیل محتوای متن، تصاویر و فعالیتهای فصل اول کتاب شیمی پایه دهم متوسطه دوم بر مبنای فعال و غیرفعال بودن محتوای کتاب براساس روش ویلیام رومی پرداخته ایم.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای فصل تابع کتاب ریاضی و آمار 2 پایه یازدهم (رشته های ادبیات و معارف) از نظر توجه به سطوح شناختی بلوم، اهمیت به خلاقیت از طریق انطباق با عوامل خلاقیت گیلفورد همچنین تحلیل از نظر توزیع مسائل زمینه مدار است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- پیمایشی از نوع تحلیل محتوا و کاربردی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای کتاب ریاضی و آمار 2 پایه یازدهم می باشد. برای تحلیل، فصل تابع به روش تصادفی ساده انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان داد که در کتاب ریاضی و آمار 2 پایه یازدهم تأکید بیشتری به سطح تفکر همگرا شده است و به تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب در حد ضعیفی توجه شده است. در بخش تحلیل فعالیت ها، کاردرکلاس ها و تمرین ها، بر اساس حیطه شناختی بلوم، مشخص شد که سطح به کار بستن بیشترین درصد توجه را به خود اختصاص داده است و به سطح های بالای حیطه شناختی توجه نشده است. از نظر توزیع مسائل زمینه مدار، نتایج نشان دهنده ارتباط کم ریاضی با زندگی واقعی می باشد.