ژیلا حیدری نقدعلی

پژوهش پیش رو با هدف طراحی و اعتباریابی چارچوب سواد فرهنگی معلمان دوره ابتدایی و با رویکرد آمیخته از نوع اکتشافی متوالی انجام شد. در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون استفاده شد. مشارکت کنندگان بالقوه بخش کیفی متخصصان دانشگاهی در سال تحصیلی 1399 بودند که از میان آن ها یازده نفر به شیوه هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند. اصالت و صحت داده ها در بخش کیفی با زاویه بندی تحلیلی و بررسی قابلیت اعتمادپذیری داده های پژوهش تأمین شد و برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل مضمون استفاده شد. در بخش کمّی، روش توصیفی از نوع پیمایشی به کار گرفته شد و از تحلیل عامل تأییدی برای روایی و از ضریب آلفای کرونباخ برای تأیید پایایی استفاده شد. یافته های بخش کیفی شامل 1020 گزاره مفهومی اوّلیه، 3 مؤلفه اصلی، 10 ملاک و 85 نشانگر بود که با ترسیم روابط بین آن ها، چارچوب مفهومی سواد فرهنگی معلمان شکل گرفت. در پایان بخش کیفی، براساس چارچوب اوّلیه حاصل از این بخش، پرسشنامه ای در خصوص ارتباط و تناسب اجزای چارچوب تنظیم شد و در اختیار 200 نفر از معلمان دوره ابتدایی ناحیه یک شهر شیراز قرار گرفت. تحلیل عامل تأییدی بر داده های بخش کمّی چارچوب پیشنهادی برآمده از یافته های بخش کیفی را تأیید کرد. از این چارچوب می توان در سنجش سواد فرهنگی و نیز طراحی برنامه های توسعه حرفه ای معلمان دوره ابتدایی بهره گرفت.

هدف این پژوهش، شناسایی چالش ها و ارائه راهکارهای آموزش تفکر خلاق در مدارس دوره ابتدایی شهر یاسوج بود. روش پژوهش حاضر کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. به منظور گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته با در نظر گرفتن قاعده اشباع نظری استفاده شد. با تحلیل محتوای استقرایی و بررسی موشکافانه داده ها در مراحل مختلف فرایند تحلیل داده ها، و استخراج کدهای معنادار، مقوله های محوری 25 گانه احصاء شد و در قالب دو کد گزینشی چالش های آموزش تفکر خلاق (12 مقوله) و راهکارهای آموزش تفکر خلاق (13 مقوله) دسته بندی شد. برای اعتباریابی پژوهش از روش مسیر ممیزی و روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان، بررسی توسط گروه پژوهشگران و دقت علمی پژوهشگران استفاده شد. نتیجه به دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که مقوله های محوری، می توانند عملکردی دوگانه داشته باشند بدین نحوکه هم می توانند آموزش تفکر خلاق را با چالش روبرو کنند و هم با در نظر گرفتن مسیر مناسب، راهکاری برای برطرف کردن چالش های آموزش تفکر خلاق باشند. از دیدگاه معلمان، آنچه موجب بروز خلاقیت می شود، در صورت عدم توجه و در نظر نگرفتن ضرورت ها توسط آموزش وپرورش، منجر به ایجاد موانع خواهد شد و توجه کردن به راهکارهای سیزده گانه، منجر به شکوفایی خلاقیت در دانش آموزان خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر تدوین الگوی مناسب برای توسعه ی حرفه ای معلمان چندپایه بود. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی بود که با استفاده از روش نظریه داده بنیاد انجام شد .مشارکت کنندگان بالقوه پژوهش کارشناسان و معلمان چند پایه بودند که 20 نفر از آنها به شیوه نمونه گیری هدفمند مبتنی بر معیار انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. جمع آوری داده ها تا رسیدن به مرحله اشباع نظری ادامه یافت. کیفیت یا اعتبار پژوهش با روش های درگیری طولانی مدت و مشاهده مداوم، بررسی توسط اعضا و زاویه بندی روش شناختی رعایت گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از کد گذاری سه مرحله ای باز، محوری و انتخابی استفاده شد. طی مراحل سه گانه تحلیل داده ها ۳۷۱ کد باز و 25 کد محوری و 6 کد انتخابی حاصل و در قالب ابعاد شش گانه مدل پارادایمی شامل شرایط علی (فعالیت ها و برنامه های توسعه حرفه ای معلمان چندپایه و کمبود منابع مالی)، پدیده محوری «توسعه حرفه ای معلمان چندپایه» (شایستگی آموزشی، شایستگی های روان شناختی، شایستگی مدیریتی، شایستگی اخلاقی و شایستگی اجتماعی)، راهبردها (سیاست گذاری و تدوین قوانین حمایتی از معلمان چندپایه، برنامه های توانمندسازی و دانش افزایی معلمان چندپایه، تدوین محتوای آموزشی مناسب و در دسترس، افزایش بودجه و ارائه خدمات رفاهی و پشتیبانی سخت افزاری و نرم افزاری از مدارس چندپایه)، شرایط زمینه ای (بعد فرهنگی، بعد اجتماعی، بعد اقتصادی، بعد تاریخی و بعد سیاسی)، شرایط محیطی مداخله گر(ضعف بنیه علمی معلمان، عدم برخورداری از حمایت سازمانی لازم، محرومیت روستا، مشکلات ناشی ازدورافتادگی مناطق محروم و عوامل ساختاری) و پیامدها (پیامدهای توسعه حرفه ای برمعلمان، پیامدهای توسعه حرفه ای معلمان بر دانش آموزان و پیامدهای توسعه حرفه ای معلمان بر جامعه) جای گرفتند. یکپارچه سازی کد ها بر مبنای روابط موجود بین آن ها حول محور توسعه حرفه ای معلمان چندپایه در فعالیت های حرفه ای، شکل دهنده مدل پارادایمی است که توسعه حرفه ای معلمان چندپایه را منعکس می کند. نتایج نشان داد توسعه حرفه ای معلمان چندپایه فرایندی پیچیده و چند وجهی بوده و نیازمند سیاست گذاری های کلان، جامع نگر و تخصصی است. اتخاذ سیاست ها و برنامه ریزی های صحیح می تواند چشم انداز روشن و امید بخشی را در جهت نیل به هدف مطلوب توسعه عدالت آموزشی در مناطق محروم در پی داشته باشد.

    هدف پژوهش حاضر مقایسه تأثیر روش تدریس پنج مرحله ای بایبی و روش تدریس ترکیبی بر پیشرفت تحصیلی و مسئولیت پذیری اجتماعی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان بود. روش پژوهش شبه آزمایشی بود و از طرح پیش آزمون – پس آزمون دو گروهی استفاده شد. یک گروه با روش ترکیبی و گروه دیگر با روش بایبی به مدت هشت جلسه نود دقیقه ای در هشت هفته متوالی آموزش دیدند. جامعه آماری تمام دانشجویان دانشگاه فرهنگیان فارس بودند که تعداد سی و چهار نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به طورتصادفی در دو گروه (هر گروه هفده نفر) قرار گرفتند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ی مسئولیت پذیری اجتماعی قلاوندی و همکاران و آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسشنامه ی مسئولیت پذیری اجتماعی با استفاده از روایی محتوایی و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (859/0) برآورد و مورد تأیید قرار گرفت. روایی آزمون پیشرفت تحصیلی با روایی محتوایی تأیید شد و برای اندازه گیری میزان همسانی درونی آن از روش کودرریچاردسون استفاده شد که مقدار 78/0 به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شد. یافته ها نشان داد میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی و مسئولیت پذیری اجتماعی دانشجویانی که با روش بایبی (5E) آموزش دیده بودند به طور معنی داری بیشتر از میانگین نمرات دانشجویانی بود که با روش ترکیبی آموزش دیدند. استفاده از روش بایبی در مقایسه با روش ترکیبی باعث افزایش مسئولیت پذیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان می شود.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی شایستگیهای حرفهای اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان انجام شد. این پژوهش از نوع توسعهای-کاربردی است  که به روش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی انجام شد. دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارشناسان آموزش دانشگاه فرهنگیان فارس به عنوان جامعه آماری بخش کیفی به شمار میروند که  با روش نمونهگیری هدفمند و تکنیک اشباع نظری، 60 نفر (15نفر عضو هیات علمی، 15نفر کارشناس آموزش و30نفر دانشجو(15 دختر و 15 پسر))  انتخاب شدند. در بخش کمی نیز اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان کشور به عنوان جامعه آماری بودند که 150نفر به شیوه تصادفی انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختمند و بررسی اسناد، و در بخش کمی از پرسشنامه محققساخته استفاده شد. برای تحلیل دادههای کیفی، از روش تحلیل مضمون و برای تحلیل دادههای کمی از تحلیل عامل و ضریب آلفای کرنباخ استفاده شد. با استفاده از معیارهای اعتبارسنجی کیفی چارچوب اولیه اعتبارسنجی گردید. برای اعتبارسنجی کمی از تحلیل عامل و ضریب آلفای کرنباخ استفاده شد. نتایج نشان داد که الگوی شایستگیهای حرفهای اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان متشکل3 عامل(1-دانش حرفه ای2-مهارتهای حرفهای3-اخلاق حرفهای )،11ملاک(1-دانش محتوا2-دانش آموزش محتوا3-دانش پژوهشی4-دانش سازمانی5-دانش فناوری6-مهارت تدریس7-مهارت پژوهش8-مهارت فناوری9-مهارتهای ارتباطی10-اخلاق فردی 11- اخلاق سازمانی) و 62 نشانگر است.این الگو میتواند به عنوان چارچوب و مبنایی برای جذب، توسعهی حرفهای و ارزیابی  شایستگیهای حرفهای اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان کشور مورد استفاده قرار گیرد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی موانع معلمان در ارتقای نیازهای روان شناختی اساسی دانش آموزان مقطع متوسطه اول انجام گردید. در این مطالعه با بهره گیری از روش شناسی آمیخته تبیینی -متوالی تلاش گردید فهم مناسبی از موانع به دست آید. بر همین اساس به منظور مشخص کردن وضعیت نیازهای روان شناختی دانش آموزان از پرسشنامه نیازهای روان شناختی اساسی دانش آموزان در مدرسه (تیان و همکاران، 2014) استفاده شد. در بخش کیفی بر اساس شیوه نمونه گیری تصادفی ساده از بین معلم ها، نمونه ها انتخاب شدند. در بخش کمی 150 دانش آموز از طریق شیوه نمونه گیری تصادفی ساده پرسشنامه پاسخ دادند. در بخش کیفی نیز 15 نفر از معلمان از مدارس بخش انتخاب شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان ارضای نیازهای روان شناختی اساسی در دانش آموزان دختر و پسر منطقه نسبتاً پایین است. علاوه بر این نتایج مصاحبه ها نشان داد که فرهنگ و بافت مدرسه و سازمان، عدم توجه به انگیزش درونی دانش آموزان، دانش ناکافی معلمان در زمینه نیازها و ابهام نقش در این زمینه و انگیزش ناکافی معلمان از مهم ترین عوامل بازدارنده بودند.