تدریس پژوهی

هدف پژوهش حاضر شناسایی شاخص های فناوری آموزشی مبتنی بر الگوی براون با رویکرد تحلیل مضمون بود روش پژوهش در بخش کیفی مطالعه موردی و به صورت تحلیل مضمون انجام گردید. مشارکت کنندگان 18 نفر مجرب «8 مرد و 4 زن» بودند. نمونه گیری به روش هدفمند با حداکثر تنوع انجام شد. . همچنین برای گردآوری داده ها از یک منشور مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده گردید، که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت، و در بخش میدانی نیز بررسی و کنکاش اسناد بالادستی و اسناد آموزش در بخش کتابخانه ای بود، تجزیه وتحلیل داده ها بر اساس تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA 20 انجام شد. نتایج تحقیق مشتمل بر 5 مضمون سازمان دهنده سطح اول، 41 مضمون پایه ای است. 5 مضمون اصلی عبارت اند از: محتوا، هدف، ارزیابی، زمان، روش، مجدداً، تمام مضامین سازمان دهنده سطح اول مرتبط، تحت 1 مضمون فراگیر طبقه بندی شدند. همچنین طراحی کتاب درسی کار و فناوری مبتنی بر توجه به تفاوت های فردی میان فراگیران است. آموزش فناوری، کار و مهارت آموزی، باعث پیشرفت فردی، افزایش بهره وری، مشارکت در زندگی اجتماعی و اقتصادی، کاهش فقر، افزایش درآمد و توسعه یافتگی خواهد شد.

هدف: ارزشیابی تکوینی آن نوع ارزشیابی است که با هدف کمک به یادگیری و به صورت مستمر، گام به گام، و در طول فرایند یاددهی – یادگیری صورت می گیرد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی آسیب های ارزشیابی تکوینی در نظام یادگیری الکترونیکی ایران انجام گرفت.روش: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع کیفی بود. شرکت کنندگان در پژوهش شامل اساتید مراکز یادگیری الکترونیکی بود که 13 نفر از آن ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها نیز مصاحبه نیمه ساختارمند بود. همچنین جهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش کدگذاری تحلیل مضمون استفاده گردید.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از نظر اساتید مراکز یادگیری الکترونیکی، ارزشیابی تکوینی در نظام یادگیری الکترونیکی ایران دارای 8 آسیب و ضعف اصلی است که عبارت اند از: عدم استفاده از ابزارهای مختلف ارزشیابی تکوینی، بازخورددهی و بازخوردگیری نامناسب، عدم امکان احراز هویت دانشجویان، ضعف در ارائه های کلاسی، طراحی ضعیف تمرین ها و پروژه ها، ضعف در آزمون های آنلاین، ضعف در بحث و تبادل نظر، و ضعف در گزارش دهی. بنابراین دانشگاه ها و مراکز آموزش الکترونیکی می بایست به ارزشیابی تکوینی به عنوان یک عامل مهم در توسعه یادگیرندگان و اساتید توجه کنند و همواره در جهت به روزرسانی و رفع آسیب ها و ضعف های سیستم های مدیریت یادگیری و بخصوص در زمینه ارزشیابی تکوینی اقدام نمایند.

اهمیت تنظیم هیجان ها توسط معلم در مواجهه با بدرفتاری های مشاهده شده در کلاس، به طور گسترده ای پذیرفته شده است. با این وجود، کمبود مطالعه در مورد چرایی و چگونگی تنظیم هیجانات توسط معلمان در ایران وجود داشت. لذا این پژوهش به شیوه ی کیفی با رویکرد تجربه زیسته با هدف استخراج راهبردهای تنظیم هیجان معلم در مقابل بدرفتاری های دانش آموزان در نمونه ای 16 نفری از معلمان استان زنجان انجام شد. از مصاحبه نیمه ساختاریافته برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد و اطلاعات به دست آمده با استفاده از تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفتند. میزان پایایی با روش آلفای کریپندورف 77/0 به دست آمد. یافته های این پژوهش نشان داد که معلمان برای تنظیم احساساتشان از راهبردهای اصلاح وضعیت، ارزیابی مجدد و مدولاسیون یا تعدیل پاسخ و راهبردهای تنظیم هیجان منفی ازجمله: سرکوب، نشخوار فکری و تلقی فاجعه آمیز، در برابر بدرفتاری هایی از جمله: رفتارهای غیره همکارانه، بی توجهی به درس، پرخاشگری کلامی و جسمی به همکلاسی ها، پرخاشگری کلامی و جسمی به معلم، افراط در شوخی و تمسخر یکدیگر در کلاس، جابه جایی در کلاس و تقلب در امتحان، استفاده می کنند. این پژوهش نتایجی درباره رایج ترین راهبردهای تنظیم هیجان در معلمان ارائه داد که می توانند برای مداخله در برنامه های توسعه حرفه ای معلمان و برنامه ریزی و تصمیم گیری در زمینه شیوه های پیشگیری و مقابله با انواع بدرفتاری ها مورد استفاده قرار گیرند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی دانش عملی معلمان زن هنرستان های فنی و حرفه ای شهرستان الیگودرز در سال تحصیلی 1399/1400 بود. در این پژوهش ازنظر گردآوری داده ها از ترکیب روش های کیفی و کمی یعنی روش آمیخته استفاده شد.در بخش کیفی پژوهش میدان تحقیق را کلیه ی معلمان زن هنرستان های فنی حرفه ای شهر الیگودرز بودند. روش نمونه گیری و حجم نمونه، در بخش کیفی حجم نمونه مطرح نبود و تا رسیدن به اشباع نظری به وسیله روش گلوله برفی و متواتر ادامه داشت.ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود، و در بخش کمی نیز جامعه آماری را 650 نفر یعنی کلیه زنان هنرستان های فنی حرفه ای شهر الیگودرز بودند که از طریق فرمول کوکران 242نفر حجم نمونه را تشکیل دادند. در بخش کمی نیز بر اساس داده های گردآمده از بخش کیفی پرسشنامه محقق ساخته ای تنظیم و پس از برآورد ضریب پایایی و روایی آن در بین نمونه پژوهشی موردنظر توزیع شد. روایی بخش کیفی با استفاده از بررسی مجدد به وسیله محقق و در بخش کمی از روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. افزون بر این، کدگذاری داده ها با استفاده از الگوی براون و کلارک (2012)، به روش تحلیل مضمون انجام گرفت.  به این ترتیب که پس از جمع آوری مصاحبه ها، تماماً به صورت متن کتبی پیاده سازی شد و بامطالعه ی چندباره ی متن ها مضامین و کدهای مهم و مشابه شناسایی و استخراج شد.در بخش کمی نیز برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد، نتایج در بخش کیفی نشان داد که شناخت گسترده،  سواد دیجیتالی، دانش مدیریت کلاس، دانش وظیفه شناسی، دانش انگیزشی، دانش ارزشیابی، قابل احصاء بود. در بخش کمی نیز یافته ها نشان داد که با توجه به نتایج آزمون مجذور t هتلینگ می توان گفت بین میانگین مؤلفه های دانش عملی معلمان زن هنرستان تفاوت وجود دارد ( 05/ > p= ) به عبارتی می توان گفت میانگین وضعیت معلمان زن هنرستان حداقل در یکی از مؤلفه های دانش عملی بالاتر از متوسط بوده است (01/>p= ).

هدف از پژوهش حاضر سنجش اثربخشی آموزش به روش معکوس بر عملکرد تحصیلی و انگیزش یادگیرندگان بود. برای نیل به این هدف از روش پژوهش از نوع  نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی مدارس دولتی منطقه 18 شهر تهران در سال تحصیلی 02 – 1401 بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، تعداد دو کلاس هرکدام با ظرفیت 28 دانش آموز به صورت تصادفی به گروه های آزمایش و کنترل اختصاص یافتند. هر دو گروه به مدت یک نیمسال تحصیلی و در 15 جلسه در معرض آموزش قرار گرفتند. آموزش برای گروه آزمایش با استفاده از روش آموزش معکوس، و برای گروه  کنترل با روش مرسوم و غیر معکوس ارائه شد. عملکرد تحصیلی یادگیرندگان با استفاده از نمرات آن ها در آزمون کتبی عملکردی درس علوم، و انگیزش به دوره با استفاده از پرسشنامه انگیزش دوره کلر مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها با استفاده از آزمون های آمار توصیفی، و آمار استنباطی به روش تحلیل کوواریانس، و توسط نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش به روش معکوس تأثیر مثبتی بر عملکرد تحصیلی و انگیزش یادگیرندگان به دوره آموزشی دارد. به طورکلی، آموزش به روش معکوس یک روش نوین برای آموزش و یادگیری در عصر دیجیتال است که می تواند باعث تسهیل و بهبود یادگیری شود.

این مطالعه با هدف بررسی اثر آزمایش های واقعی، مجازی، و ترکیبی بر تفکر سیستمی شاگردان که به صورت استدلال علّی بروز پیدا می کند، انجام گرفته است. پزوهش به روش کمی و با رویکرد نیمه آزمایشی انجام گرفت. جامعه آماری دانش آموزان پایه یازدهم دوره متوسطه دوم شهر اهواز بودند که نمونه 80 نفری از آنان کاوشگری علمی با موضوع جریان الکتریکی را به سه صورت آزمایش واقعی (24 نفر)، مجازی (28 نفر) ، و ترکیب آن دو (28 نفر) تجربه کردند. یادگیری مفاهیم و مهارت تفکر سیستمی شاگردان به کمک آزمون استاندارد DIRECT قبل و بعد از فعالیت کاوشگری اندازه گیری شد. پاسخ ها ابتدا کدگذاری، و سپس نمره گذاری شدند. از تحلیل کواریانس برای مقایسه میانگین گروه ها استفاده شد. کاوشگری واقعی (اندازه اثر 54/0) و مجازی (انداز اثر 60/0) تقریبا به یک اندازه باعث یادگیری مفاهیم علمی شدند، اما شاگردان در شرایط ترکیبی (اندازه اثر 79/0) بهتر از شرایط تک آزمایشی یاد می گرفتند. سهم بیشتر نمره شاگردان در هر سه تجربه یادگیری مربوط به سطح دانش امور واقعی و روندی بود و نمره کمتری در سطوح بالای یادگیری مانند استدلال یا تفکر سیستمی داشتند. کاوشگری چه به صورت واقعی، چه مجازی، و چه ترکیبی، به خودی خود نتوانست دانش آموزان را وادار به استدلال منسجم و بازنگری مدل ذهنی خودشان کند. کاوشگری بدون فعالیت مکمل آن یعنی مدل سازی نمی تواند به ارتقا مهارت استدلال شاگردان کمک زیادی کند. پیشنهاد می شود کاوشگری در کلاس درس به صورت ترکیب آزمایش واقعی و مجازی توسط معلمان با رویکرد مبتنی بر مدل سازی انجام بگیرد.

در رویکرد اجتماع کاوشگری یادگیری مؤثر، به ویژه یادگیری مرتبه بالاتر به توسعه یک اجتماع بستگی دارد؛ این در حالی است که برخی محققین خلاف این موضوع را مطرح می کنند. لذا در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه چارچوب اجتماع کاوشگری با تجربه آموزشی در محیط های یادگیری الکترونیکی، با روش فراتحلیل انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه پژوهش های خارجی و داخلی با روش همبستگی و علی است که به بررسی ارتباط چارچوب اجتماع کاوشگری با تجربه آموزشی در محیط های یادگیری الکترونیکی پرداخته اند. بر اساس ملاک ورودی و خروجی 23 پژوهش به عنوان نمونه پژوهش شناسایی و در نرم افزار CMA2 تحلیل شد. با توجه به آزمون کوکران Q (Q= 460/545) و سطح اطمینان 95/0 سطح معنادار از میزان خطا (05/0) کوچک تر است؛ بر همین مبنا می توان گفت فرضیه پژوهش مورد تأیید است و میان اندازه اثرهای به دست آمده تفاوت معناداری وجود دارد و این به معنای ناهمگونی اندازه اثرهای به دست آمده است؛ بر همین اساس باید از مدل اثرات تصادفی (نه ثابت) برای تفسیر اندازه اثر ترکیبی استفاده کرد. اندازه اثر تصادفی (ترکیبی) رابطه چارچوب اجتماع کاوشگری با تجربه آموزشی برابر با 0.524 بوده و با 95/0 اطمینان می توان گفت در بازه 423/0 تا 613/0 قرار دارد. تفسیر اندازه اثر با توجه به معیار کوهن به صورت اندازه اثر زیاد می باشد؛ همچنین با توجه به (Sig= 0.000 و Z= 38.219) اندازه اثر تصادفی به دست آمده، معنی دار است؛ بنابراین یافته های پژوهش نشان دادند که چارچوب اجتماع کاوشگری با بهبود تجربه آموزشی محیط های یادگیری الکترونیکی رابطه معنی داری دارد.

رهبری برنامه درسی یکی از مهم ترین عناصر برای جاری سازی یک نظام آموزشی است؛ و در این میان نقش مدیران مدارس در رهبری برنامه درسی، حیاتی است. به همین دلیل هدف پژوهش حاضر واکاوی مؤلفه های رهبری برنامه درسی در مدارس ایران است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحلیل محتوا جهت دار انجام پذیرفت. جامعه موردمطالعه این پژوهش ترکیبی از اعضای هیئت علمی دارای تخصص و رزومه مرتبط، مدیران ستادی باتجربه و صاحب نظران ادارات آموزش وپرورش، مدیران مدارس و معلمان خبره در سراسر کشور بودند. بر اساس شاخص اشباع نظری، 19 تن دعوت به مشارکت شدند. برای جمع آوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. کیفیت داده ها، از طریق چهار معیار اعتبارپذیری، انتقال پذیری، تأییدپذیری و اطمینان پذیری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند رهبری برنامه درسی شامل 13 مؤلفه سازمانی (A)، یادگیری (B)، علمی و فناوری (C)، مدیریتی (D)، مشارکتی (E)، ارتباطاتی (F)، مبتنی بر تجربیات (G)، توسعه شناختی (H)، ایدئولوژیک (I)، بروکراسی زدائی (J)، مالی (K)، توسعه فرصت ها (L) و توسعه کالبدی (M) بودند. این پژوهش پیشنهادهای کاربردی مناسبی را برای برنامه ریزان و سیاست گذاران در زمینه رهبری برنامه درسی به همراه دارد.

هدف پژوهش حاضر ، بررسی نقش تمرکز بر آموزش و بهینه سازی زمان آموزش معلم در کلاس بر عملکرد تحصیلی با میانجی گری رضایت تحصیلی بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری، شامل کلیه معلمان و دانش آموزان متوسطه دوم شهر بابل می باشد که با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای 50 معلم و 336 دانش آموز به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. جهت گردآوری داده ها، از سه پرسشنامه؛ تمرکز و  بهینه سازی زمان آموزش (Esterank et al, 2018)، پرسشنامه عملکرد تحصیلی (Fam & Taylor, 1999)، و پرسشنامه رضایت تحصیلی (Diener, et al., 1985) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از ضرایب همبستگی پیرسون و مدل تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که تمرکز بر آموزش(۰۱/۰>p، ۴۵۷/0=β) و بهینه سازی زمان آموزش (۰۱/۰>p، ۲۴۱/0=β)، معلمان در کلاس بر عملکرد تحصیلی تأثیر مثبت دارد. هم چنین نتایج نشان داد که رضایت تحصیلی دانش آموزان در تأثیر تمرکز بر آموزش (۰۱/۰>p، ۱۳۷/0=β)  و بهینه سازی زمان آموزش (۰۱/۰>p، ۱۴۳/0=β) بر عملکرد تحصیلی نقش میانجی دارد. بنابراین معلمان می توانند با تمرکز و بهینه سازی زمان آموزش، میزان آموزش و یادگیری را به حداکثر برسانند تا از این طریق میزان موفقیت و رضایت تحصیلی دانش آموز در کلاس ها بیشتر شود.

هدف پژوهش حاضر شناسایی و بررسی چالش های آموزش حضوری پس در دوران پس از کرونا از دیدگاه دبیران بود. روش پژوهش، کیفی با رویکرد پدیدارشناسی تأویلی بود. برای مصاحبه، شرکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند.معیار شرکت در مصاحبه، تمایل دبیران به بیان نظرات  خود در زمینه موضوع پژوهش بود. فرآیند نمونه گیری در جریان مصاحبه با به اشباع رسیدن داده ها پایان یافت. برای تحلیل داده ها از روش استرابرت و کارپنتر(2003)  استفاده گردید. به این صورت که یافته ها به شرکت کنندگان ارائه شده و نظراتشان دریافت می شد. جهت حفظ قابلیت تأیید پژوهش، در تمام مراحل، مستندات به دست آمده با استفاده از کسب نظرات مشارکت کنندگان حفظ شدند که همین مسئله،اطمینان پذیری داده ها و قابلیت تأیید آن ها را امکان پذیر می کند. پس از تجزیه وتحلیل یافته ها، عوامل و دلایل تغییرات رفتاری و تحصیلی دانش آموزان بعد از دوران کرونا در آموزش در پنج دسته : علل مرتبط با معلم ،علل مرتبط با مدرسه؛ علل مرتبط با خانواده، علل مرتبط با فضای مجازی؛ علل مرتبط با دانش آموز؛ طبقه بندی شدند. برای غلبه بر این چالش ها ضروری است اولیا دانش آموزان،کارکنان مدرسه و معلمان، تعامل، هم فکری و هماهنگی بیشتر داشته باشند. برگزاری جلسات آموزشی برای اولیا از طرف انجمن اولیا و مربیان می تواند یاری دهنده باشد. نیاز به تقویت آموزش، ارزش قائل شدن برای حرفه معلمی و تشریک مساعی معلم و همچنین تعامل بیشتر با خانواده ها و نهایتاً در عین تحول بخشی به آموزش، مدرسه به عنوان یک فضای فیزیکی خاص و متفاوت از سایر فضاهای یادگیری حفظ شود.