برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی

برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی

برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی تابستان 1402 شماره 55 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی تطبیقی دیدگاه های جوانان در مورد عدالت در فضای مجازی و سیاست گذاری ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدالت توزیعی و رویه ای عدالت اطلاعاتی عدالت معرفتی فضای مجازی سیاستگذاری ها دیدگاه ها در مورد عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۰
میان تعاریف روزمره عدالت و متون سیاستگذاری شکاف وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی تعاریف عدالت در این دو ساحت به منظور رفع شکاف های احتمالی است. انواع تعریف شامل توزیعی، رویه ای، مراوده ای و معرفتی که از متون نظری استخراج شده بودند برای حساسیت نظری انتخاب شدند و از قو م نگاری مجازی و روش تحلیل تماتیک برای بررسی فضای مجازی و متون سیاستگذاری استفاده شد. نتایج نشان دادند که تعریف جوانان از عدالت عمدتا شامل عدالت توزیعی و رویه ای بوده و منطبق با تعریف کالایی گفتمان رسمی است، ضمن اینکه مرکزگرایی و تمایزگذاری در توزیع مواهب که در یافته های سیاستگذاری دیده می شوند، مورد نقد هستند. گرچه داده های فضای مجازی بر اهمیت عدالت اطلاعاتی و معرفتی برای جوانان تأکید داشتند اما عدالت اطلاعاتی یعنی قرار گرفتن جوانان در معرض اطلاعات و تصمیم-گیری ها، و عدالت معرفتی یعنی حضور جوانان در فرایند معناسازی در مورد عدالت و حضور داشتن آنان در فرایندهای تولید سیاست گذاری ها به ندرت در متون سیاستگذاری دیده شد. گرچه برخی از اسناد و مصوبات جوانان بر مشارکت جویی جوانان در امور مختلف تأکید کرده اند اما سیاست گذاری مدونی پیرامون حضور جوانان در تشکل ها، احزاب و سازمان های مردم نهادی که در سیاستگذاری های کلان نقش دارند صورت نگرفته است. سیاست گذاری های فرهنگی معطوف به جوانان نیز دچار مشکلاتی همچون بی توجهی به سبک زندگی های گوناگون، دیگری سازی به دلیل نگرش آسیب شناسانه که به پلیسی و قضایی کردن مسائل انجامیده و برون سپاری وظایف خویش هستند.
۲.

بررسی احساس عدالت توزیعی شهروندان خرم آبادی در برنامه های رفاهی دولت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدالت توزیعی رفاه اجتماعی دولت رفاه توسعه نیاز سیاستگذاری اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۷
پژوهش حاضر تلاش می کند ضمن مرور رویکردهای مختلف در باب رابطه توسعه، عدالت توزیعی، و رفاه اجتماعی با اتخاذ رویکردی جامعه شناختی احساس عدالت توزیعی شهروندان خرم آبادی در برنامه های رفاهی دولت را بررسی نماید. این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسش نامه در بین شهروندان خرم آبادی در پایان سال 1399 و آغاز 1400 انجام یافته است. نمونه گیری پژوهش با در نظر گرفتن میزان برخورداری از رفاه اجتماعی مناطق شهری خرم آباد با تلفیقی از نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی نامتناسب طراحی شد و حجم نمونه 400 نفر بود. نتایج پژوهش نشان می دهد میزان احساس عدالت توزیعی در رفاه اجتماعی شهروندان خرم آبادی پایین و فقط 2.4 درصد از افراد، این احساس را بالا تلقی نموده اند. در میان ابعاد مختلف نیز آنها در توزیع فرصت های کار و اشتغال و حکمروایی، احساس تبعیض بیشتری را احساس می کنند، اما در ابعاد آزادی های فردی و بهره مندی از رسانه ها و ارتباطات، این احساس به حداقل می رسد. بررسی فرضیه ها نشان داد متغیرهای نیازمندی های رفاهی اجتماعی، میزان اعتماد به برنامه های رفاهی دولت، و میزان سرمایه اقتصادی دارای همبستگی قوی تری با متغیر احساس عدالت توزیعی در برنامه های رفاهی دولت هستند. یافته های تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که متغیرهای مستقل، 8/50 درصد از واریانس متغیر میزان احساس عدالت توزیعی در برنامه های رفاه اجتماعی دولت را پیش بینی می کنند. در این میان اثر خالص متغیر نیازمندی های رفاهی بیش ...
۳.

بررسی رویکرد کارآفرینانه در حوزه اشتغال در برنامه های چهارم و پنجم توسعه و میزان تحقق آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشتغال زایی کارآفرینی رویکرد کارآفرینانه رفاه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۴
در رویکردهای کارآفرینی و اشتغال زایی و اثربخشی آن در فرآیند توسعه و پیشرفت جوامع، تغییر و تحول مستمر و پرشتاب دربرنامه های توسعه از مهمترین و ضروریترین جریان های حاکم بر حیات همه جانبه بشری به شمار می رود. براین اساس جهت تحقق اهداف موضوع تحقیق، بررسی رویکرد کارآفرینانه حوزه اشتغال در برنامه های چهارم و پنجم توسعه و میزان تحقق آن، از طریق پرسشنامه و مصاحبه با کارشناسان و مسولین سازمان ها و وزارتخانه های دولت که بیشترین تسلط را بر برنامه های چهارم و پنجم توسعه داشتند با استفاده از روش کیفی تحلیل محتوا، اقدام نموده و نتایج زیر حاصل گردیده است:در شاخص استراتژی باگویه، تاثیر پذیری منابع از استراتژی های کسب وکار 25 درصد، در شاخص منابع باگویه، بکارگیری تمامی منابع مالی 44 درصد، شاخص ساختار مدیریت باگویه، همبستگی پرسنل صف و ستاد 43 درصد، در شاخص پاداش باگویه های تناسب حقوق با مسئولیت و تناسب جایگاه با مسئولیت 43 درصد، در شاخص ساختار رشد باگویه، الویت رشد و پیشرفت کارکنان 35 درصد، در شاخص فرهنگ کارآفرینانه باگویه حمایت ایده های خلاق توسعه ای، 40 درصد، و در نهایت شاخص رفاه اجتماعی با گویههای تامین حداقلی آموزشی، زیست محوری برنامه ها 34 درصد زیاد و خیلی زیاد بوده است.
۴.

طراحی مدل سنجش از طریق رویکرد امنیت طراحی(SBD) در محله های شهری جهت کاهش فرصت جرم؛ نمونه مورد مطالعه: محله بهداشت تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محله بهداشت الگوی طراحی امنیت(SBD) امنیت فرصت جرم تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۹۲
زمینه و هدف: رویکرد امنیت از طریق طراحی، یکی از موثرترین و کارا ترین رویکردها در زمینه ارتقاء امنیت شهری است که می تواند نقش بسزایی در ایمن سازی فضاهای شهری ایفا نماید. هدف از این مقاله ارائه مدلی برای سنجش امنیت شهری و معرفی رویکرد امنیت از طریق طراحی است. در این راستا، محله بهداشت در منطقه 18 تهران که به دلیل پایین بودن وضعیت امنیت شهری و وجود احساس ناامنی در بین ساکنان، به عنوان نمونه بررسی می شود. روش شناسی: در پژوهش حاضر، روش تحقیق بر اساس هدف، از نوع کاربردی و براساس ماهیت، توصیفی - تحلیلی و پیمایشی است.یافته ها: بنابراین، در تبیین ادبیات و سوابق موضوع تحقیق و ارائه مدل سنجش از مطالعات کتابخانه ای و برای جمع آوری اطلاعات با توجه به ماهیت تحقیق از روش های میدانی استفاده شده است. همچنین برای ارزیابی و اولویت بندی شاخص های ارائه شده در مدل تحلیلی تکنیک رتبه بندی فازی مورد استفاده قرار گرفته است.نتایج: نتایج حاصل از پژوهش نشان دهنده تفاوت میزان امنیت شهری درمیان پهنه های سه گانه محدوده مطالعاتی است به نحوی که پهنه 3 امن ترین پهنه در محدوده محسوب می شود، همچنین "قلمروپایی" با وزن 0.88 بیشترین نقش را در برقراری امنیت محدوده مطالعاتی بر عهده دارد و "نظارت "با وزن 0.08 کمترین میزان نقش را در کل محدوده برعهده دارد.
۵.

تحلیل گفتمان عدالت اجتماعی در «قانون بیمه بیکاری» و «طرح بیمه بیکاری ایام کرونا»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفتمان تحلیل گفتمان عدالت اجتماعی بیمه بیکاری طرح بیمه بیکاری ایام کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۴
یافته های حاصل از تحلیل گفتمان حاکی از آن بود که دال شناور «عدالت اجتماعی در قوانین بیمه بیکاری» بر مبنای دال مرکزی «اعمال نظام رفاهی هدفمند» قابل تعریف است، این دال، ذیل گفتمان حاکم بر قانون بیمه بیکاری(گفتمان سازندگی) در قالب مدلول ها یا نشانه های اصلی ای چون «اشتغال زایی»، «ساختار دوگانه مدیریتی بیمه بیکاری»، «نگرش به بیکاری به عنوان معضلی اجتماعی»، «نبود نگاه حمایتی و جامع» و «رعایت عدالت استحقاقی» مسدود و مفصل بندی این گفتمان، حول دال های اصلی مذکور شکل گرفته است. اما دال شناور «عدالت اجتماعی در قوانین بیمه بیکاری» در طرح بیمه بیکاری ایام کرونا که بر مبنای دال مرکزی «اعمال سیاست حمایتی جامع» قابل تعریف است، ذیل گفتمان حاکم بر این متن، که گفتمان اعتدال دولت روحانی بوده است، در قالب نشانه هایی اصلی یا مدلول هایی چون «عدم رعایت عدالت توزیعی»، «بهبود وضعیت رفاهی بیکاران»، «نگرش به بیکاری به عنوان مقوله ای کلان و فراسازمانی»، «طرح ریزی چهارچوبی برای پرداخت مقرری بیکاران»، «تأمین اعتبارات مالی در حوزه بیکاری»، «اصلاح در قوانین و مقررات بیکاری» و «رعایت عدالت استحقاقی»، مسدود و حول نشانه های اصلی مذکور، نظام معنایی ای گفتمان مذکور را شکل داده است. لذا نتایج حاصل از تحلیل گفتمان مبیّن آن است که تلقی از عدالت اجتماعی در قوانین بیمه بیکاری به لحاظ تحلیل گفتمانی (مضامین، روابط و فاعلان اجتماعی) یکسان نبوده است.
۶.

مقدمه ای بر بازسازی انتقادی نظریات مربوط به کشورهای غنی از نفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظم های اجتماعی مجموعه امنیتی منطقه ای امنیتی شدن شکل گیری متداخل میدانها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۷۱
مقدمه ای بر بازسازی انتقادی نظریات مربوط به کشورهای صادر کننده نفتمهدی امیدی :مقاله حاضر ضمن مروری کلی بر نظریاتی که طی دهه های اخیر در باب کشورهای صادز کننده نفت در جهان تدوین شده اند، به دنبال برجسته سازی نقش مفاهیمی است که در این نظریات کمتر مورد توجه یا حداقل تاکید قرار گرفته اند. بر این مبنا با تکیه بر آرای چند تن از متفکران در حوزه های تاریخ، جامعه شناسی، اقتصاد و روابط بین الملل، به اهمیت نقش امنیت در شکل دادن به نظم های اجتماعی متفاوت در رژیم های نفتی مناطق مختلف اشاره خواهیم کرد و با نقد روایت های استاندارد محور و سلبی از این کشورها، بر مساله فرایند شکل گیری میدان دولت در ارتباط با سایر میدانها برای ارائه تفسیری ایجابی از این نظام ها تاکید خواهیم نمود. این مقاله صرفا به دنبال برجسته سازی مفاهیم و تحلیل های مشخص است و ادعای نظریه پردازی در زمینه نظام های سیاسی و اقتصادی نفتی را ندارد. با این حال ادامه تاکید بر نقش مفاهیم دیگری که در آثار مربوطه مورد توجه قرار نگرفته یا کم رنگ بوده اند، می تواند به بازسازی نظریات مربوط به این کشورها کمک کند. با این حال ادامه تاکید بر نقش مفاهیم دیگری که در آثار مربوطه مورد توجه قرار نگرفته یا کم رنگ بوده اند، می تواند به بازسازی .
۷.

نقش حمایت های اقتصادی دولت بر توانمندسازی مناطق سکونتگاهی غیر رسمی (مطالعه موردی: شهرستان رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه نقش دولت حمایت های اقتصادی فقر توانمندسازی مناطق سکونتگاهی غیررسمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۹۴
امروزه پاسخ ب ه نیازهای در حال افزایش جامعه -که طالب بیشترین تسهیلات و بالاترین کیفیت زندگی هستند- دشوار شده است اما دولت ها امکانات خودشان را در جهت بهبود زندگی مردم به کار میگیرند تا فرایند عدالت اجتماعی با محوریت توانمندسازی در مناطق سکونتگاهی غیررسمی شهری که از جمله مهم ترین سکونتگاه های جمعیتی هستند و بیشتر فعالیت های غیر مولد اقتصادی که ارتباط مستقیم با فعالیت های مولد اقتصاد شهری را دارد، اتفاق بیفتد. هدف از این مطالعه بررسی میزان تاثیرگذاری حمایت های اقتصادی بر توانمندسازی مناطق سکونتگاهی غیررسمی می باشد، بدین جهت با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به جمع آوری داده ها از طریق فرمول کوکران 383 نفر از افراد سرپرست خانوار در سکونتگاهای غیررسمی شهر رشت پرداخته شد.یافته ها نشان داد که در اغلب موارد میانگین شاخص ها و گویه های مورد مطالعه، دارای میانگین پایین تر از حد متوسط نظری می باشند یعنی حمایت های اقتصادی دولت نتوانسته بهبودی در وضعیت زیست مناطق سکونتگاهی غیررسمی ایجاد کند اما بر اساس آزمون کای دو، بیشترین حمایت های اقتصادی دولت به ترتیب متعلق به شاخص بهبود دسترسی بهداشتی و درمانی، شاخص تنوع بخشی رژیم غذایی، و افزایش توان و قدرت خرید می باشد. در مجموع حمایت های اقتصادی دولت در چندسال گذشته، نتوانسته است به صورت قابل قبول بر روی توانمندسازی مناطق سکونتگاهی غیررسمی تاثیرگذار باشد.
۸.

بومی سازی به مثابه یک رویکرد موثر در نیل به گردشگری پایدار مطالعه کیفی در شرق استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بومی سازی گردشگری پایدار اقامتگاه بوم گردی بوم شناسی فرهنگی دانش های بومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۰۷
از گردشگری به عنوان بزرگترین حرکت صلح آمیز از یک سوی مرزهای فرهنگی به سوی دیگر در تاریخ جهان یاد می نمایند. بومی سازی یکی از گفتمان هایی است که در عرصه پارادایم های جدید توسعه مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. بومی سازی در مفهوم خودباوری، حفظ و احیای روش های بومی و اعتبار بخشی به فرهنگ خودی بر اساس شناخت واقعی آن است. تجربه روشن ساخته است که بسیاری از تکنیک ها و روش های بومی به دلیل سازگاری و تطابق با زیست بوم، همان روش هایی هستند که امروزه معرف روش های رسیدن به توسعه پایدار هستند. این امر در عرصه گردشگری در مقوله هایی چون دانش های بومی، اقامتگاه های بوم گردی و گردشگری روستایی نمود می یابند. در این پژوهش به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال هستیم: تأثیرات (مثبت) پدیده بومی سازی بر گردشگری شرق استان گستان به چه صورت بوده است؟ در بعد روش شناختی از روش تحقیق کیفی و رویکرد متناسب با کار انسان شناختی یعنی مردم-نگاری به عنوان روش عملیاتی تحقیق بهره برده شد و تکنیک تحلیل موضوعی به منظور تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. با درنظر گرفتن هدف و مسئله محوری پژوهش یعنی بررسی تأثیر رویکرد بومی سازی در فرآیند گردشگری پایدار، و با توجه به تحلیل یافته ها نتیجه گیری می شود که با ایجاد زمینه های بومی سازی در عرصه گردشگری قلمرو تحقیق ، توانبخشی و کارائی جامعه بومی افزایش یافته و این امر با فرآیند توسعه پایدار گردشگری ارتباط مستقیم دارد
۹.

واکاوی چالش های زنان مهاجر افغانستانی دارای همسر مصرف کننده مواد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان افغانستانی همسر مصرف کننده مواد مهاجران چالش ها نیازهای زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۷۸
پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش ها و نیازهای زنان افغانستانی دارای همسر مصرف کننده مواد به منظور ارایه راهکارهای کاربردی برای کاهش این مشکلات انجام شده است. در این مطالعه از روش کیفی بهره گرفته شده است. مشارکت کنندگان را زنان مهاجر افغانستانی دارای همسر مصرف کننده مواد تشکیل می دهند. نمونه گیری بر اساس اقتضائات تحقیق به صورت هدفمند و تحلیل اطلاعات به صورت تماتیک و مضمون انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه ساختار مند استفاده گردید. این نوع مصاحبه به دلیل انعطاف و عمیق بودن برای پژوهش های کیفی مناسب است. مصاحبه با سؤالات کلی و ساده شروع شد و به سمت سؤالات جزئی تر پیش رفت. برای افزایش قابلیت اعتماد پژوهش از روش اخذ بازخورد از مشارکت کنندگان و داشتن رابطه طولانی با آن ها و همچنین تحلیل اطلاعات توسط چند نفر به طور مستقل، بهره گرفته شد. شش مضمون اصلی در خصوص چالش های زنان به دست آمد که عبارت اند از:"طرد اجتماعی"، "خشونت همسر"، "انگ مضاعف"، "فقر ترکیبی"، "مشکلات بهداشت روان" و"دل زدگی زناشویی". نتایج نشان داد که زنان افغانستانی دارای همسر مصرف کننده مواد با چالش ها و مشکلات عدیده ای در خانواده و اجتماع مواجه هستند و علاوه بر ارتقای توانمندسازی و افزایش تاب آوری و مهارت های اجتماعی، به عنوان یک گروه در معرض آسیب نیازمند مداخلات حرفه ای و حمایت های رسمی نیز هستند.
۱۰.

سنجش رضایت از کیفیت زندگی شهری در محله های شهر کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی رویکرد ذهنی تحلیل عاملی محله های شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
کیفیت زندگی از جمله مفاهیم گسترده ای است که با رشد زندگی شهری و همچنین با گسترش فناوری مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت. لذا این مقاله با هدف استخراج شاخص های جامع کیفیت زندگی شهری در مقیاس محله ای و اندازه گیری و تبیین کیفیت زندگی در محله های مورد مطالعه، به استخراج مهمترین مولفه های تاثیرگذار بر کیفیت زندگی از بعد ذهنی می پردازد. مقاله حاضر به لحاظ ماهیت تحقیق از نوع کاربردی و به لحاظ روش بررسی، توصیفی-تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اسنادی موجود بهره گرفته شده است. سپس به منظور اندازه گیری متغیرهای کیفیت زندگی در محله های مورد مطالعه از مشاهدات میدانی اعم از مشاهده مستقیم، مصاحبه و ابزار پرسشنامه استفاده گردید؛ در تحلیل داده ها نیز بر اساس انتخاب رویکرد ذهنی در سنجش کیفیت زندگی از روش تحلیل عاملی استفاده شده است. یافته های این مقاله نشان می دهدکه عوامل نهایی کیفیت زندگی در شهر کرج را 16 عامل اصلی تشکیل می دهد. دامنه رضایت کلی ساکنان از کیفیت زندگی در محله های عظیمیه، حصارک بالا و اسلام آباد به ترتیب در حد بسیار خوب، متوسط و پایین می باشد. به طور کلی نتایج این مقاله حاکی از این است که شاخص مسکن به عنوان مهمترین عامل جهت رضایتمندی ساکنان از کیفیت زندگی در محله های شهری مطرح می باشد، که متاسفانه بجز محله عظیمیه، دو محله اسلام آباد و حصارک بالا وضعیت نامطلوبی را در این باره نشان می دهند. بنابراین جهت ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان بایستی گام های موثری در جهت تغییرات اساسی در وضع مسکن و بهبود اقتصاد و معیشت آنان برداشت.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۳