برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی

پژوهش حاضر با توجه به اینکه خط مشی های رفاهی به دلیل گستره وسیع ذینفعان، با پیچیدگی های مضاعفی روبرو هستند در صدد ارائه مدل اجرای خط مشی های رفاه اجتماعی است. بدین منظور از روش ترکیبی کیفی (با مصاحبه از 15 نفر از خبرگان خط مشی گذاری رفاهی) برای ارائه مدل اکتشافی و از روش کمّی (پیمایش از 265 نفر از کارشناسان رفاه اجتماعی) برای محک تجربی آن استفاده شد. نتایج از این قرار است: مدل اکتشافی شامل ابعاد: محیط، راهبردها، پیامدها، ارتباطات، منابع، گرایشهای مجریان، ساختار سازمانی است. بر اساس یافته های کمّی، تحلیل ساختاری داده ها، تعلق مولفه ها به ابعاد و تعلق ابعاد به مفهوم اصلی یعنی اجرای خط مشی های رفاه اجتماعی را پشتیبانی و تایید کرده است. در بین ابعاد تایید شده مدل، بعد محیط (خارجی و داخلی) دارای بیشترین اهمیت و بعد منابع و پیامد دارای کمترین اهمیت می باشند. مهمترین مساله در اجرای خط مشی های رفاهی، عدم وجود متولی پرقدرت و محوری در نظام سیاستگذاری رفاهی است که این امر با ادغام وزارت رفاه مضاعف گردید. مهمترین ضعف های کنونی از منظر متخصصین و مطلعین سیاستگذاری اجتماعی، «عدم تناسب مسئولیت ها و اختیارات»، «عدم توزیع مناسب منابع بودجه ای و بانکی»، «عدم استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد» و «عدم جلب مشارکت های مردمی» است. بر أساس یافته ها، قوانین متعارض، مانع مهمی برای اجرای متمرکز سیاست های رفاهی است. بعلاوه ارتباطات درون سازمانی برای اجرای خط مشی ها نیز وضعیت مناسبی ندارد.

این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سوال است که فرایند بازسازی مسکن پس از زلزله آبان ماه 1396 در شهر سرپل ذهاب چگونه بوده و با چه چالش هایی مواجه بوده است؟ روش پژوهش حاضر، کیفی بوده و برای تحلیل اطلاعات و مصاحبه ها از تحلیل تماتیک بهره گرفته شد. بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و نیز معیار اشباع نظری، با ۳۵ نفر از مردم زلزله زده و ۱۵ نفر از افراد دارای تخصص، مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته به عمل آمد. یافته های این مطالعه نشان داد که فقدان دولت محلی کارآمد، استفاده از منابع عمومی برای منافع شخصی، تاخیر و کندی روند بازسازی، وعده های بی پشتوانه و عملی نشده، بوروکراسی اداری حاکم بر صدور مجوز ها، باور به حرام بودن وام بانکی، فقر و نابرابری جنسیتی، فقدان تجربه و آمادگی متولیان امور بازسازی، عدم مشارکت مردم، فقدان آمادگی بازسازی کنندگان، بی توجهی به کیفیت مسکن، عدم تناسب میزان وام با هزینه های ساخت وساز، فقدان تاب آوری، چالش های کلان اقتصادی کشور، از اصلی ترین چالش های بازسازی پس از زلزله آبان ماه ۱۳۹۶ در شهر سرپل ذهاب بودند که حاصل آن بازسازی فیزیکی ناقص بود. بر اساس یافته های تحقیق، داشتن برنامه ای همه جانبه برای حوزه بازسازی که علاوه بر بازسازی فیزیکی سایر حوزه های اجتماعی از قبیل، توجه به نیاز ها و توانائی های گروه های آسیب پذیر، توجه به مسائل فرهنگی و کیفیت محیط شهری را نیز شامل شود، از ضروریات می باشد.

دراین پژوهش در پی آن هستیم که دریابیم کسب حمایت های اجتماعی-خانوادگی چگونه بر باز تعریف هویت زنان «همسر از دست داده» تاثیر می گذارد؟ این پژوهش در بین زنان «همسر از دست داده» ساکن دو محله افسریه و عباس آباد، با استفاده از رهیافت نظریه داده بنیاد انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساخت مند ومشاهده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که «زنان همسر از دست داده» پس از گذراندن دوران سوگواری و اندوه ناشی از فقدان همسر، شرایط یکسانی ندارند. کدگذاری باز به ظهور سه مقوله بیوه های شاد، بیوه های غمگین و بیوه های سرگردان؛ منجر شد. بیوه های شاد خود به زیرمقوله های زنان حمایت طلب، زنان مستقل و زنان مقاوم قابل دسته بندی است. زنان «همسر از دست داده» با قرار گرفتن در موقعیت جدید به بازتعریف هویت مادرانه خود می پردازند. در خلال فرآیند بازتعریف هویت، «زنان همسر از دست داده» در پنج پارادایم زن فناشده، زن حمایت طلب، زن سرگردان، زن مقاوم و زن مستقل قرار می گیرند. مادری بخشی اساسی از بازتعریف هویت «زنان همسرازدست داده» است و برخورداری از حمایت های خانوادگی-اجتماعی در باز تعریف هویت مادرانه زنان همسر از دست-داده تاثیرگذار است؛ آنچنان که زنان فناشده و حمایت طلب را می توان مادران فناشده و حمایت طلب نامید. زنان مستقل نیز مادران مجرد هستند. حمایت خانواده نخستین در شکل گیری هویت مادران حمایت طلب، بنیادین است.

دستیابی به عدالت اجتماعی در توزیع خدمات شهری، جهت تخصیص عادلانه هزینه های اجتماعی و برابری استفاده از ظرفیت های محلی برای رفاه و توسعه اجتماعی شهروندان ، یکی از اهداف مهم برنامه ریزان شهری است . هدف پژوهش حاضرتحلیل و ارزیابی پراکنش فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از شاخص خدمات بهداشتی – درمانی، فرهنگی- مذهبی و تأسیسات و تجهیزات شهری در مناطق چهار گانه شهر اردبیل با رویکرد عدالت اجتماعی می باشد. جمع آوری داده ها و اطلاعات با استفاده از روش های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است . برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از تکنیک آنتروپی شانون جهت تعیین ضریب اهمیت و به منظور میزان برخورداری از مدل ARAS استفاده شده از آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین جمعیت و وضعیت برخورداری بهره گرفته شده است . با توجه به ارزیابی صورت گرفته با مدل ARAS مشخص شد، در خدمات بهداشتی – درمانی منطقه یک برخوردار ، مناطق دو و سه نیمه برخوردار و منطقه چهار محروم می باشد، در خدمات فرهنگی- مذهبی منطقه یک برخوردار ، مناطق چهار و سه نیمه برخوردار و منطقه دو محروم می باشد، در خدمات تأسیسات و تجهیزات شهری منطقه یک برخوردار ، مناطق سه و دو نیمه برخوردار و منطقه چهار محروم می باشد و در مجموع شاخص های خدماتی منطقه یک برخوردار و مناطق چهار، سه و دو نیمه برخوردار می باشند. در کل با توجه با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد

کودکان یکی از گروه های هدف نظام سیاست گذاری اجتماعی در ایران هستند که جایگاه رفاهی آن ها تا به امروز محل مناقشه بوده است. بررسی روند تاریخی سیاست های اجتماعی معطوف به کودکان در ایران می تواند نقشی در شناخت مشکلات مبتلابه این حوزه و به تبع آن کاهش آن ها داشته باشد. این پژوهش به بررسی تحولات قانون گذاری و نهادی مربوط به کودکان از زمان شکل گیری پارلمان در ایران می پردازد. روش انجام پژوهش از نوع اسنادی- تاریخی است. در این راستا، به بررسی قوانین و برنامه های اجتماع و رویکردهای کلی هر سه دوره ی تاریخی به کودکی پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که پهلوی اول مواجهه با کودکان را عموماً از زاویه ی دولت- ملت سازی و نقش آن ها در این زمینه مورد بررسی قرار داد و اگرچه اقداماتی برای حمایت از کودکان انجام شد اما دولت سعی داشت که عمدتاً نیازهای کودکان در قالب خیریه ها و امور وقفی پاسخ داده شوند. در دوران پهلوی دوم، تلاش ها در این زمینه به تدریج شکل سازمان یافته تر و رسمی تر، عموماً در قالب سایر نهادها مانند خانواده به خود گرفت. در دوران جمهوری اسلامی ایران، کودک و کودکی محل توجه بیشتر و جامع تری از قانون اساسی گرفته تا سایر قوانین قرار گرفته، با این حال، تنش های بین رویکردهای سنتی یا دینی و رویکردهای مدرن، تعیین کننده ی ماهیت اغلب سیاست-های معطوف به کودکی است که در بسیاری موارد منجر به محروم شدن کودکان از بسیاری حمایت ها شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سرمایه اقتصادی و فرهنگی با سالمندی موفق در میان معلمان بازنشسته 60 سال بالاتر آموزش و پرورش تبریز صورت گرفته است. در این خصوص از نظریات (شای، آرگایل، بوردیو، راو و کان و...)، برای بررسی موضوع استفاده شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده و جامعه آماری معلمان بازنشسته 60 سال بالاتر آموزش و پرورش شهر تبریز به تعداد 3403 نفر می باشد. از این تعداد 380 به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید. پس از جمع آوری داده ها، جهت آزمون فرضیه ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون با استفاده از نرم افزار Spss اقدام شده است. یافته های توصیفی نشان می دهد میانگین سالمندی موفق در بین بازنشستگان آموزش پرورش شهر تبریز در حد متوسط می-باشد. ضریب رگرسیونی نشان می دهد 38% کل تغییرات مربوط به متغیر سالمندی موفق ناشی از تغییرات سرمایه فرهنگی و اقتصادی می باشد. میزان ضرایب بتا نشان می دهد، متغیر سرمایه فرهنگی به میزان 7/47% و سرمایه اقتصادی به میزان 7/39% هر یک به صورت جداگانه بر سالمندی موفق تأثیر گذار بوده اند. میزان بالای سرمایه اقتصادی و فرهنگی در بین سالمندان باعث افزایش سلامت روحی و روانی و افزایش شادمانی و رضایت از زندگی در بین سالمندان بازنشسته گردد.

مقاله حاضر به بررسی جامعه شناختی نقش کیفیت زندگی در سبک زندگی شهروندان 65 سال به بالای شهرستان بندرماهشهر می پردازد. مقاله حاضر با روش پیمایش در بین شهروندان 65 سال به بالا انجام شده است. 396 شهروند به عنوان نمونه آماری تعیین، از طریق نمونه گیری مطبق و ابزار پرسشنامه داده های آماری آن جمع آوری و با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد: گرچه طبق آمارهای توصیفی، کیفیت زندگی عینی، ذهنی و جمعی در بین شهروندان به ترتیب بیشترین درصد تحقق را داشته اند؛ اما کیفیت زندگی جمعی، ذهنی و عینی به ترتیب بیشترین اثرگذاری کل را روی سبک زندگی داشته اند که می توان نتیجه گرفت سبک زندگی شهروندان سالمند بیشتر تحت تاثیر ابعاد جمعی و ذهنی کیفیت زندگی است تا بعد عینی آن. همچنین برای تحقق سبک زندگی در مفهوم کلی، ترکیبی از به ترتیب کیفیت زندگی جمعی متشکل از سرمایه اجتماعی و یا سایر سرمایه های قابل تبدیل به آن، کیفیت زندگی ذهنی متشکل از سرمایه ذهنی و یا سایر سرمایه های قابل تبدیل به آن، و کیفیت زندگی عینی به ترتیب متشکل از سرمایه های فرهنگی، اقتصادی و سایر سرمایه های قابل تبدیل به آنها، منجر به کنش های تولیدی و مصرفی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در میدان های اجتماعی می شود که سبک زندگی را محقق می کنند.