مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی سابق)

شهر و شهر نشینی حاصل روابط متقابل انسان و محیط است. ارتباط انسان با محیط پیرامونی خویش منجر به تحولات ساختاری و دگرگونی های مکانی زیادی شده که نمونه ای از آن پیدایش یک پدیده مکانی فضایی تحت عنوان شهر می باشد. شهر از آن لحاظ که دارای کارکردهای گوناگون است در مطالعات جغرافیایی جایگاه مناسبی دارد. شکل گیری شهر و فرهنگ شهر نشینی در کشور ما سابقه زیادی دارد و استان گیلان نیز از مناطقی است که شهر نشینی در آن از قدمت زیادی برخوردار است. در این استان پیدایش و تکوین شهرها به تناسب عوامل جغرافیایی در تمام قسمت ها دارای روند یکسان نبوده و تفاوت هایی را نش ان می دهد ک ه این مقاله تلاش دارد تا این مقوله را با محوریت سه عامل مهم جغرافیایی یعنی جمعیت، موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

لغزش های زمین در نواحی کوهستانی کشور سالانه بیش از 500 میلیارد ریال خسارات اقتصادی به دنبال می آورند (افشار، 1385: 84). نقش مطالعات ژئومورفولوژیک در ارزیابی وقوع زمین لغزش های کشور به ویژه طی سه دهه اخیر بسیار گسترده شده است. تشدید کاربری زمین و وجود سازندهای سطحی سست و ضعیف در دامنه های شمال غربی زون بینالود موجب وقوع زمین لغزه های متوسط و کوچک مقیاس گردیده و با توجه به زمینه های زیاد جاذبه های گردشگری در حوضه، این حرکات توده ای دامنه ممکن است منجر به مخاطرات محیطی و کاتاستروفیسم گردد. در این مقاله با استفاده از مدل آنبالاگان، خطر وقوع زمین لغزه ها در محدوده مورد مطالعه از طریق 6 متغیر ارزیابی گردیده است. نتایج آشکار نمود که بخش های جنوبی دهستان به دلیل تراکم زیاد ارتفاعات، افزایش شیب های دامنه، وجود سازندهای سطحی سست و واریزه ای و به ویژه نقش عوامل آنتروپوژنیک، دارای پهنه های زمین لغزه ای پر خطر، از لحاظ درجه وقوع زمین لغزش ها بوده اند. تشدید کاربری زمین در سازندهای سست فیلیت مشهد، عمدتاً به صورت باغات سنتی و پمپاژ آب رودخانه به تراس های آبرفتی و دامنه ها (بهنیافر و قنبرزاده، 1386: 147) از جمله مهم ترین علل تشدید کننده وقوع زمین لغزه ها در منطقه مورد مطالعه می باشند.

در این مقاله راهکارهای توسعه گردشگری درروستاهای کرانه ساحلی شهرستان نور با تاکید بر قابلیت ها و محدودیت ها و ارائه راهبردها و راهکارهایی لازم برای رشد و توسعه گردشگری  مورد بررسی قرار گرفته است. داده های تحقیق از طریق تنظیم پرسش نامه ، مطالعات میدانی  و اسنادی  برای 24 روستای ساحلی واقع در شهرستان نور جمع آوری شده است. روش  مورد استفاده جهت تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید مدل سوات  است. تجزیه و تحلیل داده ها و نتایج حاصل از آن بیانگر آستانه آسیب پذیری نقاط روستایی به علت بالا بودن توریست بوده و این مسئله لزوم بازنگری و ارائه سیاست هایی مناسب با ویژگی های منطقه در جهت رفع محدودیت ها و استفاده مناسب ازمزیت های نسبی موجود را ایجاب می نماید.

      مطالعه رفتار در محیط کار به دلیل اهمیت نیروی انسانی در مقایسه با سایر منابع درون سازمانی (منابع مادی، مالی و اطلاعاتی) حائز اهمیت می باشد رضایت شغلی 1 به عنوان یکی از اصلی ترین شاخصه های سنجش رفتار در یک سازمان تلقی گردیده و به عنوان یکی از عواملی است که می توان بدین وسیله وضعیت یک سازمان را بررسی نمود. سازمان حج و زیارت یکی از مهم ترین سازمان های کشور در جهت گردشگری فرهنگی می باشد که در این زمینه در میان سازمان های دیگر مرتبط به گردشگری فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است. و با توجه به اهمیت این مجموعه جای خالی چنین پژوهشی برای بررسی کم و کیف مسائل پرسنلی سازمان کاملاً احساس می شود.       نوع روش تحقیق در پژوهش حاضر، پیمایشی و از شاخه میدانی بوده، لازم به ذکر می باشد که در این نوع از روش تحقیق، با استفاده از تکنیک های جمع آوری اطلاعات و (پرسش نامه، مصاحبه، مطالعه و بررسی، اسناد و مدارک و....) و نمونه آماری اطلاعات لازم به دست آمده است. نتایج بهدست آمده که با بهره گیری از ۱۱ متغیر در زمینه رضایت شغلی و رفتار سازمانی مشخص شده است نشان میدهد که متغیر رضایت شغلی با سن، جنس، تأهل، گروههای تحصیلی، بومی بودن، پست سازمانی، سابقه کار، وضعیت استخدامی، حقوق و دستمزد رابطه معناداری نداشته و رضایت شغلی مستقل از متغیرهای بالا است . همچنین بین متغیر رضایت شغلی با فرصت های ارتقا، رفتار مطلوب همکاران، تسهیلات، ماهیت کار، مشارکت در تصمیمگیری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد . ره آورد این پژوهش میتواند مدیران و تصمیم گیرندگان سازمان حج و زیارت و سایر سازمانهای دستاندرکار گردشگری را در ارائه تصمیمهای درست در برخورد با نیروی انسانی که با گردشگران ارتباط دارند یاری نماید .

خشکسالی یکی از مهم ترین انواع مخاطرات طبیعی و پدیده آرام و مرموز است که ناشی از فرآیندهای آب و هوایی می باشد. شدت و فراوانی آن تاحدودی به موقعیت جغرافیایی محل بستگی دارد که هر چند سال یک بار در نتیجه کاهش میزان بارندگی اتفاق می افتد. به منظور مطالعه و بررسی خشکسالی های ایستگاه سینوپتیک گرگان، داده های بارندگی دوره آماری(2005-1976) از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید و بعد از بررسی های اولیه و آزمون نرمال بودن داده ها با استفاده از شاخص های توزیع استاندارد، درصد نرمال و دهک ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، به طوری که خشکسالی های ضعیف، متوسط و روند آن برای ایستگاه گرگان استخراج شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بر این اساس دهه (95-85) خشک ترین دهه در دوره آماری بوده و سال1990 با توجه به شاخص های مورد استفاده، شدیدترین میزان خشکسالی را دارا بوده است.

با توجه به شرایط جغرافیایی حاکم در حاشیه تالاب انزلی و وجود اراضی مرتعی قابل تعلیف که در فصول گرم سال با عقب نشینی تالاب مساحت آن افزایش پیدا می کند اغلب دام های روستاهای واقع در حاشیه تالاب که با کوهستان ارتباط ندارند حدود 5 تا 6 ماه از سال را در فصل بهار و تابستان یعنی از زمان کاشت برنج تا برداشت آن به طول می انجامد تعلیف می شوند. تعلیف دام ها در چراگاه های طبیعی نقش مهمی در سازمان دهی به فعالیت های زراعی و دامی ایفا می کند با پس روی آب تالاب در بهار و تابستان پوشش گیاهی انبوه و غنی آن تا اواسط پاییز مورد استفاده قرار می گیرد. روستاییان دامدار دام های خود را تحویل قُرق بان می نمایند. و در طول مدت رها سازی، دام ها در این قُرق ها کاملاً چاق و فربه شده و به خوبی از علف های طبیعی خوش خوراکی اطراف تالاب بهره مند می شوند. جلوگیری از تبدیل مراتع طبیعی فوق به مزارع شالیکار و احیاء و فعال سازی قُرق و قُرق بانی در حفظ محیط زیست، مراتع و تداوم فعالیت دامداری به عنوان فعالیت جنبی و مکمل در کنار زراعت نقش مهم و مؤثری را بازی خواهد کرد.

استراتژی ورود صنایع به نواحی روستایی به عنوان راهکاری  جهت توسع ه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه تلقی می شود. مسلم است که نواحی صنعتی روستایی باعث جذب صنایع کوچک در روستاها موجب تقویت اقتصاد روستایی، افزایش ارزش افزوده مواد تولیدی، ایجاد مشاغل، صرفه جویی در مصرف سرمایه ها می شود. در این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی ، ده روستا که (که در این بین پنج روستا دارای صنایع و پنج روستا فاقد صنایع هستند) در پیرامون شهر بومهن که در 40 کیلومتری کلانشهر تهران واقع شده است به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. نتایج به دست آمده از این تحقیق که با استفاده از روش های آماری (پارامتری و ناپارامتری) و مطالعات میدانی در سال 1386  به دست آمده، بیانگر آن است که در دو جامعه نمونه از ده شاخص برگزیده (خوراک، پوشاک، کیفیت مسکن، رضایت و ثبات شغلی و عدم مهاجرت و انگیزه ماندگاری و ...) در روستاهای مورد مطالعه تفاوت معناداری را نشان می دهند.

استان خراسان در شمال شرق کشور به علت واقع شدن در منطقه خشک ونیمه خشک ، مجاورت با کویرهای نمک ومرکزی در سمت غرب ، مجاورت با مناطق پست افغانستان وبادهای 120 روزه سیستان  در سمت جنوب وجنوب شرق از یک طرف و استقرار نامناسب جمعیت و فعالیت و بهره برداری نامناسب از منابع منطقه ، دچار محدودیت شدید منابع آب شده است. پایین بودن میزان بارندگی وتوزیع نامناسب زمانی ومکانی، بالا بودن درجه تبخیر وتعرق وجدا افتادگی طبیعی و پراکندگی شدید نقاط سکونتگاهی و ناپایداری اقتصادی در نواحی روستایی را بدنبال داشته است. در این استان مکان گزینی جمعیت و فعالیت بر اساس قابلیتها و محدودیتهای آب صورت نگرفته است در نتیجه ساختار فضایی استان تحت تاثیر عوامل محیط طبیعی ، سیاست گذاریهای استقرار جمعیت و فعالیت و زیر ساختهای تولیدی است. این وضعیت موجب بروز عدم تعادل بین ظرفیت منابع و میزان بهره برداری از آن شده و تخریب منابع پایه توسعه را به دنبال داشته است. در این مقاله سعی شده تا ابتدا تصویری از وضع موجود ساختار فضایی استان و چگونگی پراکندگی جمعیت و فعالیت و ویژگیهای منابع آبی ارائه و سپس ارتباط آن با توسعه روستایی مشخص شود.