مجید یاسوری

مجید یاسوری

مدرک تحصیلی: استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گیلان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۴ مورد.
۱.

مروری بر جایگاه برنامه ریزی و توسعه منطقه ای در برنامه های توسعه قبل و بعد از انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Development Programs Regional Development Before and After the Revolution برنامه های توسعه توسعه منطقه ای قبل و بعد از انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۴۲
براساس بررسی های انجام شده از دیرباز توسعه متوازن و پایدار از جمله اهداف اساسی کشور بوده است. به طوری که با نوساناتی توجهاتی در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های توسعه قبل و بعد از انقلاب اسلامی به مقوله "توسعه منطقه ای" صورت پذیرفته است و به تعبیری از جمله مولفه هایی بوده اند که تحلیل اثرات آنها بر چهره پردازی نظام ملی در مقیاس خرد و کلان بسیار اهمیت دارد. اگرچه با مشاهده وضعیت کنونی، به نظر می رسد کیفیت زندگی مردم و سطح رفاه اجتماعی ایشان دستخوش نابرابری های عظیمی از منظر توزیع منابع مالی، زیرساخت ها و امکانات رفاهی شده است. بنابراین می توان گفت عدم توفیق برنامه ریزی توسعه منطقه ای و تقسیم کار فضایی، موجب افزایش نابرابری و فاصله در بین مناطق مختلف کشور شده است. بنابراین توجه به مغایرت های منطقه ای و غلبه کردن بر آن در سطوح توسعه هر یک از مناطق به منظور ایجاد ساختار منطقی در تقسیم کار و ایجاد انواع تخصص که با بهترین وجه وظایف توسعه ملی را برآورد سازند، ارتباط برنامه ریزی ملی با برنامه ریزی توسعه منطقه ای را بیش از پیش ضروری می نماید.  
۲.

تحلیل زیست پذیری روستاهای بخش کومله شهرستان لنگرود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری روستایی توسعه پایدار روستایی بخش کومله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۱
زیست پذیری به عنوان مفهومی با تعریف فضای مناسب برای کار و زندگی با تعدادی از مفاهیم دیگر مانند پایداری، کیفیت زندگی و اجتماع های سالم در ارتباط است. از آنجا که زیستپذیری از شروط لازم برای دستیابی به توسعه پایدار است، بنابراین ارزیابی و سنجش آن در حوزه برنامهریزی برای روستاها اهمیت بسیاری دارد. از این رو تحقیق حاضر با هدف تحلیل زیست پذیری روستاهای بخش کومله انجام گردید. نوع پژوهش کاربردی، روش مورد استفاده آن توصیفی- تحلیلی و دادهها با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات میدانی گردآوری شده است. نتایج آزمون اسپیرمن مشخص کرد که بین شاخص ها (بجز شاخص اجتماعی-شاخص کالبدی) همبستگی وجود دارد. نتیجه آزمون دوجمله ای مشخص نمود که تفاوت معناداری بین احتمال آزمون شده و احتمال مشاهده شده در همه ی شاخص ها وجود دارد. با استفاده از آزمون فریدمن شاخص های زیست پذیری در منطقه مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفت که شاخص های زیست محیطی، شاخص اجتماعی، شاخص کلبدی-فضایی، شاخص مدیریتی، شاخص خدمات و زیرساخت ها و شاخص اجتماعی به ترتیب در جایگاه های اول تا ششم قرار گرفتند. رابطه ی بین میزان فاصله از مرکز شهر و شاخص های زیست پذیری با آزمون همبستگی اسپیرمن سنجیده شد که نتایج نشان داد بین متغیر فاصله و شاخص مدیریتی رابطه معناداری وجود ندارد. در ادامه روستاهای منطقه مورد مطالعه بر اساس شاخص های ارزیابی رتبه بندی گردیدند.
۳.

واکاوی میزان تحقق الگوی توسعه یکپارچه منطقه ای (مطالعه موردی: استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استان گیلان الگوی یکپارچه توسعه منطقه ای گرندد تئوری MAXQDA

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۷۵
از آنجا که جامعیت و یکپارچگی توسعه می تواند نویدبخش بهره مندی کارآمد از پتانسیل های منطقه و بهبود شرایط زندگی باشد، پژوهشگران در پژوهش حاضر به واکاوی الگوی توسعه یکپارچه منطقه ای در سطح استان گیلان پرداختند. در این زمینه بر اساس تئوری زمینه ای نوع پاسخ گویی به این هدف کیفی و بر پایه مطالعات اسنادی و مصاحبه عمیق با 20 نفر از صاحب نظران استانی (شامل خبرگان سیاست گذار، علمی و دانشگاهی، بخش خصوصی و دولتی) بود. سپس با استفاده از نرم افزار MAXQDA به عنوان ابزاری مؤثر در تحلیل داده های کیفی اقدام به استخراج کدهای باز و محوری و در نهایت کدگذاری گزینشی با بهره گیری از پتانسیل های منطقه و نظر نخبگان شد. یافته ها و نتایج حاصل از مقایسه اجزای الگوی مورد نظر نشان می دهد مقولات محوری در بعد اسنادی میدانی در بخش های شرایط علّی، هسته کانونی، راهبردها، و پیامدها به ترتیب شامل موارد عدم هم افزایی و یکپارچگی فرایند و فرآورده، عدم چشم انداز وسیع و برون یابانه از تکامل بلندمدت منطقه، الگوی بخشی نگر با رویکرد حداقلی به مکان و فضای توسعه، دگردیسی سازمان فضایی نظام منطقه ای بوده اند. همچنین در بعد اندیشه ای نظری مهم ترین مقولات در بخش های چهارگانه به ترتیب شامل مواردی چون تأکید بر ساختار و الگوی تصمیم گیری (برنامه ریزی، سیاست گذاری، مدیریت)، یکپارچگی سیاستی  قلمرویی  سازمانی و بخشی، ضرورت تغییر مدیریت اجتماعی و نهادی، و نهایتاً به رسمیت شناختن ارگان های منطقه ای به عنوان بازیگران اصلی در هماهنگی برای اجرا، پیگیری، و بررسی روند توسعه پایدار بوده است. به علاوه ارتباط میان ابعاد انتزاعی و عملیاتی مبین هماهنگی و هم سویی در بخش های علّی و پدیده و عدم هم سویی مستقیم در بخش های راهبرد و پیامد بوده است. بدین منظور پیشنهادهایی چون ضرورت تفکیک گزاره ها و مؤلفه ها به تفکیک بخشی و قلمرویی (پهنه های فضایی)، لزوم بازنویسی و تبیین کدهای پیش تر تکرارشده، بازنگری در تعیین اولویت ها، توجه واقعی به یکپارچگی بین بخش ها و قلمروها و نهادها، و ... مد نظر قرار گرفته است.
۴.

سنجش سطح پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی در شهرستان لنگرود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار توسعه پایدار روستایی پایداری اقتصادی روستایی سکونتگاه های روستایی شهرستان لنگرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۱
از آنجا که روستاها سلول های اصلی حیات اقتصادی ایران محسوب می شوند، لذا پایداری اقتصاد روستاها یک کریدور حیاتی برای نیل به پایداری اقتصاد ملی می باشد. از این رو، تحقیق حاضر با هدف شناخت سطح پایداری اقتصادی روستاهای شهرستان لنگرود انجام شده است؛ ابزار گردآوری اطلاعات در تحقیق حاضر، شامل روش های اسنادی بصورت کتابخانه ای و میدانی بصورت اجرای پرسشنامه می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل دهیاران روستاهای دارای 20 خانوار و بیشتر شهرستان لنگرود و مجموعا به تعداد 110 نفر و در 7 دهستان این شهرستان می باشد که بصورت تمام شماری بررسی شده است. در این پژوهش به منظور بررسی سطح پایداری اقتصادی روستاها از روش بارومتر پایداری بهره گرفته شد. همچنین جهت مقایسه مولفه های پژوهش از آزمون دوجمله ای (Binomial Test) استفاده گردید. نتایج نشان داد سطح پایداری اقتصادی در سکونتگاه های روستایی شهرستان در سه مولفه عدالت، ثبات و رفاه و در نهایت، پایداری اقتصادی کل، تفاوت معنی دار داشته اند. نتایج سطح پایداری مولفه های مورد بررسی نشان داد که عدالت اقتصادی، ثبات اقتصادی، رفاه اقتصادی، و در نهایت پایداری اقتصادی روستاهای منطقه، در سطح ضعیف قرار دارد. از نظر سطح پایداری اقتصادی، بالاترین سطح را روستاهای کلید بر، سیگارود، و پایین ترین سطح پایداری اقتصادی را روستاهای فتیده و کهلبون دارند.
۵.

شناسایی پیشران های توسعه گردشگری روستایی استان گیلان با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی آینده پژوهی پیشران های گردشگری استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۵۲
پ پژوهش حاضر با رویکرد آینده پژوهی به شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر وضعیت گردشگری روستایی استان گیلان و بررسی میزان و چگونگی تأثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر پرداخت. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. بر همین اساس در گام نخست، شاخص ها و مؤلفه های تاثیر گذار در این حوزه در ابعاد مختلف (اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، برنامه ریزی و مدیریت، زیرساختی و خدماتی و عوامل طبیعی) جمع آوری شد. پس از جمع آوری داده ها و شناسایی متغیرهای اولیه در چارچوب مدل دلفی، 40 پرسشنامه منحصراً بین نخبگان اجرایی استان گیلان و دانشگاهی (جامعه آماری پژوهش) که تخصص و تجربه کافی پیرامون مسائل گردشگری داشتند توزیع شد. نتایج پژوهش حاکی از آن که است عوامل انتخاب شده در بیش از 92 درصد موارد بر یکدیگر تأثیر گذاشته اند. بر اساس نتایج کمی خبرگان، وضعیت گردشگری روستایی در استان گیلان تا حدودی ناپایدار است و شرایط کنونی حاکم بر سیستم گردشگری روستایی در آینده نزدیک به شدت تغییر خواهد کرد.
۶.

اثرات و پیامدهای قمار و شرط بندی بر اقتصاد خانوارهای روستایی (با تأکید بر ورزا جنگ در دهستان بلسبنه بخش کوچصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ورزا جنگ شرط بندی پیامدهای اقتصادی خانوارهای روستایی دهستان بلسبنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۳
قمار و شرط بندی در اکثر جوامع یک سرگرمی رایج و برای بسیاری لذت بخش است. تمایل به شرط بندی و مشارکت در این فعالیت برای افراد هیجان، سرگرمی و ایجاد یک رؤیای ثروت و رفاه اقتصادی را نمایان می سازد؛ اما تکرار بیش از حد قمار مشکلات زیادی را در اوقات فراغت ایجاد می کند و سراسر زندگی یک انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. قمار آسیب هایی مانند مشکلات و بدهی های مالی، ورشکستگی، کاهش عملکرد کاری، استرس، سلامت جسمانی، جرم و جنایت، اختلافات خانوادگی و... را موجب می شود؛ بنابراین بررسی و تحلیل پیامدهای اقتصادی قمار بر شرایط اقتصادی خانوارهای روستایی ضروری است و هدف این مطالعه نیز بررسی اثرات قمار و شرط بندی بر شرایط اقتصادی خانوارهای روستایی و نیز تفاوت اثرات اقتصادی قمار میان خانوارهای درگیر و غیردرگیر است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. ابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه و مصاحبه است. جامعه نمونه مشتمل بر 362 خانوار است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون t مستقل و آزمون مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته های آزمون t مستقل نشان داد اثرات اقتصادی قمار و شرط بندی در میان خانوارهای درگیر با قمار و شرط بندی ورزاجنگ بیشتر از خانوارهای غیردرگیر بوده است و شاخص های درماندگی مالی با میانگین 16/3، توزیع نامتعارف پول با میانگین 10/3 و بدهی با میانگین 87/2 بیشترین اثرات را بر خانوارهای روستایی درگیر داشته است. همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان داد مؤلفه ثروت تصادفی با ضریب تأثیر 83/0 بیشترین تأثیر را از قمار پذیرفته است و شاخص های درماندگی مالی با ضریب تأثیر 76/0، مشکلات مالی با ضریب تأثیر 60/0 و ناپایداری مالی با ضریب تأثیر 59/0 بیشتر اثر غیرمستقیم را بر شرایط ناپایدار اقتصادی خانوارهای روستایی متأثر از قمار داشته است و مقدار p همه پارامترهای لامدا در مدل فوق، تمام روابط را تأیید می کند.
۷.

الویت بندی عوامل تاثیرگذار در ارتقای رقابت پذیری اقتصاد منطقه ای(مورد مطالعه: شهرستان رودبار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی اقتصاد منطقه ای رقابت پذیری شهرستان رودبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۹
رقابت پذیری منطقه ای برای اولین بار پس از رشد پارادایم جهانی شدن توسط مایکل پورتر مطرح شد. رقابت پذیری با تاکید بر فاکتورهای اقتصادی، اجتماعی، نهادی و منابع طبیعی سعی در تقویت بعد اقتصادی دارد. در واقع این رویکرد، موجب افزایش بهره وری و افزایش نرخ اشتغال در منطقه خواهد شد و از این طریق سرمایه های بیشتری به منطقه تزریق خواهد شد. همزمان با افزایش سرمایه و بالا رفتن درآمد عمومی، کیفیت زندگی نیز بهبود خواهد یافت. در این مسیر سرمایه ی انسانی افزایش یافته و کارآفرینی و نوآوری منطقه تقویت خواهد شد و در نهایت، تداوم این چرخه موجب پویایی و پایداری توسعه در منطقه می گردد. با اینکه، شهرستان رودبار از مزیتی نسبی تولید عمده زیتونبرخوردار است، به نظر می رسد عوامل پیشران اقتصادی در این منطقه ضعیف بوده و شهرستان از سطح رقابت پذیری بالایی برخوردار نیست. از این رو تحقیق حاضر تلاشی است که با مطالعه چهارچوب سیستم منطقه ای، علاوه بر شناسایی عوامل تاثیرگذار در رقابت پذیری، با برآورد میزان اثرگذاری آن ها، سمت و سوی راهبردهای توسعه ی منطقه ی رودبار را مشخص می کند. در این راستا پس از شناسایی شاخص های رقابت پذیری از مطالعات پیشین، به تدوین و تکمیل 384 پرسشنامه که با روش کوکران نمونه برداری شده بود، مطالعه ی میدانی خود را آغاز نمود. سپس با استفاده از آزمون آماری کالموگروف- اسمیرنوف به بررسی توزیع داده ها پرداخته است. پس از مشخص شدن چولگی در توزیع داده ها با استفاده از آزمون KMO همبستگی جزیی بین شاخص ها بررسی شد. سپس با کمک نرم افزار PLS بار عاملی هر شاخص محاسبه شده است. در این مسیر، ابعاد پنچ گانه ی رقابت پذیری، به ترتیب الویت اثرگذاری در مدل نهایی: بعد نهادی با بار عاملی 694/0، بعد اجتماعی با بار عاملی 691/0، منابع اولیه با بارعاملی 550/0، اقتصاد با بارعاملی 510/0و در نهایت زیرساخت با بار عاملی 365/0 به دست آمده است.
۸.

بررسی تطبیقی عوامل مؤثر بر شادابی و سرزندگی خانوارهای روستایی، مورد: دهستان های دو شهرستان تربت حیدریه و فومن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شادابی بررسی تطبیقی آزمون تعقیبی شهرستان تربت حیدریه شهرستان فومن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
شادابی جزئی از قلمرو توسعه جامعه و نتیجه نهایی توسعه است. افراد نگرش ها، دیدگاه ها و محیط خود را بر اساس ادراک از محیط خود انتخاب می کنند؛ براین اساس ذهنیت های مختلف برحسب ادراک خود شادابی را معلول عوامل مختلفی می دانند. بنابراین یکی از موارد مهم برنامه ریزی توسعه روستایی از یک سو بررسی عوامل مؤثر و سنجش شادابی ساکنین روستاها و از سوی دیگر، بیان و تحلیل تفاوت های مکانی شادابی و عوامل مؤثر بر سرزندگی روستاییان در نواحی مختلف می باشد تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه و مصاحبه از نمونه ای منتخب مشتمل بر 380 خانوار از جامعه آماری خانوارهای روستایی شهرستان های تربت حیدریه و فومن (41780N=) با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری سهمیه ای بوده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی، آزمون های تعقیبی (Post Hock) و برای تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شادابی در دهستان های دو شهرستان از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. نتایج آزمون و مقایسه میانگین ها نشان داد که در هر منطقه مهم ترین عامل مؤثر بر شادابی با منطقه دیگر متفاوت است. نقشه های پراکنش فضایی عوامل نیز نشان دهنده این امر است که تنها عامل شخصی- روان شناسی در تمام دهستان های شهرستان فومن و شش دهستان از مجموع هشت دهستان تربت حیدریه به عنوان مؤثرترین عامل شادابی ذکرشده است و همچنین عامل کالبدی در تمام دهستان های دو شهرستان اثرگذاری متوسطی بر شادابی داشته است و به عبارتی تفاوت مکانی موجب تغییر نگرش در مورد این دو عامل در اثرگذاری شادابی نبوده است. اما برای سایر عوامل از مکانی به مکان دیگر اثرگذاری متفاوتی داشته و نقشه های پراکنش فضایی آن را تأیید می کند.
۹.

بررسی و تحلیل وضعیت پایداری مسکن در شهر بندر انزلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن مسکن پایدار شاخص های مسکن پایدار شهربندرانزلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۹۴
پایداری ساخته ها و فعالیت های انسان از جمله مواردی است که باید در راس برنامه های شهری مورد توجه قرار گیرد. ساخته ها و تحولاتی که انسان ایجاد کرده است بی شمارند که یکی از آنها مسکن است. با توجه به اهمیت نقش مسکن در زندگی ساکنان، دستیابی به مسکن پایدار در جهت افزایش و ارتقای کیفیت زندگی کنونی و نسل آینده امر مهمی به شمار می آید، چرا که امروزه با رشد روزافزون جمعیت نیاز به ساخت مسکن نیز روز به روز بیشتر می شود. از این رو برای دستیابی به توسعه پایدار شهری توجه به مسکن پایدار می تواند نقش سازنده ای داشته باشد. اما متأسفانه در کشور ما ساختمان ها به ویژه ساختمان های مسکونی بدون توجه به توسعه پایدار شهری ساخته می شوند. شهر بندر انزلی نیز از این مقوله مستثنی نیست. این امر موجب شد که در این مقاله به تحلیل و بررسی میزان پایداری واحدهای مسکونی شهر بندرانزلی با توجه به شاخص های مسکن پایدار پرداخته شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی و بررسی های میدانی است. داده های حاصل از بررسی های میدانی و اسنادی به وسیله نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بدین ترتیب میزان پایداری واحدهای مسکونی شهر بندرانزلی در ابعاد مختلف مشخص شد. یافته های پژوهش بیانگر این است که عمده مساکن شهر بندرانزلی پایدار می باشند. اگرچه این پایداری در ابعاد پایداری مسکن ، متفاوت بوده است. به این ترتیب که در بعد اجتماعی مساکن شهر بندرانزلی پایدارتر می باشند و از نظر زیست محیطی مساکن شهر از پایداری مطلوبی برخوردار نیستند. در نهایت جهت پایداری مساکن شهر به ویژه در بعد زیست محیطی راهکارهایی ارائه شده است.
۱۰.

بررسی نقش معناپذیری و حس تعلق مکانی در ارتقای سرمایه اجتماعی روستاییان (مورد: روستاهای کُردنشین، شهرستان رودبار)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۹۲
سرمایه اجتماعی نقش مهمی در بالا بردن زیست پذیری دارد که بدون شک هدف مهم تمام برنامه ریزی-ها و توسعه، ازجمله برنامه ریزی و توسعه روستایی است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد توصیفی- تحلیلی است که با نمونه ای با حجم 355 نفر از میان افراد روستاهای کردنشین در شهرستان رودبار انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش شامل: مطالعات کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق و سپس پژوهش های میدانی از طریق مشاهده و پرسشنامه بهره گرفته شد. جامعه آماری تحقیق، روستاهای کردنشین استان گیلان واقع در شهرستان رودبار با تعداد 12 روستا و مجموع 2955 نفر جمعیت (براساس سرشماری سال 1395) می باشد. تعداد نمونه ها با استفاده از جدول مورگان، 340 نفر تعیین شد که به منظور افزایش سطح اطمینان و کاهش خطا در داده ها، تعداد نمونه ها افزایش یافته و 355 پرسشنامه تکمیل گردید. پژوهش به منظور تبیین سیستماتیک عوامل تأثیرگذار بر تعلق مکانی و نیل به یک مدل جامع از تکنیک چند متغیری تحلیل مسیر استفاده شد و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مورد بحث، در یک مدل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که متغیرهای کالبدی تعلق مکانی(456/0)، بعد اعتماد سرمایه اجتماعی(216/0)، بعد محیطی تعلق مکانی(168/0)، بعد عملکردی تعلق مکانی(129/0)، بعد همبستگی اجتماعی و بعد مشارکت سرمایه اجتماعی به ترتیب مهم ترین عواملی هستند که به صورت مستقیم بر نمایه تعلق مکانی روستاییان موثر هستند. شماره ی مقاله: ۵
۱۱.

جغرافیای شادابی: تجزیه و تحلیل مکانی شادابی متأثر از عوامل اجتماعی - اقتصادی در سطح نواحی روستایی (موردمطالعه: روستاهای شهرستان تربت حیدریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شادابی وابستگی مکانی رگرسیون شهرستان تربت حیدریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۲۳
شادابی قضاوت و ارزیابی فرد از کیفیت زندگی خود است. مطالعات انجام گرفته نشان می دهد تفاوت های مکانی در شادابی افراد بین مکان ها و مناطق وجود دارد. تفاوت های بین المللی، بین منطقه ای و بین شهری در شادابی انجام گرفته است، اما تاکنون تفاوت شادابی افراد در مناطق روستایی مختلف به ویژه در ایران انجام نگرفته است. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی وضعیت شادابی و وابستگی مکانی آن در مناطق روستایی شهرستان تربت حیدریه پرداخته است. تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه و مصاحبه از نمونه ای منتخب مشتمل بر 380 خانوار از جامعه آماری خانوارهای روستایی شهرستان های تربت حیدریه (23105 = N) است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری سهمیه ای  محاسبه شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی، پرسش نامه شادابی فوردایس، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل وضعیت شادابی روستاهای موردمطالعه از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتایج آزمون و مقایسه میانگین های شادابی حاکی از آن است که میزان شادابی روستاها در سه دسته پایین (میانگین نمرات 320-355)، متوسط( 356-365) و بالا (366-385) طبقه بندی شدند. نتایج رگرسیون چندگانه نیز نشان داد از میان 16 متغیر مستقل مرتبط با شادابی 4 متغیر درآمد با ضریب همبستگی (399/0)، سرمایه اجتماعی (383/0) فاصله 5 کیلومتر با نزدیک ترین شهر (599/0) و فاصله 10 تا 15 کیلومتر با شهر با ضریب (452/0) بیشترین همبستگی را با شادابی خانوارهای روستایی داشته است. همچنین بررسی نقشه وضعیت شادابی روستاهای موردمطالعه نیز باتوجه به خوشه ای بودن شادابی روستاها، وابستگی مکانی شادابی را تأیید می کند. نتایج نشان می دهد روستاها بسته به اینکه در چه وضعیتی قرار دارند ازنظر عوامل مختلف مانند میزان درآمد، سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی  و فاصله تا شهر، از میزان شادابی متفاوتی برخوردار بوده اند.
۱۲.

تحلیل عوامل و محرک های موثر بر شادابی خانوارهای روستایی شهرستان تربت حیدریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شادابی توسعه پایدار روستایی تربت حیدریه معادلات ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۷۵
از مفاهیم جدید مباحث امروزی توسعه پایدار روستایی شادابی و سرزندگی است. احساس شادی از ضروریترین خواستههای فطری و نیازهای روانی انسان به شمار میرود. سازمانها و نهادهای مرتبط با توسعه از شادابی به عنوان یکی از شاخصهای مهم توسعه پایدار روستایی یاد کرده اند. در سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی نیز بر لزوم توجه به نیروی انسانی سالم و فراهم کردن زمینه های تعالی استعدادهای انسانی و پرورش انسانهای کارا، متعهد و با نشاط تاکید شده است. با این وجود از موارد مهم برای بررسی شادابی نواحی روستایی، شناسایی عوامل اثرگذار برآن می باشد. بر این اساس هدف تدوین این پژوهش بررسی محرک های موثر بر شادابی ساکنین نواحی روستایی بوده است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. ابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه و مصاحبه از نمونه ای منتخب مشتمل بر 210 خانوار از جامعه آماری خانوارهای روستایی شهرستان تربت حیدریه(N= 23105) با استفاده از تخمین شخصی و به روش نمونه گیری سهمیه ای بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج سنجش میزان شادابی خانوارهای روستایی با استفاده از پرسشنامه فوردایس باتوجه به کسب امتیاز 361 حاکی از آن است که شادابی خانوارها در سطح مطلوبی قرار داشته است. نتایج بدست آمده از مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که مدل استاندارد مرتبه دوم شادابی و سرزندگی خانوارها به ترتیب ضرایب مسیر متاثر از عامل اقتصادی با ضریب مسیر 0/41 دارای بیشترین بار عاملی می باشد. سپس به ترتیب عامل نهادی- مدیریتی با ضریب0/37، عامل اجتماعی با ضریب 0/28، عامل شخصی- روانشناختی با ضریب 0/28، عامل کالبدی با ضریب 0/27، عامل زیست محیطی با ضریب 0/21، عامل برخورداری با ضریب مسیر0/18 و نهایتا عامل جغرافیایی با ضریب 0/14 در مرتبه های بعدی قرار دارند. مقدار p کلیه پارامترهای لامدا در مدل فوق حکایت از تأیید کلیه روابط دارد.
۱۳.

تحلیل فضایی پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی در شهرستان لنگرود(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۹۹
در طی دهه های گذشته، تضعیف فعالیت های اقتصادی به دلیل شرایط نامناسب بازار، دلالی و معیشتی بودن، موجب گسترش فقر، بیکاری پنهان، درآمد پایین و در نهایت موجب ناپایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی شده است. یکی از اقدامات مهم شناخت وضع موجود پایداری اقتصادی است تا در برنامه ریزی ها مورد استفاده قرار گیرد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف شناخت سطح پایداری اقتصادی روستاهای شهرستان و شناسایی الگوی فضایی آن انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، دهیاران روستاهای شهرستان لنگرود است که تعداد آن ها 110 دهیار می باشد. در این پژوهش برای شناسایی الگوی فضایی پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان از آزمون های فضایی خودهمبستگی موران عمومی، آماره G ، و تحلیل لکه های داغ بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان داد الگوی توزیع فضایی پایداری اقتصادی و مولفه های آن در سطح روستاهای شهرستان لنگرود به صورت تصادفی است که یکی از مهم ترین دلایل آن نیز، تصادفی بودن الگوی توزیع روستاها در سطح شهرستان می باشد. نتایج مقایسه سطح پایداری اقتصادی روستاها و موقعیت جغرافیایی آن ها (جلگه ای و کوهپایه ای) نشان داد که روستاهای پایدار در مناطق جلگه ای شهرستان واقع شده اند و هرچه موقعیت طبیعی و ارتفاعی روستاها به سمت کوهپایه ای پیش می رود، از میزان پایداری اقتصادی آن ها کاسته می شود که به دلیل موقعیت های ارتباطی روستاهای کوهپایه ای و کوهستانی و دوری از شهر، پراکنده بودن و جمعیت پایین، پایین بودن سرانه زمین کشاورزی به علت شرایط شیب زمین این مناطق است.
۱۴.

سنتزپژوهی موانع و محدودیت های اشتغال زنان در نواحی روستایی ایران

کلید واژه ها: اشتغال زنان روستایی موانع اشتغال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۳۵
در فرهنگ ایرانی، فعالیت اقتصادي براي زنان، ضروري دانسته نمیشود، زیرا مرد به عنوان نان آور خانواده به شمار میآید. از طرف دیگر، توانایی هاي زنان به فعالیتهاي خانگی محدود نمی شود و آنها این قابلیت را دارند که در عرصۀ اجتماع نیز به فعالیت بپردازند، و اشتغال براي آنان صرفنظر از استقلال مالی، داراي اهمیت اجتماعی و روانشناختی است. به علاوه دستیابی به توسعۀ پایدار، مستلزم مشارکت همۀ آحاد مردم است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی موانع و محدودیتهاي اشتغال زنان در نواحی روستایی ایران با استفاده از روش کیفی سنتز پژوهی یا فرا ترکیب است. واحد تحلیل در این پژوهش، مقالاتی است که در مجلات معتبر مورد تأیید وزارت علوم به چاپ رسیده است. در این ارتباط، تعداد 30 مقاله شناسایی و نهایتاً با بررسی دقیقتر آنها، تعداد 24 مقاله به صورت هدفمند براي خوانش مجدد کدگذاري و شاخصها و مفاهیم آن انتخاب شد. جهت تحلیل یافتهها از الگوي شش مرحلهاي سنتز پژوهی روبرتس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در ارتباط با موانع و محدودیتهاي اشتغال زنان در نواحی روستایی ایران، 5 مقولۀ هستهاي، 16 مقوله و 67 مفهوم شناسایی و دستهبندي شدند. نتایج این تحقیق میتواند درکی جامع در خصوص موانع و محدودیتهاي اشتغال زنان روستایی در ایران فراهم نماید.
۱۵.

مقایسه ی تطبیقی گزاره های الگوی فعلی و الگوی مطلوب توسعه ی منطقه ای (مطالعه ی موردی: استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقایسه تطبیقی الگوی موجود الگوی مطلوب توسعه ی منطقه ای گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴
از دیرباز دست یابی به توسعه ا ی مطلوب و متوازن از جمله اهداف اساسی توسعه ی کشور بوده است. الگوی مطلوب توسعه ی منطقه ای ضمن این که به عنوان پارادایمی در توسعه ی منطقه ای محسوب می شود می تواند به عنوان راه حل اجرایی برای توسعه ی یکپارچه و هماهنگ منطقه محسوب شود ؛ همچنان که با نوساناتی در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا هدف پژوهش حاضر آن است که گزاره های مبین و معرف الگوی فعلی و موجود با الگوی مطلوب مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد و میزان تفاوت "آن چه هست" و "آن چه باید باشد" مشخص شود. روش پژوهش حاضر بدین صورت بوده است که با استفاده از مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و انجام مصاحبه ی باز و نیمه ساختار یافته با 35 نفر از کارشناسان منتخب استانی صورت گرفت. نتیجه ی این مطالعه ی تطبیقی بیان گر این است که الگوی مطلوب موقعیت های چهارگانه ای چون "استفاده ی توأمان از الگوی فعلی و مطلوب"، "رد الگوی فعلی"، "شکل تکامل یافته ی الگوی فعلی" و "نگاهی دیگرگون" را نسبت به الگوی فعلی داشته است.
۱۶.

بررسی طرح ها و برنامه های سطوح ملی، منطقه ای، و استانی بر اساس رویکرد منطقه ای (موردپژوهی: طرح های استان گیلان از منطقه یک آمایش سرزمین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل محتوا رویکرد منطقه ای طرح ها و برنامه های توسعه ای NVivo

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۳۲
طرح ها و برنامه های منطقه ای، به منزله حد فاصل طرح های یادشده در سطوح فرادست و فرودست، نقش مؤثری در ایجاد هماهنگی بین سطوح برنامه ریزی و ارتقای آثار و عملکردهای آنان دارد. با توجه به اهمیت برنامه ریزی و نتایج مستخرج از برنامه های سطح منطقه ای، پژوهشگران در پژوهش حاضر بر آن بودند که به بررسی طرح ها و برنامه های سطوح ملی و منطقه ای و استانی بر اساس رویکرد منطقه ای با تأکید بر طرح های استان گیلان بپردازند. در این پژوهش از شیوه کیفی بهره گرفته شد و جهت طبقه بندی دانش موجود داده های مورد نیاز در واحد تحلیل پژوهش، شامل طرح ها و برنامه های سطوح سه گانه، جای گرفتند. در ادامه از روش های تحلیل محتوا و اسنادی در بستر نرم افزار NVIVO12 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد جهتگیری همسوی کدهای باز هر کدام از سطوح سه گانه سبب شده است ضمن استخراج کد محوری تحت عنوان «رویکرد منطقه گرا در طرح ها و برنامه های سطوح ملی و منطقه ای و استانی» سه کد محوری «کل گرایی و پیشروی به سمت مفاهیم و مقولات انتزاعی و کلیشه ای»، «پیروی برنامه های منطقه ای از برنامه های کلان»، «مفقود بودن سازوکار تصمیم سازی و تصمیم گیری منطقه ای در سطح استان» که به ترتیب منطبق بر سطوح ملی و منطقه ای و استانی بوده اند از مجموع 96 کد باز استخراج گردند. گفتنی است بیشترین حضور رویکرد منطقه ای با 49 مورد فراوانی در سطح استانی یافت شد.
۱۷.

بررسی و ارزیابی زمینه های توسعه گردشگری الکترونیک (مورد مطالعه: استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری علایق خاص گردشگری الکترونیک توسعه گردشگری الکترونیک استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۷۱
پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی و ارزیابی زمینه های توسعه گردشگری الکترونیک استان گیلان بپردازد. در این راستا پس از بهره گیری از روش اسنادی و کتابخانه ای، در بخش میدانی از روش پیمایش مبتنی بر تکمیل پرسشنامه در 16 شهرستان استان گیلان در ابعاد گردشگری الکترونیک شامل اجتماعی– فرهنگی، دولتی و مدیریتی، زیرساخت (سخت افزار) و سیستم های اطلاعاتی (نرم افزار) بهره گرفته شد. همچنین جامعه آماری منتخب شامل دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی و جامعه محلی بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای و جهت رتبه بندی شهرستان های استان در راستای ارزیابی وضعیت توسعه گردشگری الکترونیک از مدل تاپسیس بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد ک ه شاخص فراگیر شدن استفاده از شبکه های اجتماعی مرتبط با گردشگری توسط گردشگران، با مجموع میانگین70/34 رتبه اول و شاخص سرعت دسترسی به اینترنت، با مجموع میانگین60/56 پایین ترین رتبه را به خود اختصاص داده اند. همچنین طبق نتایج بدست آمده بعد اجتماعی- فرهنگی با میانگین 07/3 در وضعیت مطلوب قرار داشته و سایر ابعاد همچون زیرساختی، دولتی- مدیریتی و سیستم های اطلاعاتی در وضعیت نامطلوب قرار دارند. در نهایت در بررسی وضعیت شهرستان های استان گیلان در زمینه گردشگری الکترونیک؛ شهرستان های رشت، لاهیجان و بندرانزلی به ترتیب با ضرایب 636/0، 578/0 و 576/0 در رتبه های اول تا سوم و در وضعیت مطلوب ارزیابی شدند و شهرستان های املش باضریب 349/0 ، صومعه سرا با ضریب 335/0 و رودبار با ضریب 311/0 در وضعیت نامطلوب قرار گرفتند.
۱۸.

تحلیل اثرات صنایع در توسعه روستایی (مورد مطالعه: دهستان دیوشل، شهرستان لنگرود)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار روستایی توسعه اقتصادی صنایع روستایی دهستان دیوشل شهرستان لنگرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۰
هدف تحقیق حاضر، ارزیابی اثرات صنایع بر توسعه در دهستان دیوشل است. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که صنایع روستایی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی توسعه دهستان دیوشل در شهرستان لنگرود به چه میزان موثر بوده است؟. رویکرد این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. تحقیق حاضر در سال 1399 انجام شد و جامعه آماری تحقیق 10261 نفر از جمعیت دهستان دیوشل بوده است که با استفاده از فرمول کوکران، 303 خانوار به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده و به روش تصادفی ساده مورد پرسش قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که ایجاد صنایع در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی توسعه مناطق روستایی در محدوده مورد مطالعه، دارای اثر معنادار است. طبق تحلیل رگرسیون چندگانه، متغیرهای تحقیق، 56 % از شاخص های توسعه روستایی از نظر کارکردهای صنایع روستایی را در محدوده مورد مطالعه تبیین می کنند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که صنایع روستایی، در توسعه دهستان دیوشل در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، دارای میانگین بالاتر از میانه نظری است که نشان دهنده وضعیت مطلوب ابعاد مذکور است. در بعد زیست محیطی نیز، میانگین بالاتر از میانه نظری است که نشان دهنده وضعیت نامطلوب این بعد است. همچنین اثرات صنایع در بعد کالبدی دارای اثرگذاری منفی بوده و شاخص های این بعد نتوانسته اند توسعه روستایی در دهستان مورد نظر را موجب گردند.
۱۹.

فراتحلیلی بر نگاه آسیب شناسانه در مطالعات اسنادی داخلی مبتنی بر سطح منطقه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
پژوهش حاضر بر آن بوده است تا فراتحلیلی بر نگاه آسیب شناسانه در مطالعات اسنادی داخلی مبتنی بر سطح منطقه داشته باشد. فرایند کار در مطالعات اسنادی چون اسناد فرادست و گزارشات، برخی از پیش نویس های منتشر شده و منتشر نشده، طرح های پوشش دهنده استانی، رساله های دکتری و پایان نامه های کارشناسی ارشد و مقالات مشتمل بر دو مرحله بوده است؛ مرحله اول بر اساس روش شیوه های اسنادی و جمع آوری منابع و اسناد اولیه و ثانویه (آسیب های دسته بندی شده) و در مرحله دوم بر اساس روش های فراتحلیل، تحلیل محتوا، گرندد تئوری (آسیب های موردی آشکار و مستتر) پیگیری شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد در مرحله اول مهم ترین نتایج آسیب های دسته بندی شده تأکید بر: رویکرد اسناد، روش و رویه، مدیریت منطقه، مسائل اقتصادی، مفاهیم و اندیشه ها، حوزه عملی و اجرا داشته اند و در مرحله دوم نیز در میان 54 پژوهش مورد بررسی در زمینه ماهیت پژوهش بیشترین فراوانی با 42 مورد با تحقیقات کاربردی، در زمینه روش تحقیق بیشترین فراوانی با 25 مورد با پیمایشی– میدانی، در زمینه فنون گردآوری داده ها بیشترین فراوانی معادل 27 مورد مبتنی بر پرسشنامه بوده اند. همچنین از 31 مورد دارای پایایی ابزار سنجش، 27 مورد آن ها دارای میانگین بین 7/0 تا 9/0 بوده اند. همچنین 43 مورد آن ها دارای فرضیه و یا پرسش پژوهش بوده اند و نهایتاً باتوجه به به کارگیری اکثریت پژوهش ها از چهارچوب تحلیلی، به کارگیری ماهیت پژوهش در استفاده از نظریات نشان می دهد که 48 مورد آن ها صرفاً مبتنی بر نظریه آزمایی بوده اند و مابقی آن ها نیز نوعی نظریه آزمایی بوده اند که با ارائه الگوها و پیشنهادهایی می توان آن ها را در زمره پژوهش های مبتنی بر ارائه نظریه جای داد؛ اگر چه به طور کامل دارای خط و مشی و اصول یک پژوهش بنیادی و نظریه ساز نبوده اند.
۲۰.

Analysis of Illegal Leisure Effects on the Social Conditions of Rural Households (Case Study: Varza Jang Betting and Gambling in Guilan Province-Belesbeneh Rural District)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Leisure Time gambling betting game Varza Jang Guilan province Belesbeneh Rural District

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۸۸
Purpose- Leisure is influential in shaping social identity and helpful for social growth, which occurs in legal and illegal ways. The illegal form is a behavior that is out of control and causes irreversible damage to individuals and their families. Therefore, investigating the role of illegal leisure time (gambling and betting games) is necessary to improve the quality of social life, especially for rural households. To this end, this study aims to investigate the role of illegal leisure time, particularly gambling, on the social conditions of rural households. Design/methodology/approach - This research is descriptive-analytical in terms of its aim and method. The data collection tools are questionnaires and interviews from a sample of 362 households. The statistical population is rural households, both involved and uninvolved, in Varza Jang (an animal fight tournament) located in Kuchesfahan District, Belesbeneh Rural District (N = 5819). A sample group was selected using Cochran’s Formula and Quota sampling. In addition, a one-sample t-test, Friedman rank test and path analysis were used to analyze the data. Findings- The results of the t-test showed that in the component of social anomalies, the indicator of violence and tension in the family with an average of 3.86 had the highest, and the indicator of suicide with an average of 1.39 had the lowest social effects on the studied rural households. Also, in the component of family and individual abnormalities and problems, the stress indicator in children with an average of 3.91 had the highest, and the indicator of family separation and divorce with an average of 2.89 had the lowest average affecting the social effects of the respondents. Also, the results of the path analysis showed that betting and gambling were effective on all indicators of the two components of social anomalies and individual anomalies. Originality/value- For this reason, gambling significantly impacts children's stress, violence, tension and divorce in families.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان