پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری

پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری

پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره 10 پاییز 1401 شماره 3 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

جستاری در تحقق تاب آوری محلات شهری مبتنی بر استانداردهای بین المللی ایزو برای شهرها و جوامع پایدار، مطالعه موردی: محله مقدم، منطقه 17 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحقق تاب آوری استانداردهای بین المللی ایزو محلات شهری شهرها و جوامع پایدار مدیریت بحران تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۷۰
شهرها به طور فزاینده ای با شوک هایی ازجمله حوادث شدید طبیعی یا انسانی روبرو هستند که منجر به رخ دادن بحران می شود. برای رفع بحران و مشکلات ناشی از آن راهبرد تاب آوری مطرح شده است. برای ارزیابی میزان تاب آوری تاکنون شاخص هایی ارائه شده که بعضاً قابلیت سازگاری، قیاس در همه شهرها و تداوم کارایی در گذر زمان را نداشته اند، لذا سازمان ایزو استانداردهای بین المللی شهرها و جوامع پایدار (ایزو 37120، 37122) و شهرهای تاب آور (ایزو 37123) را به صورت یکپارچه باهدف ردیابی و نظارت بر پیشرفت شهرهای تاب آور و همسو با چارچوب سندای برای کاهش خطر بحران و اهداف توسعه پایدار تدوین نموده است. پژوهش حاضر توسعه ای کاربردی بوده و طی آن تاب آوری محله مقدم، منطقه 17 تهران ازلحاظ انطباق با استانداردهای بین المللی ایزو برای شهرها و جوامع تاب آور (ابعاد حکمروایی، برنامه ریزی شهری و تأمین مسکن) ردیابی شده است. شاخص های تاب آوری در قالب پرسشنامه های نیمه ساختاریافته و مصاحبه تنظیم و داده های از طریق جامعه آماری پژوهش (مجموعه مدیریت شهری، متخصصان و کارشناسان خبره و آگاه حوزه مدیریت بحران) گردآوری و نقشه های تحلیلی بر اساس ابعاد تاب آوری تهیه شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده تاب آوری متوسط محله در بعد حکمروایی و تاب آوری ضعیف در ابعاد برنامه ریزی شهری و تأمین مسکن (سازه های آسیب پذیر در مواجهه با مخاطرات با ریسک بالا، ساختمان های مسکونی نامنطبق با آیین نامه ها و استانداردهای ساختمانی، زمین های دارای پوشش کف نامتخلخل و نفوذناپذیر و کمبود ارائه خدمات ضروری دارای طرح مصوب تداوم کسب وکار) بوده و در اولویت اقدام برای بهبود تاب آوری می باشد.
۲.

تحلیل نقش فضاهای باغشهری بر حاکمیت غذایی پایدار، مطالعه موردی: باغشهرهای شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حاکمیت غذایی باغشهر معیشت پایدار نظام بهره برداری کوچک مقیاس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۳۴
فضای باغشهری به عنوان «شبکه ایمنی» و تأمین غذای ثانویه و تضمین منابع غذایی محلی در مواقع بحران هایی مانند همه گیری کووید-19 که زنجیره های تأمین جهانی به شدت تحت تأثیر قرارگرفته است، نقش مهمی دارد. بنابراین هدف پژوهش بر اساس مباحث پیشین، آغاز راهی است در پاسخ به این مسئله که نقش فضاهای باغشهری بر حاکمیت غذایی پایدار چگونه تفسیر می شود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش از نوع طرح تحقیق با مدل ساختاری- تفسیری است که به جهت اهمیت بیشتر داده های کیفی به عنوان طرح تحقیق آمیخته اکتشافی محسوب می گردد. گردآوری داده ها به صورت مطالعات پیمایشی و کتابخانه ای انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل 140 خانوار از پاسخ دهندگانی بودند که خود را مالک باغشهر معرفی کردند و تعداد نمونه برحسب شرایط همکاری 35 مالک باغشهری و عمدتاً مالکین باغ بوده است. روش نمونه گیری برحسب نمونه گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده بوده است. یافته ها نشان داد برای دستیابی به یک مکانسیم منسجم در ارائه «حکمروایی غذا بر اساس نظام باغشهری»، نیازمند تقویت مدیریت منابع آب در حوزه های توسعه و افزایش راندمان در تولید کشاورزی از طریق وجود خلاقیت و نوآوری در کشاورزان می باشیم. چالش های دیگری که بر کشاورزی موفق شهری تأثیر می گذارد شامل ناامنی مالکیت زمین، تضادهای کاربری زمین، دسترسی به آب، چارچوب های نظارتی ضعیف برای حمایت از کشاورزی و منابع مالی ناکافی برای نگهداری یا راه اندازی یک باغ تولیدی می باشد. علی رغم یافته های ما از سهم ضعیف باغ شهر در نظام تولیدی؛ حمایت از امنیت غذایی و تنوع غذایی در درون این فضاها در آینده نزدیک مصاف با چالش جهانی و ملی ارزشمند خواهند بود.
۳.

تحلیل فرآیند شکل گیری هسته های فرعی در ساختار فضایی با تأکید بر الگوی سکونت و فعالیت، مطالعه موردی: کلان شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر چندهسته ای ساختار فضایی هسته فرعی الگوی سکونت و فعالیت شهر کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۳
در چند سال اخیر مفاهیم متنوعی از ساختار فضایی شهری منطقه ای توسعه یافته است و ساختار فضایی شهرهای بزرگ ویژگی چندهسته ای را به نمایش گذاشته است. پدیده چندهسته ای شدن ذاتی کلان شهرها بوده و مطالعات حاکی از کارایی بیشتر و تأثیر روش های کمی در شناسایی هسته های عملکردی است. بازه زمانی این پژوهش داده های مقطعی و نمونه موردبررسی کلان شهر کرمانشاه، بلوک آماری و کاربری اراضی وضع موجود و پهنه بندی طرح جامع ب وده اس ت. متغیرهای این پژوهش شامل 8 کاربری عمده شهری بوده است. تحلیل فضایی و سنجش تراکم کاربری های مختلط در سطح کلان شهر کرمانشاه وجود مراکز فرعی جدید در سطح مناطق 1، 3 و ۴ را نشان داده است. علاوه بر هسته تاریخی و قدیمی شهر، دو هسته متراکم دیگر از فعالیت های ترکیبی در مناطق 3، 1 و ۴ محدوده بین مناطق ۵ و ۸ وجود دارند. البته نوع خدمات ارائه شده در مراکز فرعی کلان شهر به نسبت هسته مرکزی شهر دارای مقیاس ناحیه ای هستند و برای رفع برخی نیازهای روزمره شهروندان در این سطح از دسترسی ایجادشده اند. پراکنش فضایی فعالیت های تجاری و اداری نشان از تمرکز اکثر این فعالیت ها در هسته مرکزی شهر دارد؛ اگرچه، هسته های فرعی در مناطق ۵ و ۸ نیز می توانند به عنوان یک هسته در جنوب شرق مطرح شود. الگوی توسعه فعالیت مسکونی تفاوت هایی با فعالیت دیگر دارد و آن شکل گیری چند هسته به غیراز منطقه 1 به عنوان هسته کالبدی است؛ به عبارتی، هسته های مسکونی دیگر به عنوان رقیب در مناطق 6،5، 4 و 2 شکل گرفته است که می تواند در شکل گیری هسته های فرعی دیگر نقش مؤثری داشته باشد.
۴.

تحلیل شاخص های شهر دوستدار کودک در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی شهری فضاهای شهری شهر دوستدار کودک کلان شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۶
فضاهای عمومی از قبیل معابر، پارک ها و زمین های بازی، عرصه ای برای اجتماعی شدن کودکان محسوب می شود. آماده سازی فضای شهر برای کودکان هم مسئولیت های اجتماعی آنان را برای زندگی شهری بالابرده و هم باعث می شود که آنان در آینده بیشتر به محیط و فضاهای شهری احترام بگذارند و در حفظ و نگهداری آن بکوشند. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف تحلیل شاخص های شهر دوستدار کودک در کلان شهر اهواز تدوین شده است. به لحاظ هدف، این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی– نظری و به لحاظ ماهیت و روش، در زمره تحقیقات توصیفی– تحلیلی است. نتایج شاخص های برازش مدل تحلیل عاملی مرتبه اول حاکی از تأیید تمامی شاخص های (ایمنی و سهولت تردد کودکان؛ امنیت کودکان؛ فضای شهربازی کودکان؛ دسترسی به خدمات، آموزش و فرهنگ؛ و شهر دوستدار کودک) می باشد. همچنین طبق نتایج به دست آمده از معادلات ساختاری می توان گفت که ضریب مسیر بین ایمنی و سهولت تردد کودکان؛ امنیت کودکان؛ فضای شهربازی کودکان؛ دسترسی به خدمات، آموزش و فرهنگ؛ و شهر دوستدار کودک به ترتیب برابر با 244/0؛ 176/0؛ 225/0 و 194/0؛ می باشد و چون این مقادیر بیشتر از 96/1 ± است؛ لذا رابطه همه شاخص ها با شهر دوستدار کودک معنادار می باشد. نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که سطح معناداری به دست آمده از آزمون فریدمن کمتر از 05/0 می باشد، درنتیجه بین میانگین رتبه متغیرهای پژوهش در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت وجود دارد (001/0 = p)؛ به عبارت دیگر اولویت شاخص های شهر دوستدار کودک در مناطق هشتگانه شهر اهواز از دیدگاه پاسخگویان یکسان نبود.
۵.

تحلیل دل بستگی مکانی در شهر تبریز با به کارگیری مقیاس شهرهای هوشمند در دوران بیماری کووید 19(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دل بستگی مکانی شهر هوشمند فناوری جدید COVID - 19 شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۳
استفاده از فناوری های جدید در شهر هوشمند بالأخص در فضاهای شهری روزبه روز بیشتر می شود؛ بااینکه بیشتر این فناوری ها به عنوان نشانه ای از پیشرفت در زندگی و روشی برای راحتی زندگی در شهرها موردپذیرش و ستایش قرارگرفته اند، بااین حال، برخی چنین تصور می کنند که فناوری ها، اختلالاتی در شهر محل سکونت آن ها ایجاد نموده است. بنابراین در پیاده سازی شهر هوشمند باید نظرات شهروندان و دغدغه های آن ها در نظر گرفته شود. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از ابزارهای پیمایشی در دستیابی به هدف توسعه دل بستگی به مکان های شهری، در پی پاسخ به این سؤال است که چه ارتباطی میان دل بستگی عاطفی- مکانی که در دو بعد سنتی و فعال مطرح می گردد، با پذیرش فناوری های هوشمند بالأخص در نمونه موردی پژوهش و جو دارد؟ برای جامعه آماری جمعیت شهر تبریز که برابر ۱۵۹۳۳۷۳ نفر می باشد، حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برابر 384 نفر به دست آمد. پایایی سؤالات با آلفای کرونباخ برابر 88/0 شد. برای تحلیل از نرم افزارهای آماری استفاده شده است. یافته ها نشان داد ابعاد فناوری های نظارتی روزانه، فناوری های توانمند ساز، فناوری های نظارت بر Covid-19 و دل بستگی فعال با ضریب تأثیر 412/0، 385/0، 316/0 و 301/0 بیشترین اثرات را بر دل بستگی مکانی با فناوری های شهر هوشمند داشته است و کمترین تأثیرگذاری مربوط به دل بستگی مکانی سنتی با ارزش 191/0- می باشد. در نتیجه هرچقدر کیفیت فناوری های نظارتی (سلامتی) و توانمندسازی، فناوری نظارت بر Covid-19 ارتقا داده شود، به همان نسبت نیز میزان دل بستگی در شهر تبریز بهبود خواهد یافت.
۶.

تحلیل نقش زیباسازی شهری در ارتقاء سرزندگی فضاهای شهری منطقه 7 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیباسازی شهری سرزندگی فضاهای شهری معادلات ساختاری منطقه 7 شهرداری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۱
ساخت وسازهای بی رویه و بی هویت مسکونی و اداری منطقه 7 شهرداری تهران باعث شده تا تغییر و تحولات این منطقه چندان منطقی و قاعده مند پیش نرود؛ نتایج چنین روندی ناهنجاری و اغتشاشات بصری بسیاری است که در سیما و کالبد فضاهای شهری رخ داده است؛ لذا هدف این پژوهش بیان ضرورت شناخت شاخص های زیباسازی منطقه 7 شهر تهران و شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت سرزندگی شهری بود؛ که از روش تحقیق پیمایشی و توصیفی- تحلیلی بهره برده است. جامعه آماری این پژوهش منطقه 7 شهرداری تهران بوده که با روش نمونه گیری تصادفی ساده 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پایایی شاخص های تحقیق از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که برای همه عوامل پژوهش بیش از 70 درصد و سنجش روایی پژوهش نیز از آزمون بارتلت استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که فرضیه اول تحقیق مبنی بر نامطلوب بودن زیباسازی فضاهای شهری در منطقه موردمطالعه تأیید گشته و نیازمند تلاش بیشتر مدیران شهری است. به عبارت دیگر یافته های به دست آمده از آزمون t نشان داد؛ سطح معناداری برای تمام عامل ها مقدار 05/0> 000/0=P است؛ لذا فرضیه اول تائید می شود؛ فرضیه دوم نیز میزان تأثیر عوامل زیباسازی فضاهای شهری بر سرزندگی در منطقه موردمطالعه بود، یافته ها نشان داد با توجه به میزان نسبت بحرانی هر یک از عوامل زیباسازی تأثیرگذار بر سرزندگی فضاهای شهری که بالای 5/1 بوده و مقدار آماره p که به صورت جداگانه برای هر عامل بررسی شد عوامل زیباسازی معابر و پیاده روها، ساختار و چیدمان ساختمان ها و مبلمان شهری منجر به سرزندگی شهری شده و فرضیه مذکور نیز تأیید می گردد.
۷.

مقایسه تطبیقی ادراک امنیت زنان در محلات سنتی و جدید، نمونه های مطالعه بافت قدیم و شهرک نیایش در شهر بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت محیطی امنیت زنان پیشگیری از جرم امنیت محله شهر بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۷۸
در پژوهش حاضر به مقایسه تطبیقی ادراک امنیت زنان در محلات سنتی و جدید پرداخته شده است چرا که به نظر می رسد محلات سنتی به سبب فرسودگی بیش ازحد و محلات جدید به سبب غفلت طراحان نسبت به مسائل اجتماعی، نتوانسته اند احساس امنیت را برای زنان تأمین نمایند. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی بوده است. لذا در ابتدا متغیرهای امنیت محیطی از منابع معتبر داخلی و خارجی استخراج شده و سپس به صورت پرسشنامه در شهرک نیایش و بافت قدیم شهر بوشهر توزیع شده اند. تعداد پرسشنامه ها بر اساس فرمول کوکران 196 عدد بوده است که به تقریب 200 عدد در نظر گرفته شده است. در ادامه، داده ها در نرم افزار SPSS واردشده و به کمک مدل تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره خطی مورد تحلیل قرارگرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد هفت عامل «عدم اغتشاش بصری»، «نظارت پذیری»، «آسایش محیطی»، «کاربری سرزنده»، «رؤیت پذیری»، «کیفیت محیطی» و «رهاشدگی محیط» به ترتیب بیشترین تأثیر را بر ادراک امنیت زنان در محلات شهری دارند. همچنین مقایسه دو محدوده موردمطالعه نشان می دهد اگرچه خصوصیات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی شهرک نیایش و بافت قدیم شهر بوشهر کاملاً متفاوت هستند اما درمجموع، هر دو محدوده از نظر وضعیت احساس امنیت زنان از کیفیتی متوسط برخوردار هستند. بررسی های تفصیلی تر نیز نشان می دهد که ضعف شهرک نیایش در عوامل آسایش محیطی و کاربری سرزنده است و ضعف بافت قدیم در عوامل کیفیت محیطی و اغتشاش بصری است.
۸.

تحلیل پیکره بندی فضایی واحدهای مسکونی و محله ای در بافت تاریخی شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن مرکز - محله سازمان یافتگی پیکره بندی معیارهای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۰۰
سازمان فضایی، به مفهوم چگونگی ترکیب اجزاء، مبتنی بر یک فرایند ادراکی-عملکردی است که در آن، عناصر پیوندی منطقی برقرار نموده و بدین طریق شناخت مکان حاصل می شود. ریخت شناسی الگوی معماری مسکن نیز نشان از انطباق الگوهای معماری مبتنی بر معماری محله است و سبب شده تا کل واحدی به نام معماری محله شکل گیرد. این مهم در طرح های میان افزا مغفول مانده و مسکن، پیوند خود را با معماری محله ازدست داده است. هدف از این پژوهش تبیین معیارهای کیفی پیکره بندی الگوی مسکن با بافت تاریخی مبتنی بر سازمان فضایی مرکز-محله است. بر این اساس، پژوهش با دو پرسش اصلی مواجه است. شاخص های سازمان دهی فضایی مراکز-محله در بافت تاریخی کاشان کدام اند؟ و شاخص های سازمان دهی فضایی مسکن در بافت تاریخی کاشان کدامند؟ روش پژوهش تلفیقی از روش کیفی و کمی است. در حوزه روش شناسی، از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل داده ها مبتنی بر مطالعه میدانی در پنج محله و پنج خانه تاریخی در شهر کاشان استفاده شده است. مبتنی بر یافته ها، پنج شاخص نحوه توزیع کاربری ها، فاصله مرکز تا عناصر پیرامون، سلسله مراتب دسترسی، میزان نفوذپذیری و فضای باز، دارای بیشترین میزان اثرگذاری بر سازمان فضایی مسکن هستند که نسبت معماری محله به معماری خانه ها به ترتیب برابر با 29/1، 52/1، 27/1، 15/1، 83/0 و 38/1 می باشد. نتیجه مبین آن است که معماری مسکن میان افزا می تواند مبتنی بر این شاخص ها، زمینه سازمان دهی مطلوب معماری مسکن در بافت تاریخی را فراهم نماید. و از این طریق، زمینه انطباق و پیوند معماری مسکن با معماری برقرار گردد.
۹.

سنجش و ارزیابی پروژه های بازآفرینی فرهنگی - اجتماعی فضاهای عمومی با رویکرد ارتقای کیفیت محیطی و هویت محله ای، مطالعه موردی: پیاده گذرهای تاریخی شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی پیاده گذر فضاهای عمومی هویت محله ایی شهر کاشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۵
عدم وجود سازوکار ارزیابی در نظام برنامه ریزی باعث شده است که پس از اجرای طرح ها و پروژه های بازآفرینی بافت های فرهنگی- تاریخی کهن تلاشی برای ارزیابی این قبیل برنامه ها انجام نشود و پیامدهای این طرح ها مورد غفلت و فراموشی قرار گیرند. هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی پروژه بازآفرینی فرهنگی - اجتماعی فضاهای عمومی با رویکرد ارتقای کیفیت محیطی و هویت محله ایی در پیاده گذرهای تاریخی شهر کاشان می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی می باشد و  برای تحلیل داده ها از معادلات ساختاری و آزمون تی تک نمونه ای استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای پژوهش نشان داد که وضعیت شاخص های اصالت محله، احساس تعلق و زیباشناختی در محدوده مورد مطالعه در حالت نامطلوب و پایین تر از سطح متوسط کیفیت قرار گرفته اند و ارزیابی هر یک از شاخص های تعاملات اجتماعی، زیست پذیری و امنیتی محلات نشان داد که شاخص ها در حالتی نیمه مطلوب قرار دارند. همچنین نتایج مدل عاملی مرتبه دوم نشان داد که اهمیت دادن به شاخص بازآفرینی در محلات موردمطالعه باعث بالا رفتن شاخص امنیتی به میزان 98/0، شاخص احساس تعلق به میزان 94/0، شاخص زیست پذیری به میزان 74/0، شاخص اصالت محله به میزان 49/0، شاخص تعاملات اجتماعی به میزان 44/0 و شاخص زیباشناختی به میزان 34/0 می گردد؛ بنابراین امروزه اهمیت تک بُعدی به پروژه های بازآفرینی شهری در محلات نمی تواند به تنهایی به موفقیت در فضاهای شهری منجر شود و همواره باید به ساختاری منسجم، پیوسته و مطلوب از تمام ابعاد کالبدی- بصری، عملکردی، ادراکی، معنایی و محیطی توجه گردد و نیازهای شهروندان در اولویت قرار بگیرد.
۱۰.

تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت، مطالعه موردی: استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سازمان فضایی نظام سکونتگاهی صنعت نفت استان خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۸۵
پژوهش حاضر به منظور تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی استان خوزستان با تأکید بر نقش نفت به نگارش در آمده است. نفت مکانیزم اولیه شکل دهی سازمان فضایی خوزستان در یک صد سال گذشته است و مکانیزم های دیگر فضا ساز را تحت تأثیر قرار داده است. و تبلور فضایی آن به صورت نخست شهری و قطبی شدن جمعیت و فعالیت دیده می شود. روش تحقیق به دو صورت توصیفی و تحلیلی است. استفاده از دیدگاه های نظری و مطالعات پیشین در این زمینه و اسناد وزارت نفت در حوزه مطالعات توصیفی است. و درزمینه تحلیلی نیز، ابتدا با استفاده از مدل های تحلیل سازمان فضایی مانند مدل حد اختلاف طبقه ای و مدل نزدیک ترین همسایگی و شاخص های نخست شهری به بررسی سازمان فضایی استان خوزستان پرداخته می شود، و سپس جهت سنجش تأثیر نفت بر سازمان فضایی نظام سکونتگاهی استان خوزستان شاخص هایی در قالب سه متغیر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی انتخاب شده، نقشه های توزیع فضایی آن ها تهیه و مورد تحلیل قرار گرفتند. نظامی از جریان اطلاعات و مبادلات و ارتباطات و خدمات و حرکت های جمعیتی تحت تأثیر بوروکراسی دولتی (اقتصاد سیاسی) باعث تقسیم استان به دونیمه شرقی و غربی یا دو بخش نفتی و غیرنفتی شده است.. نمودهای عدم تعادل فضایی در نظام سکونتگاهی استان خوزستان تحت تأثیر نفت در شهرها به صورت نخست شهری شدید، عدم تعادل در سلسله مراتب شهری، نقش ضعیف شهرهای میانی و درنتیجه تمرکز خدمات متناسب با توزیع جمعیت محرومیت مناطق حاشیه ای و مهاجر فرستی شهرهای حاشیه ای و نمود عدم تعادل فضایی در روستاها خالی شدن روستاها در نیمه شرقی استان و تمرکز روستاهای بزرگ در نیمه غربی می باشد.
۱۱.

الگویابی حکمروایی شایسته شهری در ابعاد فضایی- سیاسی کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگویابی حکمروایی شایسته شهری سطح فضایی - سیاسی شهر کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۸۵
رشد شهرنشینی در تهران یک پدیده سیاسی- فضایی است که می بایست با توجه به هدف برای ارائه الگوی مناسب حکمروایی شایسته شهری در بعد فضایی- سیاسی شهر، الگویی مناسب در نظر گرفته شود. با توجه به شاخصه های حکمروایی شایسته شهری، عدالت و مشارکت می تواند به عنوان عواملی بنیادین در جهت پیشرفت و عدالت فضای شهری حرکت نماید. روش پژوهش جهت پاسخ به پرسش اصلی تحقیق، روش آمیخته (کمی– کیفی) می باشد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش ترکیبی (کتابخانه ای و میدانی) انجام می پذیرد. برای تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده خواهد شد. همچنین برای الگویابی حکمروایی شهری از پرسشنامه که توسط متخصصان حوزه شهری تکمیل شده است، بهره گرفته شد. این داده ها با استفاده از طیف لیکرت ارزش گذاری و درنهایت؛ با استفاده از آزمون های آماری T تک نمونه ای و روش تحلیل عاملی انجام گرفت. نتایج گویای آن است که از میان شاخص ها، عدالت، برابری و مشارکت در شهر تهران نسبت به سایر شاخص ها وضعیت بهتری را نشان می دهد و شاخص های شفافیت، قانون محوری و پاسخگویی از دید متخصصان کمتر از حد متوسط ارزیابی شده اند. ازاین جهت دارای وضعیت خوبی نمی باشند. درنهایت الگوی حکمروایی شایسته شهری می تواند نظریه ای جدید در پاسخگویی به انتظارات و مسئولیت های جدید باشد و یک سند مدیریتی مناسب برای مسئولان باشد که به کمک آن بتوانند به توسعه پایدار شهری دست یابند.
۱۲.

تحلیل و آینده پژوهی اثرات توسعه شهر جدید عالیشهر بر سکونتگاه های پیرامونی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرهای جدید نواحی پیراشهری آینده پژوهی سناریو نگاری شهر جدید عالیشهر بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۰۶
هدف از این تحقیق تحلیل اثرات شهر جدید عالیشهر بر سکونتگاه های پیرامون و آینده پژوهی این اثرات است تا از منظر سناریوهای مختلف آینده های مختلف آن ترسیم شود. در این پژوهش برای شناسایی عوامل کلیدی بعد از دو مرحله غربالگری در نهایت 54 متغیر در قالب هشت شاخص شناسایی شدند و از روش آینده پژوهی در قالب تحلیل میک مک و سناریونویسی بهره گرفته شد. برای این تحقیق از نظرات گروه دلفی و به شیوه نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد. با توجه به یافته های این تحقیق، نه عامل کلیدی مهم شامل تغییرات کاربری های تجاری و مسکونی؛ طرح هادی روستاهای پیرامونی شهر جدید؛ شبکه معابر سکونتگاه های پیرامونی؛ تغییرات در عمران و آبادی نواحی پیرامون؛ شهرگرائی روستائیان؛ راه های ارتباطی سکونتگاه های پیرامونی؛ گسترش کالبدی شهر جدید به سمت شهرهای اطراف؛ دسترسی سکونتگاه های پیرامونی به وسایل ارتباطی و مخابراتی و موقعیت قرارگیری روستا نسبت به جاده شناسایی شدند. طبق نتایج به دست آمده از سناریو ویزارد شش سناریوی موافق و همسان پیش روی اثرات شهر جدید عالیشهر بر نواحی پیراشهری وجود دارد. یافته های حاصل از این پژوهش به سیاست گذاران، برنامه ریزان و مدیران منطقه ای این امکان را می دهد تا درک بهتری از شرایط آینده داشته باشند تا قادر باشند شرایط مطلوب تر و معقول تری از توسعه شهری را با حفظ جنبه های زندگی نواحی پیراشهری در آینده ترسیم و در خصوص آن تصمیم گیری کنند، این موجب نزدیک شدن شرایط پایداری در شرایط فعلی با امکان دستیابی به پایداری در آینده می شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۱