داریوش جهانی

گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را لازم ساخته است. در این راستا مفهوم شکوفایی شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در زمینه سنجش توسعه و رفاه انسانی و اجتماعی مطرح شده است که شامل 5 بعد بهره وری، کیفیت زندگی، زیرساخت، عدالت اجتماعی و پایداری زیست محیطی می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی شکوفایی شهری در مناطق چهارگانه شهر اردبیل می باشد. این پژوهش از نظر هدف، نظری کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی می باشد. برای رسیدن به هدف پژوهش، از 5 معیار اصلی شاخص شکوفایی شهری در قالب 55 زیر معیار استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آمارنامه سال 1395 گردآوری شده است. جهت تحلیل، ابتدا داده ها استانداردسازی شده و سپس برای وزن دهی هر یک از شاخص ها از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. در نهایت با استفاده از مدل پرومته، شکوفایی شهری برای هر یک از مناطق چهارگانه شهر اردبیل امتیاز بندی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 1 و 2 شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص شکوفایی شهری در وضعیت نسبتا ضعیف و مناطق 3 و 4 در وضعیت ضعیف قرار دارند و با توجه به تمرکز امکانات در بخش های مرکزی شهر، از میزان شکوفایی شهری از مرکز شهر به طرف حاشیه در همه مناطق چهارگانه کاسته می شود. هم چنین، رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار به ترتیب با داشتن مقدار امتیاز برتری 50.20 و 49.77 دارای بیشترین و کمترین شکوفایی شهری هستند.

نقش نور طبیعی به مثابه کامل ترین و مطلوب ترین نور انکارناپذیر است. تحقیقات سال های اخیر نشان می دهد که نور روز علاوه بر نقش و اهمیتی که در حفظ و بهبود چرخه حیاتی انسان ایفا می کند، اثر درمانی ویژه ای بر بعضی از بیماری های جسمی و روانی داشته و می تواند تا حد زیادی در درمان این گونه بیماران موثر باشد. با این رویکرد نوشتار حاضر اعتقاد دارد نور و کیفیت بخشی آن بر زندگی انسان بر رفتارهای فردی و اجتماعی انسان تاثیر دارد و به سهم خود می کوشد نور و کیفیت بخشی آن را بر بهزیستی ذهنی را در بزنگاه کووید 19 مورد مداقه قرار دهد. تحقیق حاضر از نظر نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت روش ترکیبی شامل راهبردهای کیفی و همبستگی می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ قلمرو زمانی مقطعی (بهمن 1399) بوده است که محقق با توجه به سکونت در محدوده مورد مطالعه طی انجام کار میدانی اقدام به اخذ داده های مورد نیاز کرده است. جه ت جم ع آوری داده ه ای بهزیستی ذهنی شهروندان بر اساس تحلیل و مشاوره با متخصصین روانشناسی از پرسشنامه مقیاس بهزیستی روان شناختی کییز (1995) بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد  نور تاثیر قابل توجهی در بهزیستی ذهنی ساکنان مجتمع های مسکونی ثمین داشته است. امری که پسایند آن انطباق و شکوفایی اجتماعی را برای ساکنین (تعامل در قالب روابط و شبکه خانوادگی، گروه دوستان و ارتباطات اجتماعی با ساکنین مجتمع) و (امید به بهبود شرایط زندگی، معنادار دانستن زندگی، باور به پیشرفت اجتماعی) بوده است. همچنین بر اساس آزمون کروسکال-والیس با هدف بررسی اختلاف بهزیستی ذهنی ساکنان بین بلوک های پنج گانه با زیربنای عدالت نور؛ نتایج نشان داد بلوک های جنوبی؛ شرقی و غربی دارای سطح بهزیستی ذهنی مطلوبتری بوده و بر اساس تحلیل رگرسیونی، میزان ارتباط و دوسویگی عدالت نور با بهزیستی ذهنی شهروندان محرز گردید در نتیجه برای ارتقاء بهزیستی ذهنی ساکنان مجتمع های مسکونی، باید برنامه ریزی ویژه ای در زمینه طراحی و معماری ساختمان ها و مجتمع ها جهت برقراری تعادل در دریافت نور انجام شود.

زمینه و هدف: بسیاری از افراد صرفاً به خاطر یک دلیل، «استیگما» را تجربه نمی کنند. آن ها ممکن است بر اساس تعصبات مختلف از قبیل گرایش جنسی، جنسیت، فرهنگ و معلولیت فیزیکی در معرض تبعیض قرار گیرند. پژوهش حاضر می کوشد امر پدیده انگ و گرایش به مصرف موادمخدر را در پارک میثاق تهران مورد مداقه قرار دهد. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی است. همچنین به لحاظ زمانی روش مقطعی و به لحاظ ماهیت داده کمی است. در پژوهش حاضر از تعداد (۳۰) نفر افراد درگیر با موادمخدر به روش نمونه گیری قضاوتی از طریق ابزار پرسشنامه استفاده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل عاملی و از نرم افزارهای «اس پی اس اس» استفاده شد. یافته ها: این پژوهش نشان داد بیشترین مقدار بارهای عاملی در زیرشاخص های احساس ناامنی و تنهایی دیده می شود. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین مقدار همبستگی انگ اجتماعی در میان افراد و گرایش به مصرف موادمخدر آنان با شاخص پذیرش هویت جدید بوده است.  نتایج: احساس ناامنی و تنهایی با امر پس راندن اجتماعی از جانب افراد جامعه، رها شدن به حال خود و عدم دریافت حمایت از جانب خانواده، اقوام، بستگان و دوستان همبستگی ارتباط مستقیمی داشته و به طوری که فرد در مقابل واکنش های اجتماع ممکن است درصدد کسب هویتی جدید قرار گیرد. از سویی معتادان به سبب انقطاع روابط اجتماعی خود با سایر اقشار اجتماعی و ناگزیر بودن تعامل با افرادی از سنخ خود، هویتی را برای خود رقم می زنند که با وضعیت کنونی شان پیوند نزدیک دارد.

فضای باغشهری به عنوان «شبکه ایمنی» و تأمین غذای ثانویه و تضمین منابع غذایی محلی در مواقع بحران هایی مانند همه گیری کووید-19 که زنجیره های تأمین جهانی به شدت تحت تأثیر قرارگرفته است، نقش مهمی دارد. بنابراین هدف پژوهش بر اساس مباحث پیشین، آغاز راهی است در پاسخ به این مسئله که نقش فضاهای باغشهری بر حاکمیت غذایی پایدار چگونه تفسیر می شود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش از نوع طرح تحقیق با مدل ساختاری- تفسیری است که به جهت اهمیت بیشتر داده های کیفی به عنوان طرح تحقیق آمیخته اکتشافی محسوب می گردد. گردآوری داده ها به صورت مطالعات پیمایشی و کتابخانه ای انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل 140 خانوار از پاسخ دهندگانی بودند که خود را مالک باغشهر معرفی کردند و تعداد نمونه برحسب شرایط همکاری 35 مالک باغشهری و عمدتاً مالکین باغ بوده است. روش نمونه گیری برحسب نمونه گیری احتمالی از نوع تصادفی ساده بوده است. یافته ها نشان داد برای دستیابی به یک مکانسیم منسجم در ارائه «حکمروایی غذا بر اساس نظام باغشهری»، نیازمند تقویت مدیریت منابع آب در حوزه های توسعه و افزایش راندمان در تولید کشاورزی از طریق وجود خلاقیت و نوآوری در کشاورزان می باشیم. چالش های دیگری که بر کشاورزی موفق شهری تأثیر می گذارد شامل ناامنی مالکیت زمین، تضادهای کاربری زمین، دسترسی به آب، چارچوب های نظارتی ضعیف برای حمایت از کشاورزی و منابع مالی ناکافی برای نگهداری یا راه اندازی یک باغ تولیدی می باشد. علی رغم یافته های ما از سهم ضعیف باغ شهر در نظام تولیدی؛ حمایت از امنیت غذایی و تنوع غذایی در درون این فضاها در آینده نزدیک مصاف با چالش جهانی و ملی ارزشمند خواهند بود.

خطوط ریلی یکی از مهم ترین و امن ترین راههای حمل ونقل در بخش گردشگری است. نوشتار حاضر می کوشد در چارچوب این امر که گردشگری بدون بهبود و توسعه گسترده شبکه و کیفیت حمل ونقل میسر نیست، برنامه های قطارهای گردشگری را به مثابه پیشرانی (گردشگری موجب به حرکت درآمدن چرخ های اقتصادی و استفاده بهتر از منابع می شود) در توسعه گردشگری منطقه و وفاداری گردشگران به جامعه میزبان مورد مداقه قرار دهد. واحد تحلیل این پژوهش قطار گردشگری استان لرستان بوده و جامعه نمونه از گردشگرانی انتخاب شده است که در یک سفر با این قطار به مقصد لرستان سفر می کنند. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار Smart pls و سناریوی ویزارد صورت گرفته است. نتایج یافته ها نشان می دهد مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر برنامه های مبدأ- مقصد قطار گردشگری، توجه به انتظارات و خواسته های گردشگر، گردشگری خلاقانه و به روز مقصد و خلق مقصد جذاب، وجود آثار گردشگری متعدد و جذاب و به کارگیری افراد آموزش دیده و مجرب در فعالیت ها بوده است. با توجه به یافته های پژوهش و در چهارچوب ظرفیت سازی گردشگری با تأکید بر تکرار سفر گردشگران سناریوهایی مطرح شده و بیشترین ضریب تحقق برای سناریوهای با وضعیت نامطلوب بوده است. این مسئله می تواند نشان دهنده وضعیت شکننده اقتصاد گردشگری در جوامع گردشگرپذیر باشد؛ زیرا با شیوع ویروس کرونا در جامعه، گردشگری با رکود روبه رو شده و مشاغل مرتبط با خود را نیز تحت الشعاع قرار داده است. با توجه به ظرفیت های گردشگری ایران به نظر می رسد این موضوع از طریق قطارهای گردشگری و توسعه آن در پهنه سرزمینی جبران پذیر باشد.

رشد شتابان شهری و توسعه نامتوازن و به تبع آن افزایش جمعیت شهرنشین ، شهرها را با چالش های جدی روبرو ساخته است. در همین راستا مدل شکوفایی شهری یک رویکرد جدید به رونق شهری و پایداری پیشنهاد می کند و به دنبال راه حلی اساسی برای بهبود کیفیت زندگی است. در این پژوهش با رویکردی تحلیلی – توصیفی و با هدف سنجش و مقایسه کیفیت زندگی و عوامل موثر بر آن در مناطق مختلف شهر اردبیل به بررسی تاثیرات این شاخص در بهبود شاخص شکوفایی شهری پرداخته شده است. برای رسیدن به هدف پژوهش از 18 زیر معیار استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آمارنامه سال 1395 گردآوری شده است. جهت تحلیل، داده ها استانداردسازی شده و برای وزن دهی هر یک از شاخص ها از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. سپس با استفاده از مدل پرومته، شکوفایی شهری برای هر کدام از مناطق چهارگانه شهر اردبیل امتیاز بندی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 1 و 2 شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص شکوفایی شهری بر اساس مولفه کیفیت زندگی در وضعیت نسبتا ضعیف و مناطق 3 و 4 در وضعیت ضعیف قرار دارند. هم چنین، رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار به ترتیب با داشتن مقدار امتیاز برتری 50.69 و 49.16 دارای بیشترین و کمترین میزان برخورداری از شاخص شکوفایی شهری بر اساس مولفه کیفیت زندگی هستند.

هدف از پژوهش حاضر فهم مضامین فلسفی داستان ها و حکایت های کتب فارسی دورة ابتدایی با روش پژوهش کیفی، از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعة آماری پژوهش را، داستان ها و حکایت های کتاب درسی فارسی بخوانیم دورة ابتدایی (دوم تا ششم ابتدایی) تشکیل می دهد. نمونة پژوهش به شیوة هدفمند، محتوای تمامی داستان ها و حکایت های فارسی در نظر گرفته شد و برای این منظور پس از بازخوانی داستان ها و حکایت ها و کدگذاری آن ها، مقوله های محوری متن استخراج شد. در نهایت با عنایت به مقوله های فلسفی (هستی شناسی، شناخت شناسی و ارزش شناسی) هر یک از مقوله های محوری تحت مضامین فلسفی طبقه بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد: مضامین فلسفی اکثر مقوله ها تحت معرفت شناسی و ارزش شناسی قابل تبیین بودند و در برخی از موارد نیز هستی شناسی مورد توجه بوده است. در نتیجه، با توجه به نتایج به دست آمده، داستان ها و حکایت های مورد بررسی نیازمند بازنگری و بازتألیف بر مبنای "برنامة فلسفه برای کودکان" است.

تنوع فرهنگی پدیده ا ی جهان شمول است. یکی از مهم ترین دغدغه های کشورهای با تنوع فرهنگی، حفظ و تقویت همگرایی افراد و گروه های مختلف ساکن در قلمرو سرزمینی است. برخی محققان معتقدند خرده فرهنگ نه تنها تضادی با هویت ملی و فراگیر در ایران ندارند، بلکه در نقش ستون های نگه دارنده ی آن عمل می کنند. عوامل زیادی در حفظ و تقویت همگرایی و انسجام اقوام و گروه های مختلف ساکن در یک سرزمین نقش دارند و این موضوع از ابعاد و زوایای مختلف قابل بررسی است. لذا نویسندگان در این تحقیق تلاش کرده اند تا میزان تاثیر مؤلفه های فرهنگی اجتماعی و اقتصادی را بر همگرایی مردم مناطق کردنشینِ ایران، از منظر نخبگی مورد بررسی قرار دهند. روش این تحقیق پیمایشی و نوع آن کاربردی است. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل صاحب نظران و نخبگان محلی و قومی در دو سطح راهبردی و اجرایی با حجم نمونه 90 نفر و روش نمونه گیری ساده تصادفی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های فرهنگی اجتماعی با 25/45 درصد و مؤلفه های اقتصادی با 75/49 درصد به عنوان عامل همگرایی است.

ایران کشوری چند قومی است و این تنوع قومی فرصت ها و تهدیداتی را متوجه امنیت آن نموده است. واضح است که استقرار گروه های قومی در فضای سرزمینی کشورهایی که ازتنوع قومی در ساختار جمعیتی خود برخوردارند موجب اتخاذ تصمیمات راهبردی دولت ها برای مدیریت اقوام می گردد. قوم کرد به عنوان یکی از اقوام اصیل و با قدمت بسیار دیرینه در ایران سکونت داشته و همین سابقه تاریخی موجب گردیده تا حس دلبستگی و تعلق خاطر ویژه ای به این سرزمین داشته باشند و حتی برخی از کردها خود را اصیل تر از سایر اقوام ساکن در ایران بدانند.از وجود برخی عوامل و مولفه ها مانند نژاد، دین، فرهنگ، تاریخ، آداب و رسوم مشترک به عنوان مولفه های همگرا و تقویت کننده امنیت ملی و برخی مولفه ها مانند مذهب، زبان، احساس تبعیض و محرومیت، نخبگان غیرهمسو، ضعف دولت مرکزی، عدم توسعه یافتگی، موقعیت حاشیه ای و مرزی، وجود گروه های قومی مشابه در آنسوی مرز به عنوان مولفه های واگرا و تهدیدکننده امنیت ملی می توان اشاره نمود. در این تحقیق بر اساس نظریه نیروهای مرکزگرا و مرکزگریز ریچارد هارتشورن، مولفه های ژئوپلیتیکی واگرا و همگرای قوم کرد مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که بین مولفه های ژئوپلیتیکی قوم کرد و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران رابطه معناداری وجود دارد و در صورت عدم توجه به عوامل واگرایی قوم کرد، در بلند مدت امنیت ملی، تمامیت ارضی و یکپارچگی ملی ایران در معرض خطر قرار خواهد گرفت. در پایان برای تقویت مولفه های همگرایی قوم کرد و تامین امنیت ملی جمهوری اسلامیایران چند پیشنهاد راهبردی ارائه گردید.