آمایش محیط

در پژوهش حاضر، با توجه به مطالعات انجام شده و برداشت های میدانی از برزن شش بادگیر در بافت قدیم شهر یزد به مواردی نظیر توجه به نظرات ساکنین برزن و افزایش ظرفیت های اجتماعی و نهادی آنها، توجه به ابعاد اقتصادی و ارتقاء ظرفیت های اقتصادی برزن، توجه به مؤلفه های عملکردی و تغییر و ایجاد کاربری های لازم جهت رفع کمبود خدمات و در نهایت بهبود شبکه های دسترسی، اشاره گردیده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی، میدانی و پیمایشی است. هدف اصلی تحقیق، بررسی راهکارهای بهبود و ارتقاء مؤلفه های اجتماعی، اقتصادی، عملکردی وکالبدی بافت برزن شش بادگیر شهر یزد از طریق شناسایی و ارزیابی مهم ترین معیارهای تأثیرگذار در امر احیاء و باززنده سازی این برزن و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به منظور ارتقاء سطح کیفی برزن می باشد. بر مبنای نتایج حاصل شده، وزن شاخص های پنج گانه عملکردی،کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و شبکه ی رفت و آمد به ترتیب 513/0، 261/0، 129/0، 063/0 و 033/0 است. بنابراین نتیجه گرفته می شود که اثر «عامل عملکردی» در احیاء و باززنده سازی محدوده مورد مطالعه از بقیه عوامل بیش تر بوده و بعد از آن سایر عوامل به ترتیب بر مبنای وزنشان تأثیرگذارند. همچنین، معیار «طول مدت اقامت بیش تر ساکنین» در قالب شاخص اجتماعی با وزن 318/0، معیار «اقتصاد خانوار» در قالب شاخص اقتصادی با یوزن 394/0، معیار «اسکلت ابنیه» در قالب شاخص کالبدی با وزن 328/0، معیار «انواع کاربری ها» در قالب شاخص عملکردی با وزن 637/0 و معیار «تعریض دسترسی های محله» در قالب شاخص شبکه رفت و آمد با وزن 565/0 بیش ترین تأثیر را در این زمینه دارند.

توسعه فناوری اطلاعات به عنوان یکی از معیارهای اساسی پیشرفت و توسعه یافتگی در کشورها بشمار می آید. دستیابی به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیازمند عوامل مختلفی می باشد که یکی از مهمترین این عوامل توسعه زیرساخت ها و سرویس های ICT در کشور می باشد که دستیابی به این هدف نیازمند ارزیابی دقیق وضع موجود و مقایسه آن با وضع مطلوب می باشد. یکی از بهترین روش های دستیابی به چنین هدفی انجام برنامه ریزی راهبردی می باشد که از طریق شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدات و فرصت های توسعه سرویس ها و زیرساخت های ICT امکانپذیر می باشد. در این راستا در مطالعه حاضر با استفاده از روش شناسی توصیفی- تحلیلی سعی شده تا با محاسبه مدل SWOT برای استان های نمونه(کرمانشاه، سمنان، آذربایجان شرقی و فارس) و با نظرخواهی چند سطحی از 30 نفر کارشناس خبره در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر یک از استان ها به بررسی وضع موجود در استان ها پرداخته شود. در نهایت محاسبه داده های به دست آمده حاصل از نتایج کارشناسی در مجموع میانگین چهار استان نیز راهبرد تهاجمی به عنوان راهبرد کانونی مورد توجه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در سه استان سمنان، آذربایجان شرقی و فارس فاصله ای با وضع مطلوب مشاهده نمی گردد و تنها در استان کرمانشاه فاصله اندکی در این زمینه با شاخص مطلوب که استقرار در راهبرد کانونی تهاجی می باشد، وجود دارد که با انجام برنامه ریزی های عملیاتی در زمینه کاهش تهدیدها و تبدیل ضعف ها به قوت ها در سطح استانی این نیز برطرف خواهد شد. لذا در کل شکاف زیادی را نمی توان به لحاظ آمایش اقتصادی در زمینه توسعه زیرساخت ها و سرویس های ICT در سطح کشور مشاهده کرد که می توان گفت این نتیجه در بین سایر بخش های اقتصادی نیز صادق می باشد.

    این پژوهش به تحلیل فضایی سلسله مراتب شهری استان کرمانشاه طی سال های1390-1375 پرداخته است. هدف این پژوهش تبیین نابرابریهای جمعیتی به منظور کاهش این نابرابریها در سطح شهرهای استان است. بررسی ها مشخص می سازد که در استان کرمانشاه با 29 شهر در سال 1390،  شهر کرمانشاه به عنوان مرکز استان با جمعیتی حدود 851405 نفر تقریبا 62.8 درصد جمعیت شهری استان و 8 برابر شهر دوم و 16برابر  شهر سوم(کنگاور) جمعیت دارد.  در واقع کمبود شهرهای میانی در شبکه شهری استان زمینه های ناپایداری شهری را فراهم آورده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی با بهره گیری از نرم افزارهای GIS،EXCEL، قانون رتبه اندازه، مدل حد اختلاف طبقه ای، ضریب آنتروپی و منحنی لورنز انجام شده است. نتایج حاصل از روشهای بکار گرفته  عدم تعادل در سلسله مراتب شهری و گرایش به ناپایداری شهری را نشان می دهد. براساس مدل حد اختلاف طبقه ای  در سال 1390 بیش از6/96درصد شهرها زیر141 هزار نفر جمعیت دارند معادلات بدست امده از قانون رتبه اندازه شهرهای استان کرمانشاه طی سه دوره بررسی شده بیانگر اختلاف زیاد با خط نرمال می باشد. بر این اساس ضریب آنتروپی از80/ در سال75 به79 / در سال 85 و در سال90 به69/ رسیده که نشانگر ناهمگونی در توزیع جمعیت استان است. در میان شهرستان های استان، شهرستان کرمانشاه به لحاظ توزیع فضایی جمعیت ناموزون ترین توزیع فضایی جمعیت را نسبت به سایر شهرستان ها دارد، به طوری که شهر اول (کرمانشاه) 216 برابر شهر دوم (کوزران) جمعیت دارد.

واحدهای ژئومورفیکی از اجزاء سیستم رودخانه ای محسوب می شوند، به طوری که در بسیاری موارد فرآیندهای ژئومورفیکی باعث بروز مخاطرات محیطی از جمله سیلاب می گردند. در این مقاله شهر طرقبه و حوضه آبخیز آن از لحاظ مخاطرات ناشی از فرآیندهای ژئومورفیکی رودخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است. شهر طرقبه به عنوان منطقه نمونه بین المللی گردشگری در فاصله 20 کیلومتری کلان شهر مشهد، در خروجی حوضه به شدت تحت تأثیر متغیرهای ژئومورفیکی بالادست حوضه می باشد که در سیل خیزی شهر نیز موثر است. روش تحقیق به صورت تجربی- تحلیلی بوده و برای شناخت رفتار حوضه ی مورد مطالعه، ابتدا متغیرهای ژئومورفیکی رودخانه ای و فاکتورهای موثر در مخاطره سیلاب منطقه شامل؛ لیتولوژی، طبقات ارتفاعی، شیب، کاربری اراضی، بارش، پوشش گیاهی، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، ضریب شکل، جهت شیب و خاک انتخاب شدند. سپس با تهیه لایه های مورد نیاز ، اولویت بندی و تعیین روابط بین این متغیرها با آسیب پذیری از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با کمک نرم افزار Expert Choice انجام گرفت. پهنه های بحرانی به لحاظ مخاطره سیلاب عمدتأ در محدوده تراکم روستاها، فضاهای تفرجی و ییلاقی، کاربری های گردشگری و شبکه دسترسی به کلان شهر مشهد می باشد. نکته حائز اهمیت این که عوامل انسان ساخت مانند تعرض مناطق مسکونی و تأسیسات شهری به حریم اصلی رودخانه و آبراهه ها، عدم رعایت اصول مهندسی در طراحی برخی سازه ها مانند ابعاد نامناسب پل ها بر روی رودخانه نیز عامل تشدید کننده مخاطرات سیلاب در منطقه هستند. تسطیح و تراس بندی دامنه ها به منظور ساخت و سازها نه تنها موجب به هم خوردن تعادل دامنه ها شده بلکه موجب افزایش وزن بار دامنه ها، بار جامد و شدت سیل خیزی نیز شده است. به طورکلی آسیب های ناشی از حرکات توده ای و سیلابی در محدوده شهر طرقبه تشدید گردیده است.  

انسان از طریق حواس پنجگانه با محیط اطراف خود ارتباط برقرار می نماید. از این میان، حس بینایی بیش ترین نقش را در لذت بردن از محیط های طبیعی به خود اختصاص داده است. با توجه به چشم نواز بودن محیط های طبیعی، لازم است مدیران شهری نیز در طراحی محیط پارک ها، عوامل و عناصر بصری را در نظر گرفته تا موجبات رضایت شهروندان فراهم شود. زاهدان به عنوان یک کلان شهر نوظهور در منطقه جنوب شرق، دارای پارک های متعددی از جمله پارک ملت است. این پارک که در مسیر جاده زاهدان - خاش واقع شده، می تواند کارکردی مؤثر در ایجاد رضایت در مردم شهر داشته باشد. پارک ملت به لحاظ زیبایی شناسی از آسیب های جدی رنج می برد، که این پژوهش سعی در شناسایی و گره گشایی از آن ها دارد. این پژوهش بر اساس رویکرد ترجیحات مردمی، به ارزیابی بصری وضع موجود در پارک ملت زاهدان، با در نظر گرفتن سلیقه شهروندان و با استفاده از مدل طبقه بندی کیفیت(Quality Sorting)، پرداخته است. بر اساس این مدل فضای پارک با توجه به تیپ های منظر موجود به پهنه های مختلفی تقسیم گردیده که عبارتند از: 1. پهنه فضاهای طراحی شده 2. پهنه بازی ها 3. پهنه با پوشش طبیعی. در ادامه تحقیق تعداد 495 عکس در دو نوبت از پهنه ها تهیه شده و با توجه به اهداف مورد مطالعه برای هر پهنه 8 عکس و در مجموع 24 عکس از مجموع عکس های گرفته شده انتخاب گردید، مردم این عکس ها را با توجه به ترجیحاتشان در پنج دسته رتبه بندی نمودند (عکس های خیلی زیبا، زیبا، معمولی، زشت و خیلی زشت). نتایج تحقیق نشان می دهد پهنه فضاهای طراحی شده با 40% ترجیحات، پهنه با پوشش طبیعی با 38% و پهنه بازی ها با 22% از ترجیحات بازدیدکنندگان، به ترتیب از بیش ترین تا کم ترین ترجیحات برخوردارند.  

پارک ها به عنوان یک عنصر کالبدی، سهم عمده ای در تحقق کارکرد تفریحی برای شهروندان ساکن در فضاهای شهری برعهده دارند. تحقق جنین کارکردی به دو فاکتور اصلی "مکانیابی و توزیع بهینه" و "تنوع کارکردی" وابسته است زیرا اولا حس زیبایی شناسی و تفریح حق هر شهروندی است و ثانیا پارک ها نقش چندکارکردی "اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی" را برای فضاهای شهری بر عهده دارند. لذا هدف تحقیق حاضر؛ بررسی توزیع آمایشی و بررسی وضعیت پارک های شهر عنبرآباد به لحاظ شاخص های کمی و کیفی پرداخته است. نوع تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی بوده و روش گرداوری داده ها؛ بررسی آمار سازمانی، کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن شهر عنبرآباد، و کارشناسان ذیربط می باشند. حجم جامعه نمونه شامل50 نفر از کارشناسان و 300 نفر از شهروندان می باشد. وزن دهی متغیرها توسط مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیط نرم افزار Expert Choice انجام شد. استفاده تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک رتبه بندی VIKOR [1] ، و قابلیت گرافیکی نرم افزار GIS انجام شد. نتایج پژوهش نشانگر سرانه پایین پارک و فضای سبز (4/4 مترمربع) نسبت به استانداردهای ملی و جهانی، توزیع نامناسب پارک ها، و مطلوبیت پایین پارک های شهر عنبرآباد از دیدگاه شهروندان می باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان داد پارک لاله، پارک شهرک امام، پارک محله مختارآباد و پارک کوه فجر دارای بالاترین و پارک محله زیارت، پارک حسین آباد، و پارک محله عباس آباد دارای کم ترین کیفیت و مطلوبیت می باشند. بررسی تک تک شاخص ها نیز نشان داد از میان همه پارک های شهر؛ تنها پارک لاله است که شاخص های مطلوبیت و کیفیت آن تا حدی ارتقا یافته است.   <br clear="all" /> [1]- Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje

محلات قدیمی شهرها که دارای بافتی با ارزش و کهن بوده اند، به مثابه قلب تپنده شهرها به حساب می آیند و امروزه کارکرد های اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی خود را از دست داده اند. بازآفرینی شهری رویکردی است که درصدد احیا و معاصر سازی این محلات سنتی گام بر می دارد و تلاش تزریق روحی دوباره در این مناطق و فراهم آوردن شرایطی برای حضور و مشارکت همگان در فرآیند آن، از اهداف ارزشمند این رویکرد است. محرک های توسعه بازآفرینی شهری مولدهایی هستند در جهت بازگرداندن رونق و توسعه به مناطق مورد نظر پروژه های بازآفرینی شهری تا چرخه فعالیت زنده و پویا را در این مناطق به راه اندازد. در همین راستا چگونگی تاثیر رویکرد محرک توسعه در فرآیند بازآفرینی شهری در محلات سنتی مساله اساسی این پژوهش است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش کاربردی است که مبتنی بر دو روش تحلیلی- توصیفی و پیمایشی می باشد. در بخش مطالعات اسنادی سعی بر مرور مستندات مهم و برجسته در حیطه ی بازآفرینی شهری و محرک های توسعه بوده است و در روش پیمایشی با توزیع پرسشنامه در راستای اهداف تحقیق، به تحلیل اطلاعات به دست آمده به وسیله نرم افرارSPSS 22 پرداخته شده است(n=96) . نتایج تحقیق نشان می دهند با توجه به اینکه ابعاد محرک توسعه شامل چهار بعد: اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، کالبدی فضایی و زیست محیطی می باشد بر این اساس بعد اجتماعی فرهنگی در محله کلپا اولویت بیشتری را به خود اختصاص داده و توجه به مسائل و موضوعات اجتماعی مسئله اصلی رویکرد محرک توسعه در محله کلپا می باشد ضمن آنکه در بعد اجتماعی، تعاملات اجتماعی، مشارکت، اعتماد و امنیت در اولویت توجه قرار گرفت.

شرایط آب و هوایی ، یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر جنبه های مختلف زندگی، بویژه سلامت و آسایش انسان است. در این پژوهش با استفاده از دو شاخص بیوکلیمایی و توریسم یعنی؛ دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و فشار عصبی به ارزیابی آسایش آب و هوایی استان همدان پرداخته شده است. برای هر کدام از شاخص ها از پارامترهای آب و هوایی مربوط به 9 ایستگاه هواشناسی استان همدان در دوره آماری 14 ساله (2014- 2001) بهره برداری شده است. سپس مناطق مختلف استان از نظر شاخصهای بیوکلیمایی فوق مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد؛ پهنه های مختلف استان همدان دارای تنوع زیادی از نظر آسایش آب و هوایی در طی سال می باشد. بر اساس شاخص PET، در ماه می (ایستگاههای ملایر، نهاوند، تویسرکان، رزن، قهاوند و فامنین)، در سپتامبر (ایستگاه همدان) و اکتبر (اسدآباد، فامنین و قهاوند) در شرایط بهینه آب و هوایی و «بدون تنش» می باشند. بر اساس شاخص فشار عصبی نیز ماههای ژوئن در ایستگاههای همدان و فامنین، در جولای همه ایستگاهها در وضعیت «گرم همراه با آسایش»؛ در آگوست ایستگاههای همدان، ملایر، نهاوند و رزن در «آسایش» و مابقی ایستگاهها در شرایط «گرم با آسایش» و در ماه سپتامبر نیز همه ایستگاهها در وضعیت «خنک» قرار دارند. به طور کلی با توجه به شاخص های مورد ارزیابی فوق از نگاه شرایط آسایش آب و هوایی، مناسب ترین زمان در استان همدان، ماههای می، سپتامبر و اکتبر می باشند. این در حالی است که بر اساس شاخص عصبی، تنها در ماه آگوست شرایط آسایش فراهم است. در این مدت علاوه بر شرایط بهینه آسایش آب و هوایی، زیبایی های طبیعی در سراسر استان همدان نیز بسیار مطلوب است.