راهبرد مدیریت مالی

بازارهای سهام نقش مهمی در سازماندهی سیستم های اقتصادی مدرن دارند. پژوهش های گسترده ای در زمینه پیش بینی آن ها با استفاده از تکنیک های هوشمند انجام شده است. با توجه به این که دقت عملکرد این تکنیک ها به میزان قابل توجهی تحت تأثیر ویژگی های ورودی آن است، یکی از پیشرفت های به کار رفته در استفاده از مدل های هوشمند، علاوه بر کاربرد مدل های ترکیبی، استفاده از کاهش ابعاد به عنوان یک پیش مرحله برای مدل پیش بینی می باشد. در این پژوهش برای پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران همزمان از دو روش کاهش ابعاد (انتخاب و استخراج) به منظور انتخاب ویژگی های مناسب به عنوان ورودی های مدل استفاده می شود. به طوری که برای انتخاب ویژگی ها از الگوریتم mRMR-MID و برای استخراج ویژگی ها از الگوریتم PCA استفاده می شود. سپس از رگرسیون بردار پشتیبان به عنوان مدل پیش بینی استفاده می شود. با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل استفاده از تکنیک های کاهش ابعاد در مدل پیش بینی، در نهایت الگوریتمی برای انتخاب ویژگی های مناسب بر شاخص، تحت عنوانISF _MID پیشنهاد می شود. نتایج نشان می دهد که با روش پیشنهادی، می توان با 7 ویژگی انتخابی به دقت بالایی در پیش بینی روزانه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با درصد خطا 46/3 دست یافت. لازم به ذکر است مدل های مورد بررسی در مرحله پیاده سازی با روش اعتبارسنجی متقابل k-fold مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین از معیارهای MAE، MSE و RMSE برای ازریابی عملکرد مدل های مذکور استفاده می شود.

بازارهای مالی از عوامل متعددی تاثیر می پذیرند که یکی از آن ها سرمایه گذاران هستند. باتوجه به روند اخیر ورود و اثرگذاری سرمایه گذاران حقیقی بر بازار سرمایه، پرداختن به آثار ناشی از رفتار معاملاتی سرمایه گذاران حقیقی در ابعاد مختلف از جمله حجم معاملات، بیش از پیش اهمیت یافته است. در این راستا، در پژوهش حاضر به بررسی اثر معاملات سرمایه گذاران حقیقی بر ارزش شرکت های پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران در بازه زمانی سال1393 الی 1398 پرداخته می شود. لذا با استفاده از رگرسیون حداقل مربعات دو مرحله ای و آزمون علیت گرنجر مشخص شد که معاملات سرمایه گذاران حقیقی بر ارزش شرکت اثر مثبت و معنی داری دارند. نتیجه دیگر حاکی از آن است که اثر معاملات سرمایه گذاران حقیقی بر ارزش شرکت در شرکت های خوب (بازده دارایی های بالاتر از میانه) نسبت به شرکت های بد قوی تر است؛ بدین معنی که معاملات سرمایه گذاران حقیقی از طریق بهبود محتوای اطلاعاتی قیمت، ارزش شرکت را افزایش می دهد.

در این پژوهش با هدف ارائه بهترین رویکرد جهت بهینه سازی سبد متشکل از پنج کلاس دارایی شامل؛ ارزهای دیجیتال، ارزهای خارجی، طلا، سهام و صندوق های سرمایه گذاری مشترک و در سه گروه؛ صندوق های سرمایه گذاری با درآمدثابت، صندوق های سرمایه گذاری سهام و صندوق های سرمایه گذاری مختلط، به توسعه مدل های میانگین-ارزش در معرض ریسک و میانگین-ارزش در معرض ریسک شرطی و حل آن ها با الگوریتم کلونی مصنوعی زنبور عسل پرداخته شده است. عملکرد مدل های توسعه یافته مبتنی بر ارزش در معرض ریسک، با مدل های میانگین-واریانس، میانگین-نیم واریانس و میانگین-قدرمطلق انحرافات مقایسه شده است. همچنین، کارایی مدل ها در حضور محدودیت های حد بالا و پایین دارایی، حداقل و حداکثر وزن گروه دارایی و ترکیب دو محدودیت ارزیابی شده است. بازه زمانی مورد بررسی این پژوهش از ابتدای مردادماه سال1394 تا انتهای آذر1400 است. نتایج بدست آمده از این مدل ها در بخش درون نمونه و برون نمونه حاکی از آن است که سنجه ارزش در معرض ریسک شرطی چه در حضور محدودیت ها و چه بدون حضور آن ها، نسبت به سایر سنجه های ریسک عملکرد بهتری در مدیریت پرتفوی متشکل از انواع دارایی دارد. همچنین، در بهینه سازی سبد چندنوع دارایی، کارایی و برتری الگوریتم کلونی مصنوعی زنبور عسل در مقایسه با دو الگوریتم رقابت استعماری و ازدحام ذرات براساس نسبت های شارپ، شارپ شرطی و بازده به ریسک تأیید شد.

یکی از مهم ترین نقاط ضعف مدل های بهینه سازی سنتی، عدم توجه به نظر سرمایه گذاران و تکیه بر اطلاعات گذشته است. مدل بلک لیترمن گرچه با ترکیب ماتریس دیدگاه های سرمایه گذار و اطلاعات گذشته این ضعف را برطرف کرد، اما هیچ روش مشخص و روشنی برای چگونگی تشکیل این ماتریس مشخص نکرده است. در این پژوهش، نخست با استفاده از روش تحلیل بنیادی یک چارچوب مشخص برای تشکیل ماتریس بازده دیدگاه های سرمایه گذار معرفی و سپس عملکرد سبد بهینه مدل بلک لیترمن بنیادی با مدل های مارکوویتز، نیم-واریانس و ارزش در معرض خطر شرطی مقایسه می شود. بازه زمانی پژوهش بین سال های 1395 تا 1400 و برای به دست آوردن سبد بهینه، از نرم افزار متلب استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که با استفاده از معیارهای ارزیابی مختلف، سبد بهینه مدل بلک لیترمن بنیادی نسبت به سایر مدل های بهینه سازی موجود عملکرد بهتری دارد؛ همچین، بازده ایجاد شده توسط مدل بلک لیترمن در سطح ریسک بازار، به طوری معنی داری از بازده بازار در مدت مشابه بیشتر بوده است.

یکی از فناوری هایی که در بحث راهبرد مالی دیجیتال به آن توجه می شود فناوری زنجیره بلوکی است که بدون تحلیل مزیت ها و چالش های آن نمی توان راهبرد مشخصی را برای بازار پول و سرمایه تدوین کرد. مسئله اصلی این پژوهش عدم شناسایی مزیت ها و چالش های فناوری زنجیره بلوکی در بازار پول و سرمایه و اولویت بندی آن هاست. بنابراین، هدف از این پژوهش در گام اول شناسایی این مزیت ها و چالش ها بوده و در گام دوم، اولویت بندی آنها  و ارائه راهبردهای مالی دیجیتال برای برای بهره برداری از فناوری زنجیره بلوکی در بازار پول و سرمایه است. این پژوهش با استفاده از استراتژی آمیخته متوالی اکتشافی انجام شده است؛ در مرحله اول، با مراجعه به داده های ثانویه از طریق راهبرد فراترکیب چالش ها و مزایای فناوری زنجیره بلوکی در بازار پول و سرمایه شناسایی شده است و سپس، در مرحله دوم با رویکرد تحقیق در عملیات نرم و راهبرد تحلیل اهمیت – عملکرد به اولویت بندی هریک از مزایا و چالش های به دست آمده اقدام شده است. بر اساس نتایج، 17 مزیت و 18 چالش از راهبردهای مالی دیجیتالی و مبتنی بر فناوری زنجیره بلوکی شناسایی شده است. بر این اساس، راهبردهای مالی دیجیتال همچون؛ راهبرد تمرکز بر مزیت ها و مدیریت و کاهش چالش ها، راهبرد عدم تمرکز بر اولویت ها و چالش های پایین، راهبرد استمرار فعالیت مطلوب و مدیریت چالش ها، راهبرد پرهیز از اتلاف منابع و مدیریت چالش حاصل از فناوری های زنجیره بلوکی در بازار پول و سرمایه برای چالش ها و مزیت ها پیشنهاد شده است.

تقسیم سود به عنوان عاملی مهم و اثرگذار در ارزش سهام و در نتیجه ارزش بازار شرکت شناخته می شود. می توان گفت، سود تقسیمی (نقدی) همواره برای سرمایه گذاران و سهام داران از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.  از این رو در این پژوهش، به بررسی اثر سیاست تقسیم سود بر ارزش شرکت با در نظرگرفتن اصول بنیادین شرکت و همچنین، تأثیر اندازه شرکت بر این ارتباط پرداخته و در انتها، مقدار صرف سود تقسیمی در این دوره ارائه شده است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، 93 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طول دوره زمانی 8 ساله (1391-1398) 744 سال-شرکت با بکارگیری روش رگرسیون داده های پانل صورت گرفته است. رابطه بین سود تقسیمی پرداختی شرکت و ارزش شرکت مثبت و معنی دار بیان شده است. در نتیجه، صرف سود تقسیمی در این بازه، نیز مثبت است. صرف سود تقسیمی سهام برای شرکت باتوجه به مدل رگرسیون داده های پانل و صرف سود تقسیمی برای دارایی های شرکت بدست آمده است. بنابر نتایج، قیمت سهم با سود نقدی نسبت به سهم هایی با سود انباشته بیشتر است. صرف سود تقسیمی مثبت نشان دهنده ترجیح سرمایه گذاران برای سهام دارای سود تقسیمی است.

تمایل شرکت ها به نگهداری میزان بهینه ای از وجه نقد از این موضوع ناشی می شود که نگهداشت کمتر و بیشتر از میزان مذکور می تواند به کاهش ارزش شرکت بیانجامد. این موضوع باعث می شود که شرکت ها همواره تلاش کنند تا نسبت نگهداشت وجه نقد واقعی را در جهت نیل به نسبت بهینه (هدف)، تعدیل کنند. سرعت تعدیل به عوامل مختلفی در سطح شرکت، صنعت و اقتصاد کلان وابسته است. هدف این پژوهش، بررسی اثر رونق و رکود اقتصادی بر سرعت تعدیل نگهداشت وجه نقد است. برای این منظور از 2893 مشاهده در بازه زمانی 1399-1382 در قالب داده های ترکیبی نامتوازن استفاده شده است. برای برآورد مدل های ایستا از برآوردگر حداقل مربعات معمولی و جهت تخمین مدل های پویا از برآوردگر گشتاورهای تعمیم یافته سیستمی استفاده شده است. نتایج پژوهش، وجود نسبت نگهداشت وجه نقد بهینه را در شرکت های ایرانی تأیید می کند. افزون بر آن، نتایج نشان می دهد که در قیاس با دوران رکود، در دوران رونق اقتصادی، شرکت ها نسبت نگهداشت وجه نقد واقعی خود را با سرعت بیشتری به سمت نسبت هدف، تعدیل می کنند.  این نتایج با مفاهیم مطرح در نظریه توازن سازگاری دارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان و چگونگی تأثیرپذیری ریسک سقوط قیمت سهام از عوامل مختلف و طراحی مدلی برای پیش بینی آن در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بر این اساس، ضمن مروری بر ادبیات موضوعی مربوط به ریسک سقوط قیمت سهام، در بخش کیفی، تعداد 12 نفر از طریق روش نمونه گیری نظری و قاعده انتخاب تدریجی، از میان جامعه آماری خبرگان بازار سرمایه انتخاب و سپس، با جمع آوری داده های مورد نیاز به وسیله ابزارهای مراجعه به اسناد و مدارک و مصاحبه، به استخراج مدل هدف گذاری شده پژوهش با بهره گیری از نرم افزار MAXQDA18 پرداخته شده است. برای بخش دوم و آزمون مدل تجربی فرضیه پژوهش، از جامعه آماری کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تعداد 100 شرکت طی سال های 1388 الی 1398 بر اساس روش نمونه گیری هدفمند (حذف سیستماتیک) انتخاب گردیده است. در ادامه، با استفاده از نرم افزار PLS جهت آزمون متغیرهای مدل کمی مستخرج از طریق روش کیفی، مدل به صورت معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهند دستیابی به مدلی برای پیش بینی ریسک سقوط قیمت سهام با استفاده از رویکرد کیفی و کمی و ارائه روشی برای سنجش صحت برازش آن امکان پذیر است و به ترتیب، هفت متغیر حاصل شده از بخش کیفی؛ متغیرهای مالی، استراتژی های تجاری، توانایی مدیریتی و عدم تقارن اطلاعاتی تحت عنوان عوامل درونی و متغیرهای کلان اقتصادی، ارتباطات سیاسی و مسئولیت اجتماعی بعنوان عوامل بیرونی بر ریسک سقوط قیمت سهام تأثیرگذار می باشد.

توانگری مالی یکی از مهم ترین معیارهایی است که وضعیت مالی مؤسسات بیمه را به تصویر می کشد. بنابراین، ارائه الگویی که با لحاظ اثرات متغیرهای داخلی و خارجی قادر به پیش بینی احتمال افت توانگری باشد، می تواند در اثربخشی بیشتر این شاخص نقش مؤثری ایفاء نماید. هدف اصلی این پژوهش ارائه الگوی سیستم پیش هشدار بر مبنای احتمال افت توانگری از مقدار بحرانی آن از دیدگاه ناظر بیمه برای شرکت های بیمه ایرانی است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از مطالعات پیشین، تعدادی از متغیرهای مؤثر بر توانگری، به عنوان متغیرهای مستقل در سه دسته متغیرهای؛ کلان اقتصادی، مالی و حاکمیت شرکتی انتخاب گردیدند. برای برازش مدل پیش هشدار از روش اقتصادسنجی لاجیت پانل و داده های 18 شرکت بیمه برای دوره 1396-1387 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد متغیرهای مالی؛ نسبت جاری، شاخص هرفیندال - هیرشمن رشته ای و ضریب خسارت و متغیرهای اقتصادی؛ نرخ سود بانکی، رشد اقتصادی و تحریم های اقتصادی بین المللی و متغیر حاکمیت شرکتی تغییرات اعضای هیأت مدیره، توضیح دهنده احتمال افت توانگری مالی به سطح بحرانی (سطح توانگری 2 و کمتر) بوده اند. نرخ سود بانکی و تغییرات اعضای هیأت مدیره به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر و ضریب خسارت در مقادیر بالای آن، بیشترین اثر را بر احتمال افت توانگری نشان می دهند.

بیشینه کردن ارزش شرکت نیازمند اتخاذ تصمیمات سرمایه گذری صحیح است و هرگونه تلاش برای ارزش آفرینی و استفاده بهینه از فرصت های سرمایه گذاری، متأثر از جنبه های رفتاری و ویژگی های فردی مدیرعامل شرکت است. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر خودشیفتگی و قدرت مدیرعامل بر کارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود پرداخته است. بر این اساس، تعداد 110 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که به روش نمونه گیری حذف تصادفی انتخاب شده اند، برای دوره زمانی 1390 تا 1397 به روش رگرسیونی چند متغیره مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و رویکرد پس رویدادی است. نتایج پژوهش نشان می دهد خودشیفتگی برکارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود به ترتیب تأثیر منفی و مثبت معنی داری  و  قدرت مدیرعامل بر کارایی سرمایه گذاری و رشد پایدار سود  تأثیر مثبت معنی داری دارد. این نتیجه بیشتر بیانگر رفتار فرصت طلبانه رفتار مدیران در راستای تحقق منافع شخصی و افزایش هزینه های نمایندگی است که نظارت بیشتر بر ویژگی های رفتاری مدیران را می طلبد. یعنی مدیران خود شیفته ریسک بالایی از سرمایه گذاری را دنبال می کنند ولی مدیرن با قدرت بالا به دلیل پیش بینی های با دقت و کیفیت بیشتر، شناخت فردی و قدرت تحلیل بالا، پروژه های سودآور را بهتر شناسایی می کنند و عملکرد و سرمایه گذاری را بهبود می بخشند.