راهبرد مدیریت مالی

درک چرایی و چگونگی افزایش قیمت دارایی ها، یک نگرانی عمده برای صنایع، سیاست گذاران و سرمایه گذاران است. همین امر موجب جلب توجه محققان به موضوع قیمت گذاری دارایی ها بخصوص دارایی های پرخطر مانند سهام شده است. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای تک عاملی CAPM) ) و مدل سه عاملی فاما و فرنچ (1993) از جمله الگوهای مشهوری هستند که به دنبال توضیح انتظارات سرمایه گذاران برای بازده دارایی های پرخطر می باشند و بسط های چندعاملی مختلفی از این الگوها ارائه شده است. یکی از آخرین نسخه های این الگوها، مدل هفت عاملی است که انتظار می رود در مقایسه با مدل CAPM و مدل سه عاملی فاما و فرنچ از قدرت توضیح دهندگی بالاتری برخوردار باشد. هدف این مطالعه ارزیابی مدل هفت عاملی در بورس اوراق بهادار تهران و مقایسه آن با مدل CAPM و مدل فاما و فرنچ  به منظور پیش بینی بازده مورد انتظار سهام شرکت های فعال در بخش مالی بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1395:1 تا 1398:12 است. در این مطالعه روش تخمین، الگوی خودتوضیح با وقفه های گسترده ( ARDL ) است. نتایج مطالعه نشان می دهد که مدل هفت عاملی، نسبت به مدل های CAPM و فاما و فرنچ برآورد بهتری از بازده مورد انتظار به دست می دهد. همچنین در مدل هفت عاملی متغیرهای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، مومنتوم، نسبت گردش نقدینگی و شاخص کالا اثر منفی و معنی داری بر روی بازده مورد انتظار دارند. اما عامل بازار، شاخص اوراق قرضه دولتی و اندازه شرکت تاثیر معنی داری بر روی بازده مورد انتظار ندارد.

فعالیتهای اقتصاد جهانی و عدم اطمینان سیاست های اقتصادی می تواند بازارهای مالی یک کشور را تحت تاثیر قرار دهد و عملکرد بازارهای مالی نیز به شدت بر سایر بخش های اقتصاد تأثیرگذار است. در این پژوهش سعی بر این است میزان تأثیرپذیری بازارهای مالی ایران از اقتصاد جهانی با استفاده از تبدیل موجک پیوسته مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور ارتباط پویای بین شاخص اقتصادی جهانی کیلیان و عدم قطعیت سیاست اقتصادی جهانی با بازار های مالی ایران شامل بازار های سکه طلا، ارز و سهام تحلیل می شود. دوره زمانی مورد استفاده، از سال 2003 تا سال 2019 میلادی، و به صورت ماهانه می باشد. نتایج نشان می دهد که نوسانات شاخص کیلیان اثرات معنی داری بر نوسانات بازار های سهام و ارز داشته است. قوی ترین میزان همبستگی بین شاخص کیلیان با بازار های مالی در میان مدت و بلند مدت رخ داده است. اما همبستگی میان  شاخص عدم قطعیت سیاست اقتصادی با بازار های مالی عمدتاً در بلندمدت و یا میان مدت وجود داشته است. در کل دوره نمونه، همبستگی بین سه بازار طلا، ارز و سهام وجود دارد .

بانک ها و حجم مبادلات مالی آ ن ها تأثیر مثبتی بر درآمد شرکت ها و اقتصاد کشور دارد و لذا، توجه به شرایط ثبات آ ن ها می تواند منجر به عملکرد بهتر این نهادها و هم چنین ایجاد ثبات کلی در اقتصاد کشور شود. نظر به اهمیت بحث ورشکستگی و بحران های بانکی، هدف محوری پژوهش حاضر بررسی اثرات ریسک نقدینگی و اعتباری بر ثبات بانکی ایران با استفاده از شاخص z-score  است. در این راستا اطلاعات مالی 15 بانک منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1391- 1399 گردآوری شده است. به منظور تدوین فرضیه های پژوهش و آزمون آ ن ها از رهیافت داده های پانلی و به طور خاص از روش رگرسیون انتقال ملایم پانلی استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد ریسک نقدینگی و اعتباری به طور معنی داری ابتدا باعث افزایش ثبات بانکی و سپس با گذشت از رژیم اول و ورود به رژیم دوم باعث کاهش ثبات بانکی شده اند، اما در مجموع اثرات این دو ریسک بر ثبات بانکی کاهنده و معنی دار بوده است. باتوجه به نتایج پژوهش به مدیران و صاحبان بانک ها پیشنهاد می شود در اعطای تسهیلات به مشتریان با دقت و حساسیت بیش تری عمل کنند. زیرا اعطای تسهیلات بیش تر باعث افزایش ریسک نقدینگی می شود؛ هم چنین عدم بازگشت به موقع تسهیلات باعث افزایش ریسک اعتباری و در نتیجه باعث بی ثباتی بانکی می شود.

هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین عوامل مؤثر بر ریزش قیمت در سطح مطالعات مختلف داخلی است. نمونه آماری این پژوهش برگرفته از نتایج  57 مطالعه داخلی بر مبنای رهیافت فرا تحلیل است. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای محافظه کاری، اعتماد اجتماعی، سررسید بدهی، سود تقسیمی، تمرکز مالکیت، تخصص حسابرس در صنعت و اثربخشی کنترل های داخلی دارای اثر منفی و معنی داری بر ریسک سقوط قیمت سهام بر مبنای چولگی منفی بازده سهام و متغیر استراتژی های تجاری، تنها عامل منفی مؤثر بر ریزش قیمت سهام بر مبنای نوسانات پایین به بالا است . همچنین متغیر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و اندازه شرکت دارای اثر منفی و معنی داری بر ریسک سقوط قیمت سهام مبتنی بر متغیر سیگمای حداکثری است. از طرف دیگر عدم تقارن اطلاعاتی، انحراف معیار بازده ماهانه، عدم تجانس سرمایه گذاران، بیش ارزش گذاری سهام و جریان های نقد آزاد از علل تشدیدکننده ریزش قیمت سهام بر مبنای متغیر چولگی منفی بازده و فرصت های رشد و اقلام تعهدی تشدیدکننده ریزش قیمت بر مبنای سیگمای حداکثری است.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتی ( CSR ) بر سرعت تعدیل اهرم مالی است. بر اساس نظریه های متعددی نظیر نظریه علامت دهی، عدم تقارن اطلاعات، نظریه توازن پویا و... شرکتهایی که هزینه معاملاتی بیشتری دارند با سرعت کمتری به سمت اهرم هدف خود حرکت می کنند یا اصطلاحا سرعت تعدیل اهرم کمتری دارند.  بر اساس این تئوری ها، برای شرکت هایی که از نظر شاخص هایی CSR امتیاز بالاتری می گیرند، امکان تامین مالی از طریق اهرم بیشتر و استفاده از اهرم مالی، هزینه کمتری دارد. از این رو، انتظار داریم سرعت تعدیل اهرم در شرکت هایی که الزامات CSR را رعایت می کنند، بیشتر باشد.    در این پژوهش نمونه ای شامل84 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران طی یک دوره زمانی8 ساله از 1390 تا 1397 مورد بررسی قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون چندمتغیره بر مبنای داده های ترکیبی استفاده شده است. ابتدا، با استفاده از GMM دو مرحله ای، اهرم هدف تخمین زده شده و سپس، تأثیر CSR بر سرعت تعدیل اهرم بررسی گردیده است. یافته های پژوهش حاضر مؤید تأثیر مثبت امتیاز CSR بر سرعت تعدیل اهرم است. به عبارتی CSR بر روش های تامین مالی، هزینه های معاملاتی و تغییرات اهرم مؤثر است و نتایج پژوهش حاضر، از این اثر حمایت می کند. همچنین، آزمون فرضیه ها می دهد اندازه شرکت، سطح اهرم و عدم تقارن اطلاعاتی می توانند بر رابطه CSR و سرعت تعدیل اهرم موثر باشند.

در سال های اخیر با افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه، افراد بیشتری متمایل به سرمایه گذاری در بورس شده اند. پیش بینی دقیق قیمت سهام با کمترین خطا می تواند ریسک سرمایه گذاری را کاهش و بازده سرمایه گذاری را افزایش دهد. پیش بینی قیمت سهام به دلیل نوسانات غیرخطی اغلب به عنوان مسئله سری زمانی غیرخطی توصیف می شود که تحت تأثیر عوامل زیادی است. در این پژوهش، روش BiLSTM برای پیش بینی قیمت سهام ارزیابی می گردد. در این راستا، از چندین تکنیک یادگیری ماشین جهت پیش بینی قیمت سهام با استفاده از داده های سری زمانی قیمتهای سهام استفاده می شود و نهایتاً دو روش یادگیری عمیق شامل الگوریتم شبکه عصبی خود بازگشتی (LSTM) و الگوریتم شبکه عصبی خود بازگشتی دوطرفه (BiLSTM) در این راستا پیاده سازی و نتایج آنها مقایسه می شوند. داده های سری زمانی مشخصه های قیمتی شامل قیمت باز، قیمت بسته، قیمت بالا و قیمت پایین برای سهام ارزشی شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۸، در جهت پیاده سازی روش های مذکور به عنوان مطالعه موردی استفاده می گردند. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل ترکیبی PSO-BiLSTM در نظر گرفتن معیارهای ارزیابی RMSE و R-Square خطای کمتری در پیش بینی قیمتهای سهام مورد مطالعه و عملکرد بهتری نسبت به الگوریتم های SVR ،CART ، MLP، LSTM و BiLSTM دارد.

ویژگی های رفتاری مدیران یکی از مهمترین عوامل در تصمیم گیری دریاره تامین مالی و ترکیب ساختار سرمایه شرکت است. از مهم ترین ویژگی های رفتاری مدیران می توان از خو ش بینی، بیش اطمینانی و کوتاه بینی نام برد. از این رو پژوهش حاضربه بررسی تاثیر ویژگی های رفتاری (خوش بینی، بیش اطمینانی و کوتاه بینی) مدیران عامل برانعطاف پذیری مالی شرکت با توجه به نقش تعدیلگری کارایی و ارتباط سیاسی مدیر عامل پرداخته و برای این منظور داده های مربوط به 130 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1393 الی 1397 با به کارگیری رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرارگرفت. یافته های حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که بین خوش بینی مدیر عامل و انعطاف پذیری مالی شرکت ارتباط معناداری وجود ندارد اما بین بیش اطمینانی و کوتاه بینی مدیرعامل بر انعطاف پذیری مالی شرکت رابطه منفی و معناداری وجود دارد. کارایی مدیرعامل رابطه بین بیش اطمینانی مدیرعامل و انعطاف پذیری مالی شرکت و از سوی دیگر ارتباط سیاسی رابطه بین کوتاه بینی مدیرعامل و انعطاف پذیری مالی شرکت را تعدیل می کند.

در این پژوهش، به بررسی تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر اجتناب مالیاتی پرداخته شده است. معیار اندازه گیری اجتناب مالیاتی، تفاوت سود حسابداری و سود مشمول مالیات محاسبه شده است . همچنین ، به منظور همگن سازی، این متغیر بر ارزش دفتری کل دارایی ها تقسیم می شود. برای آزمون فرضیه ها، از مدل رگرسیونی چند متغیره استفاده شده است. داده ها با مراجعه به صورت های مالی اساسی، یادداشت های توضیحی همراه آن ، نرم افزار ره آورد نوین و بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران (کدال) مورد بررسی قرار گرفته و نمونه ای شامل 1600 مشاهده سال – شرکت برای سال های 1382 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم افزار Excel و Eviews تجزیه و تحلیل شده اند . یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری میان نرخ مؤثر مالیاتی و اجتناب مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار وجود دارد ، به طوری که با افزایش نرخ مؤثر مالیاتی بر اجتناب مالیاتی آن ها افزوده می شود، لیکن با اضافه شدن متغیر کیفیت حاکمیت شرکتی به رابطه فوق، اثر معنی داری بر رابطه میان نرخ مؤثر مالیاتی و اجتناب مالیاتی وجود ندارد. با توجه به تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی بر اجتناب مالیاتی انتظار می رود با افزایش نرخ مؤثر مالیاتی، شرکت ها نسبت به اجتناب مالیاتی اقدام نمایند، ولی به دلیل عدم تأثیر کیفیت حاکمیت شرکتی بر آن رابطه، در عمل نشان داده می شود اجتناب مالیاتی کاهش نمی یابد. همچنین، اندازه شرکت، دارایی های ثابت مشهود و نرخ بازده دارایی ها نیز سبب کاهش، و عمر شرکت سبب افزایش اجتناب مالیاتی می گردد.

بر مبنای ادبیات مالی رفتاری، نگرش و رفتار سرمایه گذاران از طریق تاثیر بر تصمیمات سرمایه گذاری منجر به توزیع عادلانه خدمت به بازیگران بازار سرمایه می شود. ایجاد چنین عدالتی نیازمند شناسایی و اولویت بندی مولفه های مؤثر بر رفتارهای تصمیم گیری سرمایه گذاران است. لذا، در این پژوهش تلاش شده است تا مؤلفه های تأثیرگذار بر نگرش و رفتار سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری شناسایی شده و با تعریف مفهومی و عملیاتی و مشخص نمودن ارتباط بین آنها، مدل جامع تصمیم گیری مبتنی بر رفتار و نگرش سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران تدوین گردد. جهت تدوین مدل پژوهش و برازش آن، تعداد 350 پرسشنامه به صورت نمونه گیری تصادفی در دسترس توزیع گردیده که 225 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری شده است. برای آزمون داده های حاصل از پرسشنامه نیز، از فن معادلات ساختاری استفاده گردیده است. مولفه های اصلی پژوهش شامل، درک از عملکرد خود، توانایی مالی، تورش های شناختی، نگرش رفتاری و تصمیم بهینه سرمایه گذاران می باشند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نگرش رفتاری با تصمیم بهینه سرمایه گذاران رابطه منفی و معنی داری دارد؛ اما توانایی مالی دارای رابطه مثبت و معنی داری با تصمیم بهینه سرمایه گذاران است. نتایج دیگر پژوهش مؤید ان است که درک از عملکرد خود با نگرش رفتاری رابطه منفی و معنی دار و در مقابل، با توانایی مالی رابطه مثبت و معنی داری دارد.

شکنندگی مالی یکی از اصطلاحاتی است که اخیراً کاربرد آن در مسائل مالی و حسابداری گسترش یافته و ارزیابی آن به یکی از مسائل مهم در سازمان ها تبدیل شده است. پژوهش حاضر بصورت آمیخته (کیفی-کمی) با هدف طراحی مدلی برای ارزیابی شکنندگی مالی برای شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران انجام گرفته است. استخراج 28 متغیر مدل موردنظر در بخش کیفی و با استفاده از مصاحبه با 19 خبره و تعیین ارتباط بین متغیرها برای دستیابی به مدل در بخش کمی با اتکا به روش مدل سازی ساختاری تفسیری ( ISM ) انجام شد. هویت متغیرهای شناسایی شده از جنبه قدرت نفوذ آن ها با استفاده از تحلیل میک – مک موردبررسی قرار گرفت. استخراج متغیرها شامل متغیرهای نرخ سپرده بانکی، سیاست های پولی، ثبات اقتصادی، بحران مالی، خالص ارزش دارایی شرکت، نحوه تأمین مالی شرکت، سرمایه گذاری های شرکت، نوآوری ها و تغییرات جدید مالی، بدهی های شرکت، نرخ بازده، عملکرد شتاب دهنده مالی، ریسک های اعتباری، میزان وابستگی اعتبار و درآمد، پس انداز مالی، روابط و تعامل مالی، عملکرد مالی، تغییرات هیأت مدیره، وضعیت نقدینگی، پیش بینی رخدادهای مالی، اختلالات بهره وری مالی، نوع سیستم مالی، محدودیت مالی، ساختار مالی، تعادل مالی، تغییرات نرخ ارز، تغییرات ارزش پول ملی، تغییرات ارزش سهام و حوادث پیش بینی نشده. ماحصل آن مدلی شش سطحی است که متشکل از 28 متغیر با هویت رابط و مستقل است که تأثیرگذارترین متغیر و تنها متغیر مستقل مدل ارزیابی شکنندگی مالی این پژوهش ثبات اقتصادی است.