تحقیقات سیاسی و بین المللی

تحقیقات سیاسی و بین المللی

تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هشتم زمستان 1395 شماره 29 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

عوامل و موانع گسترش روابط جمهوری آذربایجان و اسراییل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جمهوری آذربایجان اسراییل قفقاز ایران همکاری نظامی امنیت انرژی برساخته گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 110 تعداد دانلود : 417
روابط جمهوری آذربایجان به عنوان عضوی از سازمان کنفرانس اسلامی با دولت اسراییل، بسیار سریع پس از استقلال این کشور ایجاد شد. در زمانی کوتاه، با وجود اعتراض ها و برخی موانع داخلی و منطقه ای؛ روابط سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی دو کشور گسترش یافت. در این نوشتار عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی که این دو کشور را به هم نزدیک ساخته و همکاری گسترده آنها را شکل داده، مطالعه شده است. روابط میان دو کشور با زمینه های متفاوت تاریخی، جغرافیایی، مذهبی مختلف، نمونه قابل توجهی از توسعه سیاسی- اقتصادی و تکنولوژیک را نشان می دهد. پرسش اصلی این است که اهداف، انگیزه ها و اولویت های سیاست خارجی دو کشور که موجب ترغیب باکو و تل آویو به گسترش روابط به سطح موجود شده، چیست؟ با توجه به نبودِ سفارت جمهوری آذربایجان در تل آویو، موانع موجود در راه دو کشور برای رسیدن این روابط به سطح دیپلماتیک عادی بررسی می شود. روش مورد استفاده نویسندگان در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده است.
۲.

راهبرد امنیتی روسیه در دوره 2015-2005؛ از موازنه گرایی نرم تا موازنه گرایی سخت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روسیه امنیت قدرت چیره طلب تهدید موازنه سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 413 تعداد دانلود : 954
فروپاشی ساختار دوقطبی نظام بین الملل سبب شد ایالات متحده آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت باقیمانده در قالب قدرت هژمون یا چیره طلب در صحنه جهانی عمل کند. این وضعیت موجب شد بسیاری از مطالعات در حوزه روابط قدرت های بزرگ، بر شیوه واکنش قدرت های درجه دوم نسبت به سیاست قدرت هژمون تمرکز پیدا کند و در این باره؛ به ویژه الگوی رفتاری روسیه به عنوان قدرت درجه دوم به جا مانده از شوروی سابق مورد توجه قرار گیرد. این مقاله با ابزار کتابخانه ای و روش علی– تحلیلی، مبانی راهبرد امنیتی روسیه را در دوره زمانی 2005 تا 2015 مورد توجه قرار داده است. ادعایی که مقاله به عنوان فرضیه مطرح کرده، این است که چارچوب کلان راهبرد امنیتی مسکو در دوره زمانی 2005-2015 ، موازنه سازی نرم در برابر تهدید قدرت هژمون بوده؛ اما روسیه موازنه سازی سختِ محاسبه شده و هدفمند را نیز در شرایط خاص مدنظر داشته است. مقاله با تمرکز بر واکنش مسکو در قبال بحران های گرجستان(2008)، اوکراین(2014) و سوریه(2011-2015) این ادعا را آزمون کرده است. بر اساس ایده مقاله می توان گفت مداخله نظامی روس ها در بحران سوریه، در پی محاسبات مسکو از شدت یافتن تهدیدهای امنیتی پس از سقوط احتمالی دولت بشار اسد صورت گرفته و در عین حال، مسکو دامنه این مداخله نظامی را به گونه ای تعیین کرده که سبب تحریک امریکا و متحدانش به عمل متقابل و رویارویی احتمالی نظامی در صحنه میدانی سوریه نگردد.   
۳.

کرسی های زبان فارسی و روابط سیاسی پایدار ایران و ایتالیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرسی زبان فارسی ایران شناسان ایتالیایی روابط پایدار ایران و ایتالیا سازه گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 438 تعداد دانلود : 846
براساس نظریه سازه انگاری در روابط بین الملل، زبان از مؤلفه های هویتی و بازتاب دهنده فرهنگ یک ملت بوده، در صورت تشابه یا فهم آن توسط ملل دیگر، عامل مهمی در نزدیکی ملت هاست. باتوجه به جایگاه زبان فارسی و فرهنگ ایران درایتالیا، روابط سیاسی و مناسبات بین ایران و ایتالیا نیز قابل توجه است. بررسی نسبت بین کرسی های زبان فارسی و مناسبات سیاسی پایدار ایران و ایتالیا، نشان دهنده ارتباطی معنادار است. مقاله حاضر، سعی دارد تأثیر ظرفیت های موجود فرهنگی را برمناسبات سیاسی مطالعه و با روش توصیفی و تحلیلی، اطلاعات لازم را از طریق پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری نماید و اهمیت مؤلفه ها و شاخص های تأثیرگذار، در شکل گیری روابط و مناسبات پایدار میان ایران و ایتالیا را بررسی کند. نتیجه آن این گزاره است که: سیاستمداران ایران شناس ایتالیایی که به سبب زبان فارسی با فرهنگ ایران آشنا شده اند، در روابط سیاسی دوکشور مؤثر بوده اند.
۴.

اختلافات قومی - مذهبی و تأثیر آن بر شکل گیری و رشد رادیکالیسم در سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قومیت مذهب رادیکالیسم سوریه بحران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 363
چکید ه اکنون قریب به پنج سال از آغاز بحران در کشور سوریه می گذرد و در تمام این سال ها نظریات و تئوری های مختلفی در خصوص علل وقوع بحران در این کشور مطرح شده است. یکی از این تئوری ها بحث وجود اختلافات و تعارضات گسترده قومی و مذهبی است که در قالب تعارضات درون گروهی شیعه - سنی و برون گروهی کردی – عربی بحث و بررسی شده است. پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه وجود اختلافات قومی و مذهبی در سوریه چه تأثیری در شکل گیری و رشد رادیکالیسم در این کشور داشته است؟ و فرض مقاله نیز این است که به نظر می رسد وجود اختلافات گسترده قومی و مذهبی در کشور سوریه و ناتوانی دولت در مدیریت آنها، باعث بالارفتن شدید سطح تعارضات و نارضایتی های اجتماعی در این کشور شده است. این اختلافات و تعارضات پس از کسب استقلال سوریه از فرانسه( 1946) و در ادامه روی کار آمدن حزب بعث( 1963) و درنهایت، تسلط علویان بر حکومت سوریه(1970) بیشتر و عمیق تر شده و درنهایت، به تبدیل شدن اختلافات و تعارضات به تخاصم و شکل گیری و رشد گروه های رادیکال ضد دولت در سوریه منجر شده است.
۵.

بازگشایی مجدد پایگاه نیروی دریایی انگلیس در بحرین؛ بسترها و ضرورت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انگلیس امنیت منافع بحرین جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 469 تعداد دانلود : 946
بریتانیا در اواخر سال 2014 درحالی پس از 43 سال با تأسیس پایگاه نظامی دریایی به بحرین بازگشت که منطقه خاورمیانه آبستن تحولات و حوادثی چون مطالبه دموکراسی، ظهور گروه های تکفیری، جنگ، رقابت و الگوهای رفتاری مختلف است. لذا سؤالی که مطرح می شود، این است که چه عواملی باعث این بازگشت و توجه مجدد انگلیس به بحرین شده است؟ فرضیه اصلی پژوهش، ضمن اذعان به تأثیرگذاری علل مختلف در اتخاذ تصمیم بریتانیا، آسیب پذیری امنیتی این کشور و بحرین طی سال های اخیر را به عنوان مهم ترین علل تأثیرگذار بر رفتار آنها می داند. نتایج مقاله نشان می دهد که عللی همچون: ظهور داعش، جلوگیری از تغییر ژئوپلتیک هویت به نفع شیعیان، نفت، حمایت از متحدان، اهمیت جغرافیای سیاسی و راهبردی بحرین، ایجاد امنیت نظامی - سیاسی در بحرین و در کل، تغییر شرایط سیاسی و اقتصادی منطقه به نفع انگلیس، عوامل بازگشایی مجدد این پایگاه در بحرین هستند. برای انجام پژوهش، از نظریه واقعگرایی به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. روش پژوهش نیز توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی بوده است.
۶.

بررسی ظرفیت ها و چالش های هند برای تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هند قدرت بزرگ فرصت چالش جمعیت فناوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 701
وضعیت کشورهایی همچون: انگلستان، چین، روسیه و فرانسه به عنوان قدرت های بزرگ در نظام بین الملل، بیانگر این است که تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ، نیازمند فعال کردن ظرفیت های داخلی، منطقه ای و بین المللی خاصی است و نبودِ هر یک از این مؤلفه ها می تواند به عنوان مانعی در راستای تبدیل شدن به یک قدرت تأثیرگذار در سطح بین المللی عمل کند. در ارتباط با هند نیز همین وضعیت صادق است. این کشور اگرچه به عنوان ابرقدرت فناوری، بزرگترین دموکراسی جهان و صاحب دومین جمعیت بزرگ جهانی شناخته می شود؛ اما از نظر اقتصادی، سیاسی- امنیتی و نظامی- فرهنگی با تهدیدات جدی روبه روست؛ برای مثال، بیش از 400 میلیون نفر از جمعیت این کشور با درآمد روزانه یک دلار امریکا زندگی می کنند، در سطح منطقه ای دارای چالش های جدی با چین و پاکستان است که به راحتی قابل حل و فصل نیست و از نظر بین المللی نیز به عنوان یک قدرت تأثیرگذار به رسمیت شناخته نشده است. هدف این پژوهش، بررسی فرصت ها و چالش های هند برای تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ با لحاظ مؤلفه های اقتصادی، سیاسی و نظامی- امنیتی بین المللی است. روش پژوهش مورد استفاده در این مقاله آینده پژوهی بوده است.
۷.

ارزیابی انتقادی تعامل سازنده در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال های 88-84(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سند چشم انداز تعامل سازنده تصمیم گیری توانایی ارتباطات و اطلاعات انگیزه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 769 تعداد دانلود : 300
موضوع این مقاله، تحلیل ناکامی تحقق تعامل سازنده به عنوان آموزه محوری سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در 1404 در سیاست خارجی کشور، طی سال های 1384 تا 1388 است. پس از بیان مسأله تحقیق و اثبات جنبه پرابلماتیک آن، راه حل نظری مسأله از طریق مرور نظریه های سطح خرد و کلان تصمیم گیری واکاوی شد. سپس نظریه تصمیم گیری اسنایدر در سیاست خارجی به عنوان چارچوب نظری پژوهش برگزیده و در این چارچوب فرضیه پژوهش ارائه شد. پس از عملیاتی کردن مفاهیم فرضیه و جمع آوری داده ها که به صورت اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است، از طریق روش تحلیل روایت، فرضیه پژوهش ارزیابی و داوری شده است. یافته های تحقیق، بیانگر آن است که عوامل عدم تحقق تعامل سازنده مندرج در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در 1404 در سطح کنشگر کلیدی (رئیس جمهور) و در قالب مؤلفه های سه گانه توانایی، ارتباطات و اطلاعات، انگیزه وی قابل شناسایی است.
۸.

«هوموساکرهای نوین»: بررسی وضعیت فوق العاده در ترکیه؛ بر اساس نظریه اشمیت و آگامبن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ترکیه وضعیت استثنایی کودتا قانون اساسی هوموساکر اشمیت آگامبن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 284 تعداد دانلود : 655
تحولات اخیر در ترکیه پس از وقوع کودتای ژوئیه 2016، به اعلام وضعیت فوق العاده توسط رئیس جمهور این کشور منجر شده است. وضعیت استثنایی، بر وضعیت نامتعادل میان حقوقِ عمومی و امرِ سیاسی دلالت دارد. اشمیت و آگامبن به عنوان دو نظریه پرداز وضعیت استثنایی، با نگاهی متفاوت به بررسی این وضعیت در نظام حقوقی پرداخته اند. اشمیت معتقد است وضعیت استثنایی، وضعیت پارادوکسیکال است که در آن حاکم بیرون از نظم حقوقی قرارگرفته، انحصار اخذ واپسین تصمیم را دارد. از طرف دیگر، آگامبن نیز بر این باور است که وضعیت فوق العاده به خروج تعدادی از شهروندان از دایره نظم حقوقی منجر می شود و به انقیاد بیشتر شهروندان می انجامد. این نوشتار با استفاده از نظریه این دو متفکر می کوشد وضعیت ترکیه پس از کودتا را تبیین کند. بر این اساس، پرسش این نوشتار این است: وضعیت فوق العاده در قانون اساسی ترکیه چه جایگاهی دارد؟ آیا با استفاده از نظریه اشمیت و آگامبن می توان کودتا و اقدامات پس از کودتا را در جهت افزایش قدرت دولت تبیین نمود؟ به نظر می رسد کودتا در ترکیه برای نظام سیاسی فعلی این کشور، مستمسکی برای حذف و طرد جریان های مخالف شده است و بیش از هرچیز افزایش قدرت واختیارات ریاست جمهوری را در پیش دارد؛ امری که با سیطره بر حیات سیاسی شهروندان این کشور صورت می پذیرد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۵