مدیریت سازمان های دولتی

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل حرفه گرایی مدیریت منابع انسانی در وزارت صنعت، معدن و تجارت در بازده زمانی 1396-1399 صورت گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی -اکتشافی و از نظر روش توصیفی پیمایشی است، همچنین با رویکرد پژوهش آمیخته صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهشی را خبرگان مدیریت منابع انسانی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این حوزه تشکیل می دهند. در این پژوهش از روش نمونه گیری گلوله برقی استفاده شده و ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه است. برای تحلیل داده های کیفی از تکنیک داده بنیاد و در بخش کمی از تکنیک دلفی فازی استفاده شد. در مدل ارائه شده، ظرفیت های فردی و عوامل سازمانی- کارکردی (جذب و به کارگیری حرفه گرا، آموزش و بهسازی، ارزیابی عملکرد و جبران خدمات) به عنوان شرایط علّی؛ عوامل عام و نهادی سازمانی ازجمله عوامل راهبردی، ساختار، فرهنگ و منابع و زیرساخت ها به عنوان بستر حاکم؛ عوامل فرا سازمانی به عنوان شرایط مداخله گر؛ بازآفرینی نقش منابع انسانی و حکمرانی و مشروعیت بخشی به منابع انسانی به عنوان کنش ها و تعاملات مدل و درنهایت خلق وزارتخانه شایسته محور و سلامت محور در سطح سازمانی و نیروی انسانی بالنده در سطح فردی پیامدهای مدل هستند.

اغلب مشاهده می شود که پژوهشگران کشورمان در نبودن مقیاس های معتبر و باثبات داخلی، از پرسشنامه های ساخته شده خارجی به وفور به عنوان ابزار اندازه گیری در مطالعات استفاده می کنند. بنابراین، هدف این پژوهش ساخت ابزار معتبر و باثباتی است که با آن بتوان نگرش کارکنان سازمان ورزش کشورمان را در زمینه اهمیت و نقش پذیرش فناوری اطلاعات که امروزه در زمینه انجام وظایفی که در ساعات کار و یا در خانه به عهده دارند اندازه گیری کند. دقتی که در شیوه ساخت این ابزار به کار گرفته شده است احتمال این که بتواند مورد استفاده پژوهشگران کشورمان قرار بگیرد و آن ها را از استفاده از ابزارهای بیگانه بی نیاز سازد وجود خواهد داشت. در ساخت این ابزار از روش پژوهش کیفی برای مطالعه نگرش خبرگان در مورد تهیه سؤالات مقدماتی و از روش کمی برای گردآوری و تحلیل آماری داده ها استفاده شده است. ابتدا بامطالعه پیشینه پرسشنامه ای مقدماتی حاوی 27 سؤال به منظور اندازه گیری عامل های پذیرش فناوری اطلاعات تهیه و اعتبار صوری و محتوایی این سؤالات مورد قضاوت خبرگان قرار گرفت. سپس طی یک مطالعه کمی نمونه ای اولیه به حجم 150 نفر از جامعه آماری جهت محاسبه ثبات درونی به سؤالات پرسشنامه مقدماتی پاسخ دادند. آنگاه در یک تحلیل عامل اکتشافی که داده ها به شیوه متعامد چرخش داده شده بودند، ابعاد پذیرش فناوری اطلاعات استخراج و پرسشنامه نهایی به تعداد 11 سؤال ساخته شد. پس از انجام تحلیل عامل تأییدی، پرسشنامه نهایی بین نمونه اصلی به حجم 365 نفر از کارکنان توزیع شد. نتایج تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی نشان داد که ابزار ساخته شده از پایایی و اعتبار کافی برای اندازه گیری نگرش کارکنان در مورد اهمیت پذیرش فناوری اطلاعات برخوردار است. بنابراین، از این ابزار کاربران می توانند برای اندازه گیری اهمیت پذیرش و تأمین زیرساخت ها و آموزش های لازم در راستای استفاده کارآمد کارکنان از فناوری اطلاعات استفاده کنند.

سرزندگی سازمانی در تحقق اهداف سازمان ها اهمیت بسزایی دارد و شناسایی ابعاد گوناگون آن می تواند به سازمان ها کمک کند تا آن را به وجود آورند و تقویت نمایند. با توجه به منطقی بودن مدل سه شاخکی در بررسی و مطالعه پدیده ها، این پژوهش با هدف "ارائه چارچوب سه شاخکی سرزندگی سازمانی" انجام شده است. در این پژوهش، از روش کیفی فراترکیب برای دست یابی به شناخت عمیق پیرامون سرزندگی سازمانی استفاده شده است. ابتدا با مبنا قرار دادن پروتکلی با 4 معیار به جستجوی مقالات درزمینه سرزندگی سازمانی و عوامل سازنده آن اقدام شده و سپس با روایی سنجی مقالات انتخابی، نهایتاً 29 مقاله نهایی شده و نسبت به استخراج عوامل سازنده سرزندگی سازمانی در آن ها اقدام شده است و درنهایت به سازمان دهی عوامل سازنده سرزندگی سازمانی در سه بعد رفتاری، ساختاری و زمینه ای اقدام شده است. ابعاد ساختاری سرزندگی سازمانی مواردی چون بهبود قوانین و مقررات کاری، بهبود ساختار سازمان و ساختارهای منعطف تر، سازوکارهای ساختاری بالنده محور، مدیریت راهبردی منابع انسانی و عملکرد و بهره وری بالای کارکنان است. ابعاد محتوایی (رفتاری) سرزندگی سازمانی ابعادی چون خوش بینی نسبت به آینده، برون گرایی، سلامت جسمی و روانی، اعتماد بین مدیران و کارکنان، مدیریت تعارضات، مثبت اندیشی، افزایش سطح تعلق خاطر کاری کارکنان و به کارگیری ساختاری منعطف است و نهایتاً ابعاد زمینه ای سرزندگی سازمانی شامل فرهنگ تعامل پذیری سازمانی، تلاش برای تغییر فرهنگ سازمانی با رویکرد شادی افزایی و پویایی، تناسب فرهنگ کارکنان با فرهنگ سازمان، فرهنگ انعطاف و تطابق و علاقه به کار شناسایی شده اند. این چارچوب می تواند پس از اعتباریابی و آزمون در میان سازمان های مختلف، به عنوان یک چارچوب جدید درزمینه چارچوب سه شاخگی (زمینه، محتوا و ساختار) سرزندگی سازمانی مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهش از نظر هدف کاربردی است، روش پژوهش از نوع کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. جامعه آماری این پژوهش، تمامی مقالات مجله مدیریت سازمان های دولتی در بازده زمانی 1391 تا 1399 انجام گرفته است. در این پژوهش همه عناصر جامعه به صورت سرشماری بررسی شده اند. تعداد 262 مقاله از نظر 9 شاخص مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تأیید روایی، هریک از شاخص های موردنظر با دیگر مقالات مطابقت داده شد و در هر مورد اختلاف مورد بررسی و بازبینی مجدد قرار گرفت، جهت بررسی پایایی نیز، تعداد 13 مقاله در اختیار خبرگان دانشگاهی قرار داده شد و نتایج و طبقه بندی های آنان با تحلیل های صورت گرفته مورد مقایسه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین مقالات، توسط استادان و دانشجویان با مدرک مدیریت دولتی چاپ شده است. موضوع محوری بیشتر مقالات، رفتار سازمانی، مدیریت تشکیلات، سیستم ها و روش ها در بخش دولتی و مدیریت منابع انسانی بوده است. همچنین براساس نتایج پژوهش، بیشتر پژوهش ها به صورت کاربردی و دارای رویکرد کیفی بوده اند. روش تحلیل بیشتر مقالات مورد بررسی، ترکیبی از روش های کمی و کیفی بوده و شیوه گردآوری داده ها بیشتر از طریق پرسشنامه بوده است.

امروزه سازمان های غیر دولتی مانند مؤسسات خیریه و سازمان های مردم نهاد با مقاصد و اشکال گوناگون در تمامی کشورها مشغولامروزه سازمان های غیر دولتی مانند مؤسسات خیریه و سازمان های مردم نهاد با مقاصد و اشکال گوناگون در تمامی کشورها مشغول فعالیت هستند و بخش بزرگی از نیروی منابع انسانی در این سازمان ها را داوطلبان تشکیل می دهند. در نتیجه مدیریت منابع انسانی و دغدغه های موجود در مبحث ماندگاری منابع انسانی در این سازمان ها با دیگر سازمان ها مانند سازمان های دولتی متفاوت است. هدف این پژوهش شناسائی عوامل مؤثر در ماندگاری داوطلبان میان نسلی در مؤسسات خیریه شهر شیراز است که به روش کیفی انجام شده است. پس از مصاحبه با ده داوطلب نسل جوان و ده داوطلب نسل میانسالِ نه مؤسسه خیریه در شهر شیراز که با روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده اند، از نظر حجم نمونه اشباع نظری حاصل شد. در این پژوهش گردآوری داده ها از طریق مصاحبه ی نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل تم انجام شده است. پس از مرور و سازماندهی متون مصاحبه ها، محقق کدها یا مفاهیم اولیه را شناسایی نمود. در ادامه کدهای مشابه در طبقه هایی خاص قرار گرفتند و برای هر یک از این طبقات عناوینی انتخاب گردید. داده های شناسایی شده بر اساس میزان تشابه مفهومی، دسته بندی و ترکیب شدند و بیست و چهار تم فرعی و پنچ تم اصلی استخراج شد. یافته ها بیانگر این است که تم های اصلی: انگیزش، مدیریت منابع انسانی، مدیریت و رهبری، فرهنگ سازی و ارتباطات از جمله عوامل مؤثر در ماندگاری داوطلبان در هر دو نسل جوان و میانسال می باشند و تفاوت موجود در بین این عوامل در بین دو نسل میزان اهمیت هر کدام از تم های اصلی و فرعی است.

هدف از این پژوهش، طراحی مدلی مناسب مدیریت بر شایعات سازمانی در سازمان های دولتی است که به عنوان مطالعه موردی، دانشگاه پیام نور انتخاب شد که به دلیل گستردگی کشوری و تنوع فرهنگی، انتخاب مناسبی از سازمان های دولتی ایران است. روش پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی-اکتشافی با روش آمیخته به شمار می رود. پنل دلفی این پژوهش در مرحله کیفی، سی نفر از خبرگان دانشگاه پیام نور هستند که به روش غیرتصادفی گلوله برفی انتخاب شدند. جامعه آماری در مرحله کمی عبارت بود از مدیران سیصد و هفتاد و چهار مرکز دانشگاه پیام نور در کل کشور که به همراه سی و یک ستاد استان و مرکز بین الملل، جمعاً تعداد آن ها چهارصد و شش نفر بودند و از روش تمام شماری استفاده شد.  و مبنای طراحی پرسشنامه در سه راند دلفی قرار گرفت. پایایی مراحل دلفی با آزمون کرونباخ و روایی سؤالات با اعتبار سازه مناسب ارزیابی شد. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، چهل و هفت راهکار در نه گروه دسته بندی شدند که مدل مفهومی مدیریت بر شایعات سازمانی در دانشگاه پیام نور را تشکیل می دهد: سالم سازی سازمانی، واکسیناسیون اطلاعاتی، کلینیک شایعه، عدالت سیستمی، پیوندسازی، سازمان شیشه ای، گروه گرایی، بازآفرینی سازمانی، تقابل مستقیم.

سرمایه انسانی ماهر به عنوان یک دارایی نامشهود، محرک اصلی اقتصاد دانش محور است، هدف این پژوهش یافتن مدلی برای تأثیر هشت گانه مؤلفه مهارت، تجربه، ذهنیت، دانش ضمنی، فرهنگ، سنت، دین و نگرش بر بالندگی منابع انسانی در راستای دست یابی به اقتصاد دانش محور بود، روش این پژوهش، توصیفی و ابزارهای پژوهش به ترتیب روش دلفی و فرایند تحلیل سلسه مراتبی و از نظر نوع پژوهش، اکتشافی- کاربردی و مشتمل بر روش های پژوهش کمی و کیفی بود، طبق یافته های این پژوهش، فرضیه اصلی پژوهش (سرمایه انسانی بالنده عامل اساسی در دست یابی به اقتصاد دانش محور است، آینده اقتصاد جهان از مسیر اقتصاد دانش محور می گذرد و راه دست یابی به اقتصاد مقاومتی و اقتصاد درون زا، اقتصاد دانش محور است) و فرضیه های فرعی پژوهش (عوامل مهارت، تجربه، ذهنیت، عامل دانش ضمنی، فرهنگ، سنت، دین و نگرش در بالندگی سرمایه های انسانی مؤثر است) مورد تأیید خبرگان قرار گرفت، نتایج آمار و ارقام نهایی استخراج شده در این پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های دانش ضمنی، فرهنگ، دین، سنت، مهارت، تجربه، ذهنیت و نگرش از نظر نخبگان به ترتیب بیشترین تأثیر را در بالندگی سرمایه های انسانی دارند.

با توجه به فراگیری اینترنت و استفاده فزاینده ی افراد و سازمان ها از فناوری، رفتارهای انحرافی و غیرمرتبط با کار در سازمان ها رو به افزایش رفته و سازمان ها را با چالش های جدی مواجه کرده است. فعالیت های آنلاین که با اهداف شخصی و غیر کاری انجام شده، پرسه زنی اینترنتی نامیده می شود و هدف از پژوهش حاضر آزمون مدل پیشایندهای پرسه زنی اینترنتی و بررسی پیامد آن است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی از نوع علی است. جامعه آماری مورد مطالعه کارکنان ستادی ادارات دولتی استان هرمزگان می باشند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است که روایی آن مورد تأیید استادان و خبرگان قرار گرفته و پایایی آن نیز با میزان آلفای کرونباخ 89/0 تأیید شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که استرس شغلی و تحلیل عاطفی به صورت مستقیم بر پرسه زنی اینترنتی اثرگذار هستند و طردشدگی و تقاضای خصوصی از دیگر پیشاندهای پرسه زنی اینترنتی هستند که به طور غیرمستقیم بر آن تأثیر دارند. همچنین یافته ها نشان داد که پرسه زنی اینترنتی بر فرسودگی شغلی دارای تأثیر مثبت است.

متغیرهای مدیریت اسلامی ارتباط تنگاتنگ با اصل مدیریت دارد، به طوری که موفقیت در مدیریت اسلامی، بستگی به شناسایی دقیق آن ها دارد. هدف از این مقاله تبیین متغیرهای کلیدی مؤثر در مدیریت اسلامی و موانع فراروی آن است. به همین منظور پس از بیان تعریفی از مدیریت اسلامی و بیان تفاوت های آن با مدیریت های غیر اسلامی؛ سعی شده در خصوص تئوری ها و ویژگی های کلیدی مدیریت اسلامی و نقش آن در سازمان شرح داده شود. مدیریت اسلامی در سطحی بالاتر از مدیریت غربی به مسائل مدیریت و محور اساسی آن یعنی انسان، توجه دارد. مدیریت غربی بیشتر به روش ها و فنون مدیریتی پرداخته است. مدیریت اسلامی ضمن توجه به این موارد، به انسان نیز توجه اکید و خاص داشته و کلیه فعالیت ها و وظایف مدیریت را حول انسان طراحی می کند. این تحقیق تلاشی است در جهت تبیین متغیرهای کلیدی تأثیرگذار در مدیریت اسلامی و ازجمله مهم ترین این متغیرها، الگو و نمونه بودن مدیر در مدیریت اسلامی، انسانی بودن سازمان در مدیریت اسلامی به جای سازمانی بودن انسان است. در پایان به بررسی موانع فراروی مدیریت اسلامی در جامعه اسلامی پرداخته و مهم ترین راهکار برون رفت از مشکلات در مدیریت اسلامی را اصلاح رابطه خود و خدا و خودباوری می داند.

همواره آسیب های ناگهانی که از محیط بیرون سازمان، وارد می شوند موجب خواهند شد تا سازمان به دلیل نقش نداشتن در وقوع آن ها دچار مسخ و ابهام شود، این نوع آسیب خاص در سازمان ممکن است به دلیل خلأ و شکاف پژوهشی، به درستی درک و تفهیم نشود. لذا، هدف این پژوهش مفهوم پردازی و طراحی مدل شهاب سنگ های سازمانی با رویکرد چالش ها و راهکارهای آن است. روش  پژوهش حاضر از نظر هدف، بنیادی و کاربردی، از نظر ماهیت، اکتشافی و از نظر اجرا، با استفاده از تکنیک داده بنیاد و تحلیل مضمون انجام شده است. ابزار مورداستفاده نیز، مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان این حوزه بوده است که تعداد آن ها با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی هدفمند براساس اصل اشباع، 12 نفر انتخاب گردیدند. یافته ها حاکی از آن بود که در بخش طراحی مدل شهاب سنگ های سازمانی، 30 مقوله و 243 کد و در بخش طراحی مدل مقاوم سازی سازمان نیز، 8 مقوله و 51 کد استخراج شد. نتایج نشان داد که مفهوم پردازی و استعاره شهاب سنگ های سازمانی، این امکان را به مدیران می دهد تا با دانش افزایی ایجاد شده، دلایل، زمینه ها، استراتژی های مقابله و پیامدهای شهاب سنگ های سازمانی را به موقع تشخیص داده و در جهت خنثی سازی و مقابله با آن ها اقدام مناسب و صحیح انجام دهند. همچنین از نتایج این پژوهش می توانند کلیه سازمان هایی که به صورت پویا با محیط خود درگیر هستند استفاده کنند.