پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی

از جمله علل آسیب های ناشی از فناوری های نوین ارتباطات، مغایرت فرهنگ حاکم بر محتوای شبکه های ماهواره ای با ارزش های جامعه اسلامی و در نتیجه، بروز تحولات در حوزه ارزش های جامعه است. هدف این تحقیق، بررسی تأثیرات عوامل اجتماعی و فرهنگی، سرمایه اجتماعی، میزان دینداری و تأثیر محتوای مصرف ماهواره در ارزش های مدرن خانوادگی (مخالف با ارزش های سنتی و همسو با فرهنگ غربی) بوده است. جامعه آماری شامل مردان و زنان متأهل شهر فراشبند بوده، که با استفاده از فرمول کوکران، 400 نفر از آنان، به عنوان نمونه های تحقیق تعیین و با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بوده که پس از تأیید اعتبار آن، اجرای آزمایشی و اطمینان از پایایی آن، روی نمونه های تحقیق اجرا شد. از نرم افزارهای spss و amos برای تجزیه و تحلیل داده ها کمک گرفته شد. نتایج نشان داد که متغیرهای مستقل موجود در مدل معادله ساختاری در مجموع، 39/0 درصد از واریانس متغیر ارزش های مدرن خانواده را تبیین می کنند؛ این مقدار دارای تفاوت معنادار با مقدار صفر است. اثر همه متغیرهای مستقل به جز متغیر مشارکت رسمی بر ارزش های مدرن خانواده دارای تفاوت معنادار با مقدار صفر است (05/0 ≥P. Value ). در بین متغیرهایی که اثر معنادار در ارزش های مدرن خانواده دارند، اثر متغیر دینداری معکوس (عدم تقویت ارزش های مدرن خانواده) و اثر سایر متغیرها مستقیم (تقویت ارزش های مدرن خانواده) است. 

یکی از متغیرهای روان شناختی که جایگاه ویژه ای در روان شناسی دینی به خود اختصاص داده، دلبستگی به خداوند است. دلبستگی یکی از عوامل اثرگذار بر تاب آوری افراد است. مقاومت موفقیت آمیز افراد در برابر موقعیت های چالش برانگیز، مانند آنچه همسران شهدا با آن مواجه هستند، مفهوم اصلی تاب آوری است. در نظام جمهوری اسلامی ایران با توجه به جایگاه شهادت و ایثار مسئله لزوم حفظ، توجه و احترام به خانواده های معظم شهدا و بررسی و پژوهش در مورد شرایط روان شناختی همسران شهدا از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضربه منظور بررسی رابطه بین سبک دلبستگی به خدا با تاب آوری در همسران شاهد استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت. روش پژوهش حاضر از نوع روش همبستگی است. ابزار پژوهش شامل مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) و پرسش نامه سبک دلبستگی به خدا بک و مک دونالد (2004) بود. جامعه آماری پژوهش تمام همسران شهید استان چهارمحال و بختیاری بودند که ازدواج مجدد نکرده بودند. از بین آنها 75 نفر به شیوه در دسترس انتخاب و پرسش نامه ها را تکمیل کردند. به منظور تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و روش همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد همبستگی مثبت و معناداری (612/0r =) بین تاب آوری با سبک دلبستگی به خدا وجود دارد (01/0 P ≤). ضرایب همبستگی ابعاد چهارگانه دلبستگی به خدا شامل: ارتباط با خدا، اعتماد، توکل و توجه به خدا با تاب آوری به ترتیب 26/0، 39/0، 48/0 و 51/0 است. مطابق یافته های تحقیق بین سبک دلبستگی به خدا با تاب آوری رابطه معنادار آماری وجود دارد. افرادی که دلبستگی ایمن نسبت به خدا دارند به دلیل پذیرش خداوند به عنوان تکیه گاه امن، احساس توانایی بیشتری در قبال مشکلات دارند، احساس حمایت بیشتری می کنند، نگرش معنادار و هدفمندی به زندگی دارند و ویژگی های روان شناختی مثبت در آنان بیشتر است. 

فریضه امر به معروف و نهی از منکر در دین اسلام، به دلیل اهمیت فردی و اجتماعی آن از فروعات دین محسوب می شود؛ تا آنجا که ترک این واجب الهی، می تواند نتایج زیان باری در جامعه به وجود آورد. ازاین رو، قرآن کریم و معصومان(ع) اجرای این دستور الهی را عامل سعادت اجتماع و ترک آن را موجب تباهی آن می دانند، و هر یک بر اهمیت و ضرورت اجرای این فریضه الهی در جامعه اسلامی تأکید کرده و به مردم از عواقب وخیم ترک آن هشدار داده اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع دست اول کتابخانه ای درصدد پاسخ به این سؤال است که از نظر امام علی(ع) امر به معروف و نهی از منکر چه جایگاهی در جامعه دارد و پیامدهای ترک آن در جامعه چه می تواند باشد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ایشان در همه دوران زندگی به ویژه در عصر زمام داری خود به طور فراوان مردم را بر ضرورت اجرای امر به معروف و نهی از منکر تشویق کرده و آنان را از ترک آن پرهیز داشته اند. از نظر امام علی، انجام این فریضه موجب افزایش رزق و روزی، تقویت مؤمنان و اصلاح توده مردم، ایجاد اتحاد در جامعه مسلمانان و غلبه بر دشمنان می شود. از نظر ایشان، امر و نهی از اوصاف خداوند است و چنان فضیلتی دارد که تمامی اعمال نیک، حتی جهاد در برابر آن مانند قطره در برابر دریاست. امام علی(ع) به مناسبت های گوناگون نتایج ترک این فریضه در جامعه را ترسیم کرده اند که برخی از آنها عبارت اند از: تسلط یافتن ظالمان و بَدان بر جامعه، فروپاشیدن نظام جامعه، پدید آمدن حالت بی اعتمادی و سهل انگاری در جامعه، انحراف حاکمان، عدم استجابت دعای مردم، مورد سرزنش قرار گفتن تارک امر به معروف و نهی از منکر، مورد لعن خداوند قرار گرفتن و تزلزل در پایه های دین. ایشان در جایی دیگر تارک امر و نهی را به مرده ای تشبیه کرده اند که در میان زندگان است.

راهیان نور یک نوآوری موفق از جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در موضوع گردشگری است که توانسته با بهره گیری از فرهنگ ایثار و شهادت، تأثیر بسزایی در فرهنگ عمومی و نسل جوان کشور بگذارد. در این میان، یادمان های راهیان نور هماکنون به عنوان یک مجموعه فرهنگی، نقش حلقه اتصال زنجیره فعالیت های فرهنگی را در راستای تأثیرگذاری بر روی مخاطبان راهیان نور ایفا می کند. هدف این پژوهش، شناسایی موقعیتی (نقطه اهرمی) است که تغییرات کوچک در مدیریت فرهنگی یادمان، آثار فرهنگی بزرگی را در مخاطبان می گذارد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، در سه گام با بهره گیری از تحلیل محتوای کمی، تکنیک خط داستان و تجزیه و تحلیل مضمون، یافته های تحقیق استخراج و سامان یافت. داده های تحقیق در گام اول و دوم به صورت مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با 70 نفر و در گام سوم با 27 نفر از خبرگان و دست اندرکاران راهیان نور گردآوری شده اند. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد «فضاسازی در یادمان های دفاع مقدس» نقطه اهرمی فرهنگی در مدیریت یادمان ها است که با یادآوری دوران دفاع مقدس و القای معانی و محتوا به صورت ناخودآگاه (ادراک غیرمستقیم) از طریق ارتباط با محیط یادمان بیشترین اثر را بر زائران دارد. فضاسازی در یادمان های دفاع مقدس دربردارنده ابعاد اساسی شامل: گویاسازی (بازسازی و حفظ آثار دفاع مقدس)؛ طراحی و ایجاد؛ نشانه گذاری و 4- پویایی یادمان (زنده بودن) است که باید در سیاست گذاری ها و اجرا مدنظر قرار گیرند.

امروزه ادبیات در کنار فیلم، موسیقی، ماهواره، نقاشی و مانند آن، یکی از رسانه های مؤثر برای انتقال اندیشه و فرهنگ است. از دیرباز با توجه به زمان و شرایط، همواره از جلوه های مختلف ادبی استفاده شده است. در کشورهای اروپایی و غرب، به خصوص بعد از رنسانس، از ادبیات داستانی به ویژه رمان پررنگ تر از جنبه های دیگر ادبی برای القای جهان بینی موردنظرشان به سایر کشورهای دنیا بهره برداری می شود، اما در ایران با توجه به پیشینه و شرایط تاریخی، اجتماعی، دینی و فرهنگی و نیز ذوق و قریحه ایرانیان، همواره شعر بیشتر از سایر هنرها مورد توجه بوده است. یکی از شاعران معاصر که برای بیان و انتقال فرهنگ، اندیشه و عقاید خود به مخاطبان، از زبان استعاره استفاده کرده، حسین اسرافیلی است. استعاره از رساترین و هنری ترین شیوه بیان در شعر است که از گذشته مورد توجه شاعران بوده است. این جستار بر آن است تا به این فرضیه جواب دهد که آیا زبان استعاری می تواند در خدمت یک فرهنگ و آرمان باشد یا نه؟ اگر این گونه است، آیا اسرافیلی توانسته است زبان استعاره را در خدمت فرهنگ جهاد و شهادت به کار گیرد؟ با مطالعه مجموعه اشعار اسرافیلی و استخراج استعاره های به کاررفته در آثار وی، ابتدا استعاره ها را از نظر ساختار مصرّحه و مکنیّه طبقه بندی کرده، سپس آنها را از دو منظر معنا و مفهوم و نیز زیباشناختی و هنری بررسی کردیم. برای تحلیل موضوعی استعاره های اشعار او از نمودار آماری بهره بردیم و نتیجه گرفتیم که هم از نظر هنری و هم از نظر معنا و مفهوم، بیش از 90 درصد استعاره های شعر وی در خدمت فرهنگ ایثار و شهادت است و از این نظر، یکی از موفق ترین شاعران در عرصه ادبیات پایداری و شعر متعهد به شمار می رود.

اصل اول قانون اساسی، نوع حکومت ایران را جمهوری اسلامی معرفی کرده که از دو مؤلفه «جمهوریت» و «اسلامیت» تشکیل شده است. پایه و مبنای چنین نظامی به ابتکار و اندیشه های رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره)، باز می گردد که پس از به ثمر نشستن مبارزات آزادی خواهانه و اسلام گرایانه مردم، نوع نظام سیاسی، جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم، توسط ایشان پیشنهاد شد و در دوازدهم فروردین 1358 به تصویب عموم رسید. هدف عمده مقاله تحلیل ماهیت نظام جمهوری اسلامی ایران و مقارنه دو مؤلفه جمهوریت و اسلامیت در گفتمان حقوق اساسی، با تأکید بر اندیشه های حضرت امام خمینی(ره) است. یافته های پژوهش متأثر از اندیشه های امام خمینی(ره) و قانون اساسی، مؤید این امر است که جمهوریت، شکل و قالب حکومت و اسلامیت، ماهیت نظام سیاسی است، لذا بین دو مفهوم جمهوریت و اسلامیت رابطه ای از نوع وفاق برقرار است. حکومت جمهوری اسلامی ایران از لحاظ شکلی با جمهوری های مرسوم تفاوتی ندارد، اما از نظر ماهیتی، متفاوت از دموکراسی و سایر نظام های سیاسی دنیاست.

هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی ابعاد و مؤلفه های فرهنگی- اجتماعی مؤثر بر مدیریت اداری جهادی در دانشگاه ها بوده است که با توجه به نیاز کشور به مدیران دارای این روحیه برای پیشبرد ملی و بین المللی اهداف و مقاصد والای نظام جمهوری اسلامی، دارای اهمیت بسیاری است. در این پژوهش بعد از تشکیل پنل خبرگان براساس روش گروه کانونی به تقلیل اولیه و متناسب سازی فهرست ابعاد و مؤلفه های فرهنگی- اجتماعی ارائه شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام شد. درخت تصمیم منتج از مرحله گروه کانونی، پس از تأیید کلی خبرگان مبنای طراحی پرسش نامه قرار گرفت. پرسش نامه طی طیف لیکرت 5 تایی در اختیار مدیران اداری دانشگاهی مشهور به فعالیت های جهادی قرار گرفت که 14 پرسش نامه صحیح و قابل اتکا عودت یافت و مبنای تحلیل پژوهشگران قرار گرفت. تحلیل ابعاد فرهنگی- اجتماعی با تکیه بر روش TOPSIS انجام شد. براساس نتایج به دست آمده نظم اجتماعی، اخلاق و وحدت و انسجام مهم ترین ابعاد، و شجاعت، فداکاری، توجه به خودسازی، مسئولیت پذیری، فرهنگ جهادی و بسیجی، روحیه جهادگری و مبارزه از مهم ترین مؤلفه های فرهنگی- اجتماعی مؤثر بر تحقق مدیریت جهادی در دانشگاه ها محسوب می شوند.