پیامدسنجی ترک فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه «با تأکید بر دیدگاه امام علی(ع)» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

فریضه امر به معروف و نهی از منکر در دین اسلام، به دلیل اهمیت فردی و اجتماعی آن از فروعات دین محسوب می شود؛ تا آنجا که ترک این واجب الهی، می تواند نتایج زیان باری در جامعه به وجود آورد. ازاین رو، قرآن کریم و معصومان(ع) اجرای این دستور الهی را عامل سعادت اجتماع و ترک آن را موجب تباهی آن می دانند، و هر یک بر اهمیت و ضرورت اجرای این فریضه الهی در جامعه اسلامی تأکید کرده و به مردم از عواقب وخیم ترک آن هشدار داده اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع دست اول کتابخانه ای درصدد پاسخ به این سؤال است که از نظر امام علی(ع) امر به معروف و نهی از منکر چه جایگاهی در جامعه دارد و پیامدهای ترک آن در جامعه چه می تواند باشد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ایشان در همه دوران زندگی به ویژه در عصر زمام داری خود به طور فراوان مردم را بر ضرورت اجرای امر به معروف و نهی از منکر تشویق کرده و آنان را از ترک آن پرهیز داشته اند. از نظر امام علی، انجام این فریضه موجب افزایش رزق و روزی، تقویت مؤمنان و اصلاح توده مردم، ایجاد اتحاد در جامعه مسلمانان و غلبه بر دشمنان می شود. از نظر ایشان، امر و نهی از اوصاف خداوند است و چنان فضیلتی دارد که تمامی اعمال نیک، حتی جهاد در برابر آن مانند قطره در برابر دریاست. امام علی(ع) به مناسبت های گوناگون نتایج ترک این فریضه در جامعه را ترسیم کرده اند که برخی از آنها عبارت اند از: تسلط یافتن ظالمان و بَدان بر جامعه، فروپاشیدن نظام جامعه، پدید آمدن حالت بی اعتمادی و سهل انگاری در جامعه، انحراف حاکمان، عدم استجابت دعای مردم، مورد سرزنش قرار گفتن تارک امر به معروف و نهی از منکر، مورد لعن خداوند قرار گرفتن و تزلزل در پایه های دین. ایشان در جایی دیگر تارک امر و نهی را به مرده ای تشبیه کرده اند که در میان زندگان است.