چشم انداز مدیریت مالی (و حسابداری)

هدف از پژوهش حاضر شناسایی باورهای سرمایهگذار، عوامل موثر بر آنها و رتبهبندی مقولههای بدست آمده در بستر خاص بازار سرمایه ایران است. به این منظور پس از شناسایی باورهای سرمایهگذاران خرد و عوامل موثر بر آنان از طریق مصاحبه، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جهت اولویتبندی باورهای شناخته شده و از تکنیک دیمتل به منظور رتبهبندی عوامل موثر بر آنان استفاده شدهاست. پس از مصاحبه عمیق با 24 فعال بازار سرمایه و استخراج باورها و عوامل علّی از طریق کدگذاری، پرسشنامهای به منظور اولویت بندی عوامل شناسایی شده تهیه و توسط خبرگانی که علاوه بر داشتن دانش کافی در زمینه رفتار سرمایهگذار با بازار سرمایه ایران نیز آشنایی مطلوبی دارند تکمیل گردید. بر اساس یافتههای پژوهش مشخص شد از میان 14 باور شناخته شده توسط خبرگان، به ترتیب باورهای بیشاطمینانی، زیانگریزی، خوداسنادی، کوتاهنگری و پشیمانگریزی شاخصترین باورهای مشاهده شده در بازار سرمایه ایران هستند. به علاوه، از میان 6 عامل علّی شناسایی شده، احساسات، محدودیت ظرفیت ذهنی سرمایهگذار جهت پردازش اطلاعات موجود و عدم آگاهی ایشان نسبت به مسائل بنیادی اقتصاد و سرمایهگذاری به عنوان مهمترین عوامل اثر گذار بر باورهای سرمایهگذاران شناخته شدند.

از جمله مخاطرات پیش روی سرمایهگذاران هنگام ورود به بازار سرمایه، ریسک سقوط قیمت سهام است. در پژوهش حاضر با مشاهده 115 شرکت در «بورس اوراق بهادار تهران» در بازه زمانی سالهای 1380 تا 1395، انتخاب 26 شرکت یا 416 شرکت- سال از میان آنها و همچنین بررسی 75016 قیمت در روزهای کاری، ارتباط بین ریسک سقوط قیمت سهام با ساختار گزارشهای مالی شرکتها آزمون شد. نتایج پژوهش نشان داد، ارتباط معناداری بین ریسک سقوط قیمت سهام با ساختار گزارشهای مالی شرکتها وجود دارد؛ بدین معنی که هر چه گزارشهای مالی شرکتها محافظهکارانهتر تهیه شده باشد، ریسک سقوط قیمت آنها کاهش خواهد یافت؛ همچنین با تفکیک بازده قیمت به دو بخش «بازده ناشی از فعالیت شرکت» و «بازده ناشی از ریسک سیستماتیک بازار» در سطح اطمینان 95 درصد، پژوهش حاضر نشان داد که قسمت قابلتوجهی از بازده در دوره یادشده، ناشی از تغییرات ریسک سیستماتیک بازار (یا تغییرات عواملی همچون نرخ ارز و تورم) بوده است. بازده پایین ناشی از فعالیت شرکت سبب تمایل مدیران به اغراق در وضعیت مالی شرکتها میشود؛ بهعبارتدیگر یکی از اهداف مدیران در تهیه صورتهای مالی بهصورت غیرمحافظهکارانه، برجستهکردن نقش فعالیت خود در بازده کل حاصلشده است.

شواهد نشان می دهد که سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران برای تعیین ارزش سهام علاوه بر روش های کمی، از قضاوت هایی مبتنی بر تصورات ذهنی، اطلاعات غیرعلمی، شایعات و پیروی کورکورانه از عده معدودی از مشارکت کنندگان در بازار سرمایه که از آن با عنوان رفتار جمعی، رمه ای و توده وار نیز یاد می شود، استفاده می کنند. هدف از این پژوهش معرفی مدلی برای بررسی ترکیب عوامل موثر بر بروز رفتار توده وار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران، بر مبنای پیشینه ی مطالعات مربوط در این زمینه است. این پژوهش از نوع آمیخته بوده که به لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی، پیمایشی می باشد. در این پژوهش تعداد 190 سرمایه گذار به عنوان نمونه در دسترس پرسشنامه برخط را تکمیل نموده و آزمون فرضیه ها با استفاده از نرم افزار SPSS22 و AMOS18 و در چارچوب روش معادلات ساختاری مورد ارزیابی قرار گرفته و مدل پژوهش ترسیم گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل ارایه شده از برازش مطلوبی برای بیان ارتباط عوامل موثر بر بروز رفتار توده وار سرمایه گذاران برخوردار است و می تواند ارتباطات و اثرات میانجی بین ویژگی های فردی و فرهنگی، ریسک پذیری و رفتار توده وار را در سرمایه گذاران مشخص نماید.

در این پژوهش، تأثیر بازارهای اولیه و ثانویه بر عملکرد شرکتهای پذیرفتهشده در «بورس اوراق بهادار تهران» بعد از عرضه عمومی اولیه در یک چارچوب یکپارچه بررسی میشود؛ چراکه هر دو بازار به نوعی با هم تعامل دارند و شرکتها از هر دو بازار تأثیر میپذیرند. این مطالعه درصد سهام عرضهشده توسط مالکان اولیه شرکت در عرضه عمومی اولیه را بهعنوان متغیر بازار اولیه و حساسیت سرمایهگذاری به قیمت و محتوای اطلاعاتی قیمت سهام را بهعنوان متغیرهای بازار ثانویه در نظر میگیرد؛ همچنین از نسبتهای سود عملیاتی به دارایی، فروش به دارایی و سود خالص به دارایی بهعنوان متغیرهای عملکرد استفاده میشود. این پژوهش با استفاده از دادههای 51 شرکت و روش رگرسیونهای چارکی ناپارامتریک طی سالهای 1380 تا 1397 انجام شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد چنانچه بازار اولیه بر مبنای درصد سهام عرضهشده توسط مالکان شرکت در نظر گرفته شود، متغیر مزبور بر عملکرد شرکتها اثرگذار نیست؛ از طرفی در رابطه با تأثیر بازار ثانویه بر عملکرد شرکتها ملاحظه شد که حساسیت سرمایهگذاری به قیمت سهام ابتدا بهصورت معکوس و سپس بهصورت مستقیم بر عملکرد شرکتها تأثیر میگذارد؛ همچنین بین محتوای اطلاعاتی قیمت سهام و متغیر عملکردی فروش رابطهای معکوس وجود دارد.

سرمایه گذاری مطمئن برای یک سرمایه گذار وابسته به این است که بداند افزایش قیمت رخ داده در هر سهم واقعی است یا حباب قیمتی باعث این رشد قیمت شده است. به منظور بررسی نقش و اثر حباب قیمتی بر بازده سهام دادههای ماهانه نمونهای شامل 276 شرکت از بازار بورس اوراق بهادار تهران برای دو دورهی رونق و رکود بازار در یک مدل پنج عاملی بکار گرفته شده است. تخمین الگوی تحلیلی نشان میدهد که ارزشگذاری نادرست سهام در دورهی رونق در تمام پرتفوها اثر مثبت و معنادار بر بازده سهام دارد. اما در دورهی رکود تنها در پنج پرتفوی اثر مثبت و معنادار مشاهده شده است. این نتایج به این معناست که در دوره رکود ارزشگذاری نادرست سهام با بازدهی بالاتر در سهم مربوطه همراه نیست اما این رابطه در دوره رونق تقویت میشود. همچنین ضریب عامل صرف ریسک بازار در دورهی رکود در پرتفوهای بزرگ مثبت و معنادار است ولی در دورهی رونق در پرتفوهای بزرگ معنادار بوده ولی علامت ثابتی را نشان نمیدهد. عامل اندازه هم در دورهی رونق و هم در دورهی رکود در پرتفوهای بزرگ رابطهی منفی و معناداری با بازدهی سهام دارد. عامل مومنتوم در دورهی رکود در پرتفوهای بزرگ و ارزشی معنادار است ولی در هر دو دوره علامت ثابتی را نشان نمیدهد این عامل در دورهی رونق در پرتفوهای بزرگ معنادار است.

هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه بین تواناییهای شناختی و اعتماد به شهود با استراتژی های معاملاتی و عملکرد سرمایه گذاران حرفهای بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور مؤلفه های مربوط به توانایی شناختی و اعتماد به شهود در ارتباط با استراتژی های سرمایه گذاری فعال/خرید و نگهداری و تنوع/تمرکز پرتفوی و همچنین عملکرد افراد مورد بررسی قرار گرفت. نمونه مورد بررسی 310 نفر از سرمایه گذاران حرفه ای شامل 160 معاملهگر و 150 تحلیلگر در بازار سرمایه را شامل می شود که اطلاعات آنها با استفاده از پرسشنامه جمعآوری شده است. به منظور تحلیل داده ها از رگرسیون های لجستیک و حداقل مربعات به تناسب استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که در مورد معاملهگران، اعتماد به شهود بالا با خرید و فروش فعالانه سهام مرتبط است، از سوی دیگر، معامله گرانی که توانایی شناختی بالاتری دارند پرتفوی متمرکزتری دارند. در نهایت، توانایی شناختی بالاتر تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد معاملهگران دارد، این در حالی است که اعتماد به شهود بالاتر تأثیر منفی و معناداری بر عملکرد آنان دارد. نتایج در مورد تحلیلگران قدری متفاوت است؛ به نحوی که با افزایش سن تحلیلگران پرتفوی آنها متنوع تر شده است در حالی که اعتماد به شهود بالا موجب می شود تا تحلیلگران پرتفوی متمرکزی داشته باشند. با این حال، اعتماد به شهود در مورد تحلیلگران نیز همچون معاملهگران، ارتباط منفی و معناداری با عملکرد دارد.

هدف پژوهش حاضر مقایسه عملکرد روشی ترکیبی نوآورانه با عملکرد بهینهسازی سبد سهام، به روش معمول مارکوییتز است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از یک شبکه یادگیری عمیقDNN، و متغیرهای تکنیکی سهام برای بازه 2/4/1397 تا 2/6/1397، به پیشبینی قیمت آتی سهام پرداخته شد. سپس بر اساس قیمتهای آتی سهام، بازده و ریسک سهام محاسبه و سود پرتفو با قید ریسک، و با روش الگوریتم گرانشی حداکثر شد. این عمل منجر به ایجاد پرتفویهای ریسک گریز تا ریسکپذیر روی مرز کارای پارتو میشود. پس از آن بازدهی آتی پرتفوها برای دو ماه آینده محاسبه و فرایند ذکر شده برای 30 هفته به شکل پنجره غلطان و با گامهای یک هفتهای تکرار شد. این نتایج با نتایج حاصل از روش عادی مارکوییتز و با بهینه سازی از طریق الگوریتم جستجوی گرانشی مبتنی بر شاخصهای تکنیکی برای 30 دوره مقایسه شد. نتایج نشان داد که روش مبتنی بر پیشبینی قیمت سهام با استفاده از شاخصهای تکنیکی، و همچنین روش مارکویتز تنها در پرتفوی ریسک گریز عملکرد بهتری نبست به میانگین شاخص بازار ارائه می دهد.