روان شناسی فرهنگی زن (زن و فرهنگ سابق)

فوزیه ابوخالد(1955) یکی از شاعران معاصری سعودی است که جانمایه ی بسیاری از سروده ها ومجموعه های شعری وی برگرفته از زن است. این بانوی شاعر توانسته در اشعار زیادی اعتراض خود را به جامعه اش در خصوص اجحاف در حق زنان بیان دارد. هدف این پژوهش عبارت بود از اینکه با روش توصیفی تحلیلی به بررسی سیمای زن در شعر این شاعر بپردازد وجلوه هایی از جایگاه زن را در شعر ایشان بررسی نماید. از جمله مقوله هایی که در شعر فوزیه نسبت به زن اهتمام ویژه ای به آن شده است، شکوه از عدم تکریم زن به عنوان مادر بشریت است. مادری که او را نماد رستاخیزی و باروری برشمرده و وی را هم ردیف وطن و سرزمین خوانده است و خواستار آزادی وی از یوغ ستم جامعه ی خویش شده.وی برای اینکه بتواند علیه سنت جامعه به پاخیزد و از حقوق زنانه اش آزادانه دفاع کند به شعر روی آورده تا با زبان شعر آزدانه در برابر خوارداشتِ زنان قد علم کند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه جهت گیری هدف و فراشناخت با خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود. نمونه پژوهش شامل 200 نفر از دانشجویان دختر بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از، پرسشنامه جهت گیری اهداف پیشرفت میدگلی و همکاران (1998)، پرسشنامه حالت فراشناختی (ESM) و مقیاس خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان (CASE) استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که بین جهت گیری تبحری، جهت گیری عملکردی-رویکردی، جهت گیری عملکردی-اجتنابی و فراشناخت با خودکارآمدی تحصیلی رابطه معنی دار وجود دارد، همچنین تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که از بین متغیرهای پیش بین، متغیر جهت گیری تبحری و فراشناخت به ترتیب پیش بینی کننده مناسبی برای متغیر ملاک خودکارآمدی تحصیلی می باشند.

جامعه شناسی ادبیات، از نگرش های نوین به ادبیات است که می کوشد تفسیری علمی و عملی از آثار ادبی ارائه نماید به گونه ای که بتوان از آنها به مثابه انعکاسی از واقعیات جامعه در حل مسائل و حتی بحران های اجتماعی بهره برد؛ توجه به مسائل اجتماعی با انقلاب مشروطیت به عنوان یکی از مؤلفه های شعری مطرح شد و در شعر نو، توسط نیما و طرفدارانش به اوج رسید و در جریان «سمبولیسم اجتماعی» ادامه یافت. فروغ فرخزاد یکی از شاعران برجسته این جریان است که در دوره دوم شاعری توجه ویژه ای به شعر اجتماعی نشان داده است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه شناسی اشعار فرخزاد، کوشیده به شیوه تحلیلی – توصیفی دیدگاه جامعه شناختی او را نسبت به مسائل اجتماعی بررسی کند. نتایج تحقیق نشان داد: فرخزاد در شعرهای اجتماعی خود در برابر مقوله های اجتماعی عصرش واکنش نشان داده و به عنوان یک منتقد توانست نابرابری های اجتماعی،تضادها،تباهی ها، استبداد، فقر و بی عدالتی و ... را با نمادگرایی و طنزپردازی به بیانی طبیعی و تأثیرگذار بیان کند و تصویری واضح و واقعی از جامعه عصر پهلوی دوم ارائه نمود.

هدف از این پژوهش پیش بینی فراوانی مراجعه زنان جوان به آرایشگاه بر اساس عزت نفس، کمال گرایی و نگرش نسبت به ظاهر بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان جوان شهر تهران بود که در سال های 1394-1393 به سالن های زیبایی و آرایشگاه مراجعه می کردند که از بین آنها 94 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. آزمودنی ها به مقیاس سنجش کیفیت عزت نفس ( هدرتون و پولیوی، 2004)، پرسش نامه کمال گرایی چندبعدی تهران (بشارت، 1384)، مقیاس نگرش اجتماعی - فرهنگی نسبت به ظاهر (هینبرگ، تامپسون و استورمر، 1995؛ تامپسون و همکاران، 2004) و پرسش های جمعیت شناختی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد عزت نفس و کمال گرایی با تعداد دفعات مراجعه به آرایشگاه رابطه ندارند و فقط خرده مقیاس کمال گرایی خودمدار با تعداد دفعات مراجعه به آرایشگاه رابطه دارد. همچنین نتایج نشان داد نگرش نسبت به ظاهر با تعداد دفعات مراجعه به آرایشگاه رابطه دارد و می تواند 35/0 درصد از تغییرات متغیر تعداد دفعات مراجعه به آرایشگاه را پیش بینی و تبیین کند.

مدگرایی در پوشش و آرایش از موضوعات اجتماعی است که پیامدهای آن به خصوص در قرن حاضر بسیاری از جوامع را متأثر ساخته است. مدگرائی افراطی می تواند موجب تخریب بافت سنتی اجتماع گردد. تمایل به پیروی از الگو از علل مدگرایی محسوب می گردد. آنچه در موضوع این نوشتار اهمیت دارد و از اهداف آن شمرده می شود، تبیین الگوهای رفتاری شخصیت های دینی و اسلامی در خصوص موضوع پوشش و آراستگی و ارائه مصادیقی از آن در جامعه زنان، است. همچنین تبیین ضرورت عدم پیروی از الگوهای پوشش و آرایش زنان غیرمسلمانان جهت پیشگیری از افتادن در دام مدگرایی افراطی و تشویق جوانان به پیروی از هنجارهای اجتماعی بومی فرهنگ خود و تأثیرپذیری از فضای خانواده، و ارائه الگوئی سالم در مقابل الگوهای ناسالم و ناهمگون با فرهنگ دینی و بومی جامعه از جمله اهداف این تحقیق است. در بررسی های انجام شده معلوم شد از عوامل مدگرائی، تنوع طلبی و حس زیبایی طلبی است. علاوه بر این، تبلیغات وسیع دنیای سرمایه داری برای ترویج فرهنگ مصرف گرایی، از موجبات گسترش مدگرایی است. در میانه این تبلیغات، هویت زن مورد هجمه واقع شده که این مسئله، نیاز روزافزون به توجه به آموزه های اسلام درباره حجاب و حریم زن را یادآور می شود. از جمله عوامل درونی گرایش به مد تمایل به تفاخر است که قرآن کریم از آن به تبرّج یاد کرده و از آن پرهیز می دهد. رسانه های متعدد دنیای امروز، نیازهای ذاتی انسان به خصوص حجاب زن را مورد هدف قرار داده و فرهنگ برهنگی را تبلیغ می کنند که این امر در بستر مدگرایی در حال انجام است. پیامدهای مدگرایی را می توان در مصرف گرایی و اسراف، کم رنگ شدن نقش سازنده زن مسلمان، گسترش فساد، و به حاشیه رفتن سبک اصیل زندگی اسلامی خلاصه کرد. بررسی آسیب های ناشی از مدگرایی و ریشه یابی آنها و تشخیص ضرورتهای توجه به این امر و یافتن راهکارهای اصلاح وضع موجود از اهداف مقاله حاضر است.

عقد نکاح جزء اسبابی است که برای زوجین ایجاد حق می نماید، این حق اعم از حق مالی و حق غیر مالی است. حقوق مالی زوجین را به سه دوره می توان تقسیم کرد: در حین زوحیت، پس از طلاق، بعد از فوت. حقوق مالی مختص به زوجه که ناشی از حق نکاح می باشد، شامل مهر و نفقه و اجرت المثل و نحله می باشد. هدف این پژوهش بررسی حقوق مالی زوجه در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران در حین زوحیت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلی می باشد. نتایج در این پژوهش نشان داد که مهر یکی از ارکان نکاح است و مقدار مالی است که زوج به زوجه می پردازد. سبب وجوب مهر عقد است و به محض عقد نکاح مهر به ملکیت زن در می آید و با وقوع نزدیکی تمام آن استقرار می یابد. تعبیری که قرآن از مهریه کرده، «صداق» است(قرآن کریم، نساء، 4) و صداق، بی شک، همراه با بار حقوقی، پایه ای کاملاً اخلاقی دارد؛ زیرا تأیید کننده ی راستی و نشان وفاداری شوهر به زن است؛ در واقع، صداق، عنصر سوم و در عین حال اختیاری و غیر اجباری در نکاح است که مرد آن را به عنوان هدیه به زن می دهد؛ هرچند که گاه، کلان بودن میزان این هدیه، بار معنوی آن را تقریباً از میان می برد و به آن صورتی کاملاً مادی می بخشد. نفقه زن عبارتست از عموم مایحتاج معیشتی زن که زوج مکلف است این نیازمندیها را متناسب با شان و منزلت اجتماعی و خانوادگی زن بپردازد. نفقه ضمن اینکه یک حکم تکلیفی است حکم وضعی نیز می باشد، نفقه مختص به عقد دائم می باشد.

ضرورت بررسی در خصوص جایگاه زن مسلمان در فرآیند جهانی شدن و تحولات بین المللی با هدف تعدیل و ارتقای منزلت ایشان امروزه امری قابل تأمل می باشد. تحقیق و پژوهش در زمینه مسائل زنان مسلمان با در نظر گرفتن مطالبات ایشان در مراحل مختلف برنامه ریزی و تصمیم گیری اجتماعی و فرهنگی جوامع بر این مهم افزوده است. عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه و تجربیات جهانی حاصل از جهانی شدن، فرصتها و تهدیدهایی فراروی ایشان قرار داده است.این تحقیق ضمن بررسی آثار مثبت و منفی جهانی شدن برای زنان به حرکت اجتماعی که با توجه به چالش هایی که وجود دارد و کوششی برای تحقق خواستهای استراتژیکی که ضامن از میان بردن تبعیض و نابرابری در عرصه های گوناگون زندگی و فراهم آوردن محیط مناسب و در خور برای زنان مسلمان در بنای توانایی های تولیدی و خلاقانه آنها، تبدیل نموده است را بازنمایی سازد، لذا ضرورت دارد برای ارتقا منزلت زنان در جامعه تلاش هایی از سوی نهادهای تصمیم گیری،نخبگان و سیاست گذاران فرهنگی و مهم تر از همه خود زنان مسلمان صورت گیرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی دیدگاه زن مدارنه در آثار سیمین دانشور است تا به این پرسش پاسخ داده شود که، آیا او در آثار داستانی خود گرایش های زن مدارانه و فمینیستی داشته است؟ داستان های دانشور، که از نویسندگان معاصر است، نوعی دیدگاه رئالیستی است که نسبت به وضعیت زن در جامعه و روزگار دارد. در پردازش شخصیت زن، نویسنده تلاش می کند که با نمادگرایی زنی بیافریند که باید باشد. این سازگاری نتیجه ی تحکّم خودآگاه و گاهی ناخودآگاه جامعه ی مردسالار است. او با تصویر و ترسیم مسایلی چون ازدواج سنتی، تنوع طلبی مردان، رفتارهای ناپسند زنانه، مباحث فمینیستی، حقوق اجتماعی زن، رابطه ی کودک و مادر و احساسات مادرانه، کار بیرون از خانه و ... در آثار داستانی خود، گرایش های فمینیستی و طرفداری از حقوق زن را به نمایش گذاشته است. البته نباید از نظر دور داشت که دانشور طرفدار فمینیسمی معتدل است به گونه ای که بتواند نقش خود را در جامعه به خوبی و شایستگی ایفا کند.