International Multidisciplinary Journal of Pure Life (IMJPL)

با ورود رایانه به زندگی انسان ها و به موازات آن گسترش شبکه اینترنت، بسیاری از تعاریف و خدمات تغییر یافته و یا به سمت تحول بنیادی در حرکت است که هر روزه تأثیرات این دگرگونی ها در زندگی روزمره بیشتر نمایان می گردد. این جهان مجازی که پدیده هزاره سوم تمدن بشری نامیده می شود، یکی از بزرگترین دستاوردهای آن یادگیری الکترونیکی-مجازی- است؛ لذا عصر کنونی را باید تلفیقی از ارتباطات و اطلاعات دانست. این پژوهش، مطالعه ای مروری است که با استفاده از منابع متعدد در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی با جستجوی کتابخانه ای و اینترنتی از سال 2010 تا 2016 میلادی انجام شده و به این نتیجه دست یافته که بیشترین تأثیر پدید آمدن فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر محیط های آموزشی بوده است. بر این اساس، کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش موجب شده محیط های آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کنند که این امر سبب می شود ارتباطات افراد به منظور آموزش و گسترش دانش به گونه ای فزاینده و از طریق رایانه امکان پذیر شود. از طرف دیگر با ظهور و گسترش اینترنت، این رسانه به عنوان یک مکمل جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی و آموزشی مورد استفاده قرار گرفته است تا جایی که فراهم کردن وب سایت های اینترنتی و پایگاه های اطلاعاتی، دانشگاه ها را به یک محیط مجازی و دیجیتالی جهت تبادل اطلاعات تبدیل کرده است که نقش آموزشی آن به صورت فزاینده ای در این محیط، نمایان است.بنابراین، مقاله حاضر تلاش نموده پس از ارائه تعریفی جامع از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، مسئله یادگیری الکترونیک، آموزش مجازی، آموزش از راه دور و نقش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در این آموزش را مورد بررسی قرار دهد و با تأکید بر آموزش سیستمی، انواع آموزش و یادگیری را به صورت مجازی معرفی کند.

استفاده از فضای مجازی به عنوان یک تکنولوژی فراگیر، تأثیرات فراوانی بر جنبه های مختلف زندگی انسان ها دارد و تأثیرات مثبت و منفی آن به استفاده از فرصت ها و تصمیم درست در برابر تهدیدهای این فضا بستگی دارد؛ لذا عدم وجود سواد فضای مجازی باعث شده است جنبه های منفی آن بسیار بیشتر از جنبه های مثبت نمود پیدا کند، به طوری که غفلت از فرصت های فضای مجازی به یک تهدید تبدیل شده است. بنابراین، به منظور استفاده بهینه از فضای مجازی باید رویکرد راهبردی به این مسئله داشت. رویکرد راهبردی به معنای بررسی توام نقاط قوت و نقاط ضعف یک موضوع است. در همین راستا هدف اصلی این مقاله بررسی فرصت های فضای مجازی با رویکرد آموزشی- دینی بوده است و برای رسیدن به این هدف با استفاده از روش کتابخانه ای به مطالعه ویژگی ها و نقاط قوت فضای مجازی پرداخته شد. مهم ترین فرصت های فضای مجازی در زمینه آموزش، افزایش دسترسی به محتوا، کتابخانه های دیجیتال، آموزش از راه دور، یادگیری الکترونیک و آموزش مجازی است که از این فرصت ها به منظور ارتقای آموزش های دینی در مواردی هم چون برگزاری کلاس های مجازی برای انتقال  آموزه ها و مفاهیم دینی، آموزش مجازی قرآن کریم، راه اندازی باشگاه مجازی فعالیت های فرهنگی و تبلیغی حوزه مسجد، راه اندازی کتابخانه دیجیتالی مساجد، تهیه برنامه برای ادعیه و زیارات مشهور و منابع مرجع دینی به صورت چندرسانه ای، پاسخ به شبهات و سؤالات و ایجاد گروه هایی در فضای مجازی برای برگزاری مسابقات قرآنی دانش آموزان می توان استفاده کرد. هم چنین، به منظور استفاده بیشتر از این فرصت ها باید سطح سواد فضای مجازی اولیا و مربیان همراه با دانش آموزان افزایش پیدا کند و در همین راستا آموزش های مداوم و مناسب پیرامون شناخت آسیب ها و فرصت های فضای مجازی برای اولیا، مربیان و دانش آموزان ضروری است؛ چرا که آگاهی  و تمرکز بر فرصت های فضای مجازی سبب غلبه بر آسیب های آن خواهد شد.

مسئله تربیت از چنان اهمیت و جایگاهی برخوردار است که می توان آن را ماحصل کار همه انبیاء و اولیاء الهی دانست و به تعبیر شهید مطهری، مسئله ساختن افراد و انسان ها است. آن چه در این مقاله مورد توجه ویژه قرار گرفته است، تربیت، هدایت و رهبری نسل جوان است؛ مقوله ای که حاکی از وظیفه و مسئولیتی برای عموم مسلمانان است. امروز فضای مجازی، زبان نسل جوان است و بسیاری از اطلاعات خود را از این فضا کسب می کند و فرامکانی و فرا زمانی بودن، جذابیت و تنوع، تعاملی بودن، گسترش تعاملات و تبادل نظرها با سرعت بسیار بالا از ویژگی هایی است که می تواند فضای مجازی را به ابزاری قدرتمند برای بهره گیری در راستای این هدف تبدیل کند. در این مقاله سعی شده به این سؤالات پاسخ داده شود: - تربیت چیست و ملزومات تربیت دینی نسل جوان چه چیزهایی است؟ - فضای مجازی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ - چه ضرورتی برای بهره گیری از فضای مجازی در تربیت دینی نسل جوان وجود دارد؟ - آیا فضای مجازی ظرفیت ها و ویژگی های لازم برای این بهره گیری را دارد؟ - کدام یک از این ویژگی ها اثربخشی بر تربیت نسل جوان را افزایش می دهد؟ - چه ویژگی هایی از فضای مجازی موجب تسهیل تربیت با استفاده از این ابزار می شود؟

از زمانى که اینترنت وارد فضاى زندگى انسان شده- تاکنون- على رغم تمامی محاسن و مزایاى آن، یکسری دغدغه و نگرانى را بر خانواده ها تحمیل نموده است؛ موضوعی که در تمامی جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص نمی شود. از طرف دیگر، به دلیل ویژگی های خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، بسیاری از والدین، فرصت، امکان و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده اند؛ لذا عدم آشنایی مناسب آن ها با این فضا و در مقابل، استفاده روزمره نوجوانان و جوانان و حتی کودکان از فضای مجازی موجب شده است فضایی محرمانه و خصوصی در محیط خانه برای فرزندان ایجاد شود؛ به گونه ای که بدون دغدغه و بدون احساس وجود ناظر بیرونی به تارنماهای مختلف در این فضا دسترسی یابند که گاهی نیز به دلیل ویژگی های سنی و شخصیتی و کنجکاوی های خود، متأثر از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت گردند. در این پژوهش، تلاش شده است به بررسی مهم ترین آسیب های فضای مجازی و تأثیرات آن پرداخته و راهکارهایی جهت مقابله و کاهش تهدیدات اینترنتی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و آموزشی ارائه شود.

مستشرقان که از آن ها به کاوش گران شرق نیز تعبیر می شود، امروزه به نوعی منتقد احکام اسلامی شده اند و حتی پا را فراتر نهاده و دین اسلام را ضد حقوق بشر دانسته و در صدد ارائه دلایل علمی در رد و نقد آن می باشند که از جمله این مسائل، مسئله حجاب است. نقد مستشرقان به مسئله حجاب، مضر بودن پوشش ظاهری برای زن و به خطر افتادن سلامت جسمی و روحی او و نیز ضایع شدن حق زن برای حضور در اجتماع است؛ مواردی که در این پژوهش- ناظر به فضای مجازی- تلاش شد به بررسی آن ها پرداخته شود؛ هم چنین تلاش شد بررسی محتویات پژوهش با استفاده از سایر پژوهش های علمی و نظریه های کارگاهی باشد و بر این اساس، به شبهاتی که مستشرقان برای از بین بردن جایگاه عفت و حجاب پرداخته اند، اشاره شده است.

سواد رسانه ای در شکل گیری هویت تعاملات انسانی بسیار تأثیرگذار است؛ به طور کلی، فرد هنگامی که به تعامل با دیگری می پردازد، هویت خویش را به عنوان یک عضو جامعه پیدا می کند. از طرف دیگر، با ظهور فناوری های نوین ارتباطی، دگرگونی بنیادینی در معاملات و ارتباطات انسانی ایجاد شد و هویت در بستر تعاملات اجتماعی تعریف شد؛ اما در جهان معاصر که بشر با سیری وصف ناپذیر از جامعه صنعتی به فراصنعتی پا نهاده، در بحث هویت و مباحث اخلاقی و ارزشی سیر قهقرایی پیدا کرده است؛ به طوری که زمینه ظهور و بروز انواع نگرانی ها، ناآرامی های روانی و اجتماعی را در پی داشته است. در این میان، دین در تمدن بشری و هویت بخشی به انسان و جامعه انسانی نقشی اساسی دارد؛ هر چند دین نیز مانند زبان و نژاد شاخه ای از فرهنگ است، ولی می توان دین را اولین منبع هویت بخشی یک جامعه محسوب نمود. از آن جا که انتقال ارزش ها از طریق ارتباطات صورت می گیرد، با ظهور فناوری های جدید نوع ارتباطات نیز دچاردستخوش و دگرگونی های بنیادین می گردد که همین گستردگی ارتباطات بدون داشتن دانشی برای مواجهه هویت دینی، جوانان ایران معاصر را با نوعی بحران مواجه کرده است. به نظر می رسد تنها راه چاره انسان جهت در امان ماندن از این عوارض، این است که گمشده اساسی خود- معنویت و هویت دینی- را هر چه زودتر یافته و به هویت حقیقی خویش پی ببرد؛ البته این کار بدون داشتن علمی برای مواجه با این وسایل ارتباطی محقق نمی شود؛ چرا که هویت دینی حول محورهایی هم چون مرز جغرافیای- سرزمین- دین و مذهب، باورها و سنن فرهنگی و زبان مشترک تعریف می شود. از طرف دیگر، دستیابی به جامعه مجازی منجر به اجتماعی شدن بیشتر و سطوح بالاتری از جامعه پذیری می شود؛ لذا نیاز به سواد رسانه ای به عنوان سلاحی برای مقابله با ایدئولوژی و رفتارهای نوپدید کنشگران اجتماعی لازم است. در این پژوهش که بر اساس پرسش اصلی پژوهش مبنی بر این که آیا سواد رسانه ای در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان تأثیرگذار بوده است، با روش مصاحبه توصیفی- تحلیلی انجام یافته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استفاده از رسانه ها- به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی- بدون داشتن دانش و مهارت سواد رسانه ای باعث تغییرات در میزان هویت دینی جوانان شده و با تغییر یا جایگزین شدن عوامل دیگر، معناسازی هویت را دستخوش تغییر نموده اند.

فضای مجازی همواره به عنوان یکی از زمینه های اصلی بروز مشکلات خانوادگی و تغییر ذائقه زوجین در زندگی مشترک بوده که تولیدات آن سبب تحریف ارزش های عرفی زندگی مشترک و اشاعه و ترویج فحشا- به ویژه در میان نسل جوان جامعه اسلامی- شده است. پژوهش حاضر در پی آن بود که با بررسی فضای روایی یک داستان مصور، زمینه شکل گیری این فضا را در مخاطبان و تأثیرات عینی و ذهنی آن بر کنش کاربران تارنماهای پورنوگرافیک مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش با استفاده از تحلیل نشانه شناسی، پیام های رمزگذاری شده و روابط خیالی که در داستان های مصور جنسی برای خانواده- به ویژه زوجین- متصور می شود، واکاوی و تفسیر شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پدیده بی غیرتی ناموسی که در دیدگاه فقهی و اسلامی و نیز عرف جامعه ایرانی مورد نکوهش است، متأثر از چنین پیام هایی- به ویژه در عرصه فضای مجازی- در حال ظهور است.

فضای مجازی از منظر روان شناسی دارای دو بعد مثبت و منفی است که ابعاد مثبت آن شامل انعطاف پذیری موقت، فضای نامحدود، سرعت تبادل اطلاعات، کثرت جوامع، ارتباط نوشتاری، افزایش توانایی ثبت و ضبط، سرگرمی، تقویت نیرو و توان انسانی، مساوات و برابری، کاهش آن چه که اصطلاحاً به آن اثر هاله ای گفته می شود، می باشد؛ در حالی که ابعاد منفی آن عبارت است از تفسیرهای نادرستی که ناشی از کمبود یکپارچگی حسی است، فیلتر کردن یا جذب اطلاعات، ناامیدی های ناشی از نواقص فنی، بازتعریف مشخصات هویتی، زورگیری مجازی، تخریب های رفتاری و اعتیاد سایبری؛ البته برخی از ابعاد نیز می توانند هم مثبت باشند و هم منفی؛ مثل گمنامی، آموزش از دور و جهانی سازی روان شناسانه آنلاین که همگی این مباحث در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند.

ان واجهه ای امه فی حضارتها بجمیع المیادین سواء کانت: الإقتصادیه أو الثقافیه أو الإجتماعیه، فهی حضارتها التی فیها تندثر او تثبت وجودها ویقتبس منها ما هو مفید للإنسانیه، ونحن هنا فی هذا البحث قمنا بإستعراض قابلیه الدین الإسلامی فی تحقیق الحضاره الإسلامیه الحدیثه أکثر منه فی الحضارات الأخرى، ونعرض سابقیه البحث والفتره التاریخیه التی مرت من خلالها الحضارات بدایاتها بشکل موجز، ونبین أهم العلماء وابرزهم فی أغلب العلوم، وکیف ان الغرب قام بانتحال شخصیه اکثر من کاتب، وزور فی الأوراق کی یاخذ اکتشافات العرب المسلمین وینسبها لنفسه مخارقا قانون الأمانه العلمیه؛ بغیه التربح والشهره على حساب الغیر. وتعرضنا فی هذا البحث الى  الفضائح التی قام بها الغرب من أجل الشهره، وأدعاء حقائق زائفه یخدع بها العالم، کأکذوبه النزول الى القمر؛ حیث رکزنا فی هذا البحث على قدره العرب والمسلمین من خلال القرآن الکریم على معالجه العقبات فی کافه مجالات الحیاه لتثبیت الحضاره العریقه المنشوده لخدمه الإنسانیه، وتحقیق الرفاه المنشوده فی  السلام والإنسانیه واهدافهاالسامیه لتحقیق مصالحها فی الحیاه.

تفسیر الأمثل تفسیر ذو صبغه اجتماعیه، یعمد على تطبیق النظریه القرآنیه فی المجال الإجتماعی، وعرض الأفکار والمباحث الإجتماعیه خلال تفسیره للآیات القرآنیه بهدف بناء المجتمع على الأسس الإجتماعیه التی طرحها القرآن الکریم، وإقامه حیاه الجماعه البشریه على أساسها، بما یتطلبه ذلک من علاقات اجتماعیه واقتصادیه وسیاسیه، والتوفیق بین الدین الإسلامی وقضایا الإنسان المعاصره، وإثبات صلاحیه العقیده والقرآن الکریم لحیاه الجماعه البشریه، وتلبیه حاجات المجتمع المسلم المعرفیه، وإیجاد حلول للمشکلات الإجتماعیه بالإعتماد على المفاهیم القرآنیه ومکافحه الإنحرافات الإجتماعیه وإصلاح المجتمع، وقد تمثلت هذه النظره الإجتماعیه فی مجموعه محاور کبرى تعبر عن القضایا والمفاهیم الإجتماعیه المحوریه فی حیاه المجتمع والأمه الإسلامیه، التی قام المؤلف ببیان معانیها ومصادیقها وتحلیل أبعادها على هدی القرآن، ومن هذه المفاهیم: الحکومه الإسلامیه، والعداله الإجتماعیه، ومکافحه الظلم والإستبداد، وتعیین الوظائف والمسؤولیات فی المجتمع المسلم.