International Multidisciplinary Journal of Pure Life (IMJPL)
pure life, Volume 5, Issue 14, Summer 2018 (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزه های تخصصی:
حریم خصوصی از مباحث مهم در حوزه حقوق و اخلاق اسلامی است، که در حقوق اسلامی با دو مفهوم عدالت و امنیت مرتبط است؛ از سوی دیگر، این مفهوم با رشد فناوری اطلاعات و نفوذ شبکه های ارتباطی و تأثیر بر کنش ها و تعاملات انسان ها- به ویژه در مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها- به شکل برجسته تری در دهه های اخیر مطرح گردیده است. فضای مجازی آموزش عالی و آموزش های دانشگاهی از یک سو روابط دانشگاهیان را در نهایت سهولت قرار داده است، و از سوی دیگر امکان دست اندازی به حریم هایی که تا آن زمان در دسترس دیگران نبوده را فراهم آورده است. در این پژوهش هنجارهای اخلاقی در سه حوزه کاربران، مدیران و پردازشگران محتوای سایبری به روش بررسی اسناد و تحلیل اسنادی و بر مبنای آیات قرآنی و روایات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که هنجارهای اخلاق اسلامی حریم خصوصی در فضای مجازی آموزش عالی و آموزش های دانشگاهی با مفاهیم کلی صداقت، امانت، رازداری، تعهدپذیری و حریم خصوصی پیوند عمیقی دارد و می تواند گام جدیدی در تبیین مبانی اخلاقی حق حریم خصوصی در مسائل نوظهور و پیچیده فضای مجازی و اخلاق فناوری اطلاعات در آموزش عالی داشته باشد.
روش های تبلیغ دین اسلام و جلوگیری از تبلیغ ضد دینی در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
عصر حاضر مواجه با بسیاری از رسانه های جمعی و البته فضاهای مجازی با تنوع و قابلیت های گوناگون است. ارتباط گرفتن در دهکده جهانی اکنون و تبادل نظر و در کنار آن ارائه فرهنگ ها و تبلیغات غلط و غرض ورزانه درباره جناح، گروه، اشخاص و به طور خاص دین، بسیار رایج و قابل دسترس است. آن چه که همیشه مورد هجمه و آسیب بوده است، فرهنگ و متن اصلی دین و باورهای الهی است که در فضای مجازی نیز دستخوش آسیب و تبلیغات ضد دین شده است. عرفان های نوظهور، پدیده داعشیسم و بسیاری از شبکه ها و گروه های شبه دین با تغییر ظاهر و پوسته دین آن را به صورتی دیگر به جهانیان- مخصوصاً- جوانان نشان داده اند، و در این میان هجمه و آسیبی که به دین اسلام وارد می کنند، قابل توجه است؛ در چنین وضعیتی، فضای مجازی باید بتواند با راه اندازی شبکه ها، گروه ها و لینک های صحیح ترویج فرهنگ اسلام و ارائه صحیح از تفاسیر و منابع قرآنی، چهره واقعی دین مبین را نشان داده و همزمان با تبلیغات ضد دینی مبارزه کند. پژوهش حاضر تلاش نموده است ابتدا با بیان آسیب های وارده به فرهنگ و باور مذهبی از طریق شبکه های اجتماعی و خطرات آن برای نسل جوان، روش برخورد با چنین فضاهایی را تبیین نموده و سپس با ارائه راهکارهای مناسب، تبلیغ صحیح دین در این فضاها را ارائه و روش صحیح استفاده از این فضا در راستای فرهنگ دینی را به جوانان آموزش دهد.
هویت شناسی رسانه های جدید ارتباطی و تأثیر آن بر آموزش مفاهیم دینی در چارچوب ایده رسانه های سرد و گرم مک لوهان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با توجه به اهیمت زیاد رسانه ها در زندگی روزمره، فهم کلان نظری نسبت به رسانه ها اهمیت پیدا می کند، که در این میان رسانه های جدید در بستر فضای مجازی- مانند اینترنت- از منظرهای مختلف نظری و کابردی قابلیت بررسی و کنکاش دارد. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی در پی پاسخ به این پرسش است که هویت رسانه های جدید چیست و بر مبنای ایده رسانه های سرد و گرم مک لوهان، رسانه های جدید ارتباطی، رسانه های سرد محسوب می شوند یا گرم و این که تأثیر چنین هویتی بر آموزش معارف دینی چیست؟ به همین دلیل پژوهش حاضر، ابتدا به تعریف فضای مجازی پرداخته و خصلت های مهم آن را جدا کرده است؛ سپس با توجه به ایده رسانه های سرد و گرم مک لوهان که از مباحث کاربردی در حوزه نظریه های ارتباطی است و نیز رویکرد فرهنگی و فلسفی دارد، استفاده نموده تا فضای مجازی که در عصر مک لوهان وجود نداشته را تحلیل کند. مقاله در مرحله اول به وضع اصطلاحات جدیدی از سرد و گرم دست یافته که آن ها را به رسانه های واضح و غامض نامگذاری می کند؛ در مرحله دوم نیز فضای مجازی را به صورت طیفی تحلیل کرده و در طیف بندی به پنج مرحله رسانه های سرد و واضح، کم مایه، معتدل، پرمایه و گرم و غامض دست می یابد و در مرحله سوم و در ادامه تحقیقات خود به ماهیت اکتشافی این پژوهش- هویت آمیخته فضای مجازی- پرداخته و آن را تبیین می کند؛ در انتهای پژوهش نیز جایگاه رسانه های جدید بر اساس طیف بیان شده، نزدیک به رسانه های سرد و واضح معرفی شده است. با توجه به این تقسیم بندی، محققین معتقدند مفاهیم دینی به علت نزدیکی به ابعاد معرفتی و آموختنی، ظرفیت محدودی برای مطرح شدن در فضای مجازی دارند.
مناسبات قاعده مصلحت و رسانه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه زندگی در دنیای باخبری، بشر را با چالش های جدی روبرو ساخته است؛ دسترسی ساختارشکنانه به اطلاعات و عدم پایش نسبت به صلاحیت های افراد می تواند منجر به خطای تحلیل گردد؛ از دیگر سو هر چند آگاهی از خبر و اطلاعات در زندگی افراد نقش مهمی ایفا می کند؛ اما بی خبری نیز می تواند در برخی موارد از نگاه روان شناختی امنیت آفرین باشد؛ به این علت است که رسانه ها از اخبار در جهت دهی افکار عمومی استفاده می کنند؛ البته تأثیر خبر در قدرت انتخاب و تصمیم گیری مخاطب پوشیده نیست که با توجه به این مهم- ناگزیر- به تدوین قواعد و اصول نظارت و هدایت مطلوب خبر هستیم. در این میان، قواعد فقهی واجد کارایی و هماهنگی مناسبی با شرایط گوناگون است که حوزه خبر و خبررسانی نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا با نگاهی جامع به کاربرد قاعده مصلحت در اطلاع رسانی می توان خبر را از زمان جمع آوری تا هنگام اعلام به وسیله این قواعد کنترل نمود و مطابق با احکام فقهی و مقاصد شریعت، قانونمند ساخت؛ بر این اساس- در این پژوهش- مبانی فقهی و حقوقی مصلحت بیان شده، سپس ضمن اشاره به وجوه مختلف مصلحت و چارچوب نظری آن و نیز اطلاع رسانی و فرآیندهای بررسی شده، در پایان برخی مصادیق مورد ابتلا در حوزه خبر و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار گرفته است.
راهکارهای عملی مدیریت رسانه با هدف بالا بردن ظرفیت ترویج معارف دینی در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در دنیای امروز که رسانه های ارتباط جمعی به شکل های مختلفی زندگی انسان را احاطه کرده و افکار او را جهت دهی می کنند، فضای جدیدی در مباحث مربوط به دین و ارتباط آن با رسانه به وجود آمده است که از یک طرف راه را برای تبلیغ معارف دینی و بالا بردن سطح آموزش های دینی هموارتر نموده و حرکت به سوی برنامه های نوین تبلیغی را نوید می دهد؛ اما از سوی دیگر، بستر فراگیری را در اختیار دشمنان دین و شبهه افکنان قرار می دهد. در این میان و برای این که رسانه های مختلف- به ویژه اینترنت- بتوانند توان بالایی در این عرصه داشته باشند؛ نیاز به مدیریتی کارآمد در این عرصه خودنمایی می کند. مدیریت رسانه بر دو پایه اساسی مدیریت مطلوب سازمان رسانه ای و مدیریت محتوای رسانه ای استوار است؛ فضای مجازی نیز به عنوان یک رسانه بسیار گسترده و در دسترس ظرفیت بالایی در تبلیغ و آموزش معارف دینی دارد، که برای تحقق هر چه بیشتر چنین ظرفیتی نیاز به راهکارهای عملی در بخش مدیریت رسانه است. برای تولید یک بسته تبلیغی یا آموزشی و ارائه و کسب موفقیت در ارائه آن که جلب اعتماد مخاطب و تأثیر گذاری در افکار اوست، عوامل متعددی دخیل هستند؛ از جمله افراد، ابزارها و روش ها که با هماهنگی و پویایی بیشتر هر کدام از این بخش ها می توان به یک رسانه جذاب، پرمخاطب و تأثیرگذار رسید. بنابراین، بسته تهیه شده برای تبلیغ یا آموزش در فضای مجازی باید جذاب باشد؛ برای جذاب شدن آن نیز لازم است به مؤلفه هایی هم چون نیاز مخاطب و سرگرمی و چگونگی طراحی توجه کرد؛ هم چنین این بسته باید در تمام ابزارهای معمول دریافت کننده اینترنت قابل دسترسی باشد. در این پژوهش سعی شده با استفاده از اصول مدیریت رسانه و چشم پوشی از برخی مباحث تئوری، راهکارهای عملی برای رسیدن به یک رسانه جذاب، پر مخاطب و تأثیرگذار ارائه شود.
التعلیم الإفتراضی الدینی (الفرص والتحدیات)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تطبیقاً لقوله تعالى: «وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِّمَّن دَعَا إِلَى اللهِ وَعَمِلَ صَالِحاً وَقَالَ إنَّنی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» وحیث أن أسالیب الدعوه الى الله تعالى فی حاله صیروره دائمه، تتغیر وتتفاعل مع معطیات کل عصر وظروفه، فلا بد للعاملین فی مجال الدعوه من مواکبه ذلک، عبر دراسه المتغیرات والبحث عن الفرص التی تمکنهم من تقدیم الدین فکراً وسلوکاً الى الآخرین بأفضل الوسائل التی یتوصل إلیها الإنسان، ومن ثم توظیفها فعلیاً لخدمه هذا الهدف. من هنا جاء هذا البحث الذی یتضمن تصوراً لأحد الأسالیب الهامه التی تخدم مجال الدعوه إلى الإسلام المحمدی الأصیل فی عصرنا الملیء بالتحدیات الإلحادیه من جانب، والتکفیریه من جانب آخر، ألا وهو: التعلیم الإفتراضی. هذا البحث یشتملُ على محاور عدّهٍ تدور حول هذا النوع من التعلیم: تاریخاً، ومکانهً، وأهدافاً ونتائجاً. سیرکّز البحث على عده محاور رئیسیه هی: تعریفات عامه، أهمیه الموضوع ومجالاته، تطبیق التعلیم الإفتراضی الدینی. وأخیراً، فإن البحث سیرتکز على المصادر العالمیه ذات الصله، مستفیداً منها فی ما یهدف إلیه من إیصال فکره التعلیم الإفتراضی للمهتمین بشؤون الدعوه الإسلامیه الأصیله؛ إیماناً منا بأن الحصانه الفکریه، والأخلاقیه، هی أقوى سلاح فی مواجهه قوى الإستکبار التی تهدف إلى اضعاف العقیده الدینیه فی المجتمع المسلم.
توظیف الفضاء الإلکترونی فی التعلیم الدینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
أصبحت الحضاره الإنسانیه تتسم بالتغیر السریع المتلاحق فی المعارف وإزدیاد تطبیقاتها التکنولوجیه کما ونوعا مما نتج عنه تغیر فی معاییر تقییم المجتمعات وفقا لمدى الإرتقاء التکنولوجی والمعلوماتی وعلوم المستقبل للتحول من مجتمعات هامشیه مستهلکه إلى مجتمعات منتجه متحرره من الملکیه الفکریه عن طریق التأکید على مستویات الإتقان ومعاییر الجوده التعلیمیه والتوظیف الجید للتکنولوجیا. کما وتسعى دول العالم أجمع- المتقدم منها والنامی- إلى تطویر مظاهر العیش فیها إذکاءوروح النمو الشامل بین الأفراد والجماعات من مواطینها وتوطید إتصالها بما یعیشه العالم من تغیرات متسارعه وهذا یتطلب اللهاث فی طلب العلم على إعتبار أن طلب العلم فریضه وفی الأخذ بأسباب التطبیقات العلمیه وهو إمتداد للفریضه وفی إشاعه الروح العلمیه بأبعادها النظریه والتکنولوجیه وهی سنه تتوارثها أجیال الأمم. وفی ظل التطورات التی یشهدها العالم الیوم کان لابد للطالب أن یسأل نفسه أین موقعه فی خضم هذه الثورات العلمیه والصناعیه، فما زالت بعض دول العالم تعتمد أسالیب التدریس التقلیدیه التی لا تتوافق مع الحیاه العصریه وتفکیر الطالب والمعلم فی عصر التکنولوجیا والتطور الحاصل فی مختلف التخصصات ومنها فی مجال التعلیم الدینی. اذ تعد المؤسسه التربویه والتعلیمیه الأکثر أهمیه لما لها من دور مؤثر فی تشکیل شخصیه الفرد لا سیما مسئولیتها فی تحدید ملامح الثقافه الدینیه من خلال البرامج التعلیمیه ونوعیه المعارف والمعلومات المقدمه للطلاب التی تحدد اتجاهاتهم القیمیه وممارساتهم السلوکیه.
وبسبب ما یبث فی شبکات التواصل الإجتماعی من قضایا لااخلاقیه وبعیده عن القیم والمبادئ الإسلامیه والتی تحاول بعض الدول الغربیه الصاقها بالدین الإسلامی، لذا کان من المهم استخدام تقنیات الفضاء الإلکترونی داخل التعلیم الدینی سواء فی المراحل التعلیمیه التابعه للقطاع الحکومی أو المدارس الدینیه الحوزویه التابعه للعتبات المقدسه لیتمکن الطالب المسلم من أن یصل إلى أعلى درجه من المعرفه فی تخصصه من جهه وللدفاع عن القیم والمبادئ التی زرعه فیه الدین الإسلامی من جهه ثانیه.
دور الفضاء الإلکترونی فی الحوار بین الأدیان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
الإختلاف والإتفاق والتحاور والجدل والدعایه والحقیقه وغیرها من المفاهیم لیست ظواهر ومفاهیم عابره بل هی نتاجات لصراع امم وقوى دینیه وسیاسیه مؤثره فی بناء مجتمعات وإقامه علاقات بعضها تحمل مصالح لفئه ما واخرى ناشئه من معاناه امه لواقع تعیشه ولظروف قاهره تمر بها ومن هنا بین الحین والآخر تظهر الحرکات حامله الفکر والسلاح فی آن واحد داعیه لنشر ما تحمله مبادئ وقیم وقد سجل التاریخ على طوله جانب من هذه الظواهر وظهرت حرکات مناهضه لواقعها داعیه إلى أن تتحرر مما تمر به هذا من جهه، ومن جهه اخرى ترى ان التاریخ یصور لنا طروحات فلسفیه واخرى متطرفه تحمل إنحرافا فکری خطر وثالثه تحمل أفکارا ثقافیه إباحیه بحجه کونها ترف فنی تحمل تلاقح فکری بین حضارات وتنوع وأدیان مختلفه على مستوى الإنصهار الإجتماعی والدعوه على التوحید والتحرر من العبودیه والتخلص من الظلم وتطور الأمر فی عالمنا الیومی لنرى من هذا التلاقح والتحاور الفکری ظهر واسعا بتقنیاته الإتصالیه المتنوعه وهی تنقل لنا قسما من العلاقات بین الأمم تحمل أفکارا مختلفه ومتنوعه وبالأخص ما ظهر فی صراع الحضارات بین قطبی المسیحیه والإسلامیه مما نشأ من هذه العلاقات التأثر والتأثیر والقبول والتقبل والریادیه والتخلید والبحث عن الهویه (الذات) والنصره لها والدعوه الیها. ولذا سیحاول الباحث من خلال عنوانه ان یبین طبیعه الحوار ومواضیعه التی صدرت على الفضاء الإلکترونی من خلال مفردات الجدل والبرهان والإستدلال والحوار مع هذه الأدیان وما تحمله من حضارات مبینا فی ذلک المتناقضات والمتقاطعات والتنظیرات فی ظل هذا الحوار. وتبنى الباحث بیان دور الفضاء الإلکترونی من خلال تمهید مبحثین تناول فی التمهید التعریف فی الفضاء الإلکترونی ومصادیقه اولا وبیان معنى الحوار کمفهوم وعلاقته مع مفاهیم اخرى مقاربه له وأما فی المبحث الأول فقد ذکر الباحث جذور ومنابع الحوار فی القرآن الکریم ومصادیقه فی المدونه النصیه التی جاء بها القرآن الکریم بمطلبین.
والمبحث الثانی ذکر دور الفضاء الإلکترونی فی التقریب بین الأدیان وتثبیت ارکان الحوار ومن ثم خاتمه ذکر فیها جمله من النتائج أهمها ان الحوار أصلا ثابتا فی الحضاره الإسلامیه وهو من مبادى اسس القرآن الکریم واسس الشرع الحنیف ولقد سار على هذا النهج اوصیاء النبی بعد النبى کون الحوار اسلوب من أسالیب الأنبیاء ومصادیقهم الإلهیه الى الإنسان وایضا توصل الباحث من خلال النصوص إلى ان الشریعه الإسلامیه اکدت على ضروره اقامه الحوار والتزام الموضوعیه وعدم الخروج عن الموضوع کما بین الباحث على اسلوب خاتم الأنبیاء فی حواره مع اصحابه وکذلک مع المشرکین وحمله الأدیان الأخرى.
Cultural Impacts of Virtual System on the Behavior of Religious Studies Students(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
One thing we learn from Quran is that every prophet came with miracle similar to the tricks famous for the period of time or the region. For example in the time of the Pharaoh, he used to stupefy and manipulate people by use of magicians and their magic: Thus he stupefied his people, and they obeyed him, they were wicked (sinning) people.[1] When Hz Musa came with his staff and dropped it, it turned to a snake and swallowed their magic. With a naked eye both sides did the same thing, hence they called Hz Musa a knowledgeable magician or another example, when in Arabia poetry was very popular, prophet Muhammad (pbuh) introduced Quran and no one could produce anything similar or close to it even one chapter (surah). We can go further and analyze story of Hz Yusuf, Hz Isa, Hz Saleh etc. What kind of lesson we learn from these stories? Every prophet came with a weapon similar what falsehood had for the specific region. Evil was fought back with the same “type” of weapon but with one difference, weapons of the prophets were from Allah (swt) and was representing, delivering the truth. We are living in a strange era now, full of false information, data, different theories and philosophies. And to push through this false representatives of evils uses internet, media and social media. Almost everyone has mobile phone nowadays and using them for social media. From time to time they notice some videos or information which is introduced by falsehood to move them out of Islam. Weak (in terms of knowledge and faith) people (most of people) fall into their trap very easily. In one word we seem loosing the game. What to do to change the situation: 1. Everyone (absolutely everyone) should bear the responsibility to improve his knowledge on the religion. 2. Those who has sufficient knowledge should use every possible ways and especially social media to share their knowledge and deliver the truth. We should stat from ourselves first! We need to get proper education, apply it to our life and then share it with others. Not all the cities has proper Islamic education centers and sometimes there are some barriers which stop us. For example location difference (I live in Baku but Islamic University is in Iran, Qom) and language difference (I speak Azeri, Russian, Turkish and English but don’t speak Farsi or Arabic). In the era of internet, there are virtual study systems which remove location barrier and as those studies are held in different languages it removes language barrier as well. A the moment I study in Al-Mustafa University virtually and in Azeri language. I think everyone who wants to contribute in improvement of Islam in the country should take this opportunity. After we have sufficient knowledge, we should use the same “weapon” as falsehood does (social media) to spread the truth. Here we need to consider lots of things, we need to produce the products accepted by people without resistance, know what they like. For example most of videos viewed the most are within 3 to 5 minutes, use some good background vocal melody, HD recording, cartoon type recording etc. There are some very good channels which I follow (for example “Islamic Pulse”) which does all these stuff in professional manner. As a summary, we need to use the same “weapon” in the same manner to deliver truth against the falsehood. All the praises are due to Allah (swt), due to His will all the good deeds start and finish successfully. [1]. Zukhruf, 54.
رویکردی آسیب شناسانه به گره های زبانی مبلغان دینی در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به بحث درباره گره های زبانی مبلغان دینی در فضای مجازی پرداخته و به این نکته اشاره کرده است که گره زبانی تنها لکنت زبان نیست؛ بلکه برخی ایرادهای بلاغی و فصاحتی و آشنایی نداشتن به زبان یک رسانه و نیز نشناختن مخاطب امروزی و روحیات او را شامل می شود. در این پژوهش، ابتدا به تبیینی از گره زبانی و کیفیت حدوث آن پرداخته شده و در ادامه به مقوله تبلیغ در عصر معاصر با تمرکز بر نقش گره های زبانی در این امر اشاره ای شده است؛ گره هایی مانند خام نویسی، کلی گویی، زیاده نویسی و پُرگویی، نداشتن بُعد زبانی، نداشتن بُعد سنی و جنسیتی، نداشتن بُعد کلمه، زبان ناسره یا معیوب، استفاده تک بُعدی از زبان رسانه، داشتن زبان خطابه و خالی بودن از سرگرمی. یافته های پژوهش به این نتیجه منتهی شده است که نحوه پیام رسانی به اندازه محتوای پیام دارای اهمیت است و صِرف حضور داشتن در فضای مجازی کافی نیست؛ بلکه چگونگی حضور بهتر اهمیت دارد؛ در پایان نیز چند راهکار جهت گره گشایی ارائه شده است.