مطالعات قدرت نرم

اگرچه درباره چیستی و مصادیق تهدید نرم، دیدگاه های مختلفی وجود دار؛ اما تحلیل اصولی امنیتی مکتب اسلام حکایت از آن دارد که مقوله اخلاق نقش برجسته ای را در شناخت چیستی و حتی شناسایی مصادیق تهدید نرم ایفا می کند. به همین خاطر است که تلاش برای بنا و تقویت ""امنیت اخلاقی"" از ضرورت های نرم افزارانه امنیت سازی در اسلام به شمار می آید. در مقاله حاضر نویسندگان با استفاده از روش تحلیلی-تفسیری(مستند به تفاسیر مرجع و معتبر شیعی) تلاش دارند تا به این پرسش پاسخ دهند که: ویژگی تهدید نرمی که متوجه امنیت اخلاقی قوم سدوم بوده، کدام اند؟ تحلیل صورت گرفته دلالت بر آن دارد که: نخست. قرآن کریم براساس شناخت ماهیت انسان، اهداف و ارزش هایی که برای او ترسیم می کند، در تبیین کج روی عوامل متعدد روان شناختی،اجتماعی، حتی فیزیکی و متافیزیکی را دخیل می داند و از طرفی نیز زیرساخت های انحراف جنسی منبعث از انحطاط فرهنگی و انحراف از جاده امر به معروف و نهی از منکر است. دوم. عدالت گریزی مردمان به جهت سنت های نادرست اجتماعی در میان خود و عدول از هنجارها را نیز می توان از جمله موارد ویژگی های تهدید نرم دانست که متوجه امنیت اخلاقی قوم سدوم بود. سوم. انحراف در خانواده، همنشینی با افراد منحرف، وضعیت نابسامانی اجتماعی، تعارض فرهنگی، تمسخر و در نهایت، جاهلیت قوم سدوم از جمله عناصر معنایی سازنده تهدید نرم در قوم سدوم بود. چهارم. از مجموع ملاحظاتی که در خصوص نظریه ها در این مقاله آمده است، نشان می دهد که امنیت ماهیتی نرم افزارانه دارد و به جز آن، چیز دیگری موسوم به امنیت سخت اصولا معنا و مفهوم ندارد.

قدرت نرم واژه ای است که در نظریه روابط بین الملل به منظور توصیف قابلیت یک مجموعه سیاسی نظیر دولت برای نفوذ غیر مستقیم بر رفتار یا علائق سایر مجموعه های سیاسی از طریق ابزارهای فرهنگی یا ایدئولوژیکی به کار می رود. تأکید بر قدرت نرم با پیدایش و پرورش آن دسته از نظریه های روابط بین الملل که از تئوری های کلاسیک این حوزه فاصله می گرفتند، التزام یافت.نظریه پردازان دیدگاه های لیبرال، خودآگاه یا ناخودآگاه، کارایی قدرت نرم را در صحنه روابط بین المللی مورد توجه و تأکید قرار داده اند. دیدگاه انتقادی می گوید: قدرت نرم، مفهومی است که پیش از آنکه در لابلای دیدگاه های نظریه پردازان انتقادی، مورد نقد و بی توجهی قرار گیرد، توسط نظریه انتقادی رشد کرده و برخی مؤلفه های آن همچون گفت و گو، مورد تقویت قرار می گیرد و در نظریه سازه انگاری نیز عنصر برداشت های بیناذهنی، هم رایی عمیقی با یکی از مؤلفه های اساسی اقتدار نرم دارد.

انقلاب اطلاعات موجب تحولی بنیادین در پدیده قدرت شده است. در صحنه داخلی کشورها، با گسترش امواج دموکراسی به طور فزاینده ای شاهد ناکار شدن سرکوب از سوی دولت ها و مسئولیت پذیری آنان در حوزه های اقتصادی-تکنولوژیک هستیم. در صحنه بین المللی و کارایی کمک و وام های خارجی در پیشبرد سیاست خارجی کشورها نقش اساسی داشته است. علاوه بر آن، انقلاب اطلاعات موجب تغییر در منابع و ابزار قدرت شده است.به طوری که در صحنه داخلی و در صحنه بین المللی، کشورهایی که از تکنولوژی اطلاعاتی پیشرفته برخوردارند از قدرت باالتری برخوردار خواهند بود. تحولات عصر حاضر به خصوص در رابطه با پدیده قدرت مورد توجه اندیشمندان مختلف نظیر فرانسیس فوکویاما(francis fukuyama)، ساموئل هانتیگتون0samuel huntington)و آلوین تافلر(alvin toffler) بوده است. هدف از نگارش این مقاله ارائه پاسخ به این سؤال است که فرایند تحول ماهیت قدرت در گذار از دوران مدرن به پسامدرن چگونه تبیین می شود؟طبق یافته های این پژوهش، این فرایند انتقال از قدرت سخت به قدرت نرم، از طریق ابتانی قدرت جدید بر اصل دانایی است. با این حال، نمی توان با قاطعیت از این انتقال به عنوان نوید پایان توتالیتریانیزم و حصول مدینه فاضله نام برد.

قدرت نرم از جمله مقولات نوظهوری است که ه رغم جدید بودن آن، از نظر ماهیت واژه ای مسبوق به سابقه است. به گونه ای که موشکافی دقیق اندیشه امام خمینی حاکی از غلبه وجه نرم افزار قدرت بر سخت افزار آن است سیره نظری و عملی امام گویای آفرینش نوع جدیدی از قدرت است که جهان بینی اسلامی مرکزیت آن را تشکیل می دهد. به گونه ای که سایر عناصر قدرت آفرین بر گرد این محور، توان اعمال قدرت دارند. از همین رو نقطه آغازاین فرایند تولید قدرت نرم در اندیشه امام مبتنی بر احیا و ترویج ارزش ها و الویت های منبعث از دین اسلامی است. زنده شدن فرهنگ اسلامی به معنای زنده شدن منابع اصیل قدرت نرم است که در مراحل بعدی می تواند در یاری نظام سیاسی به سرمایه اجتماعی و مشروعیت نظام سیاسی تبدیل شود. از این رو این مقاله در پاسخ به این سؤال که مکانیسم تولید قدرت نرم در اندیشه امام خمینی چیست؟ مدعی آنست که فرایند تولید قدرت نرم در اندیشه امام دارای سه مرحله1. تولید فرهنگ، ارزش، سیاست، تفکر، باور و به طور کلی جریان های فکری مقبول، مشروع و جذاب 2.الگوپردازی3.تبدیل منابع اولیه قدرت نرم به سرمایه اجتناعی و مشروعیت سیاسی است.

این مقاله در پی آنست که با استفاده از روش های توصیفی و تحلیلی به تجزیه و تحلیل ویژگی ها، مبانی و مؤلفه های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران بپردازد. قدرت نرم از اهمیت فوق العاده ای برای بقا و استمرار نظام های مردم سالار، در مقایسه با نظام های اقتدار گرا و استبدادی برخوردار هست. جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک نظام مردم سالار دینی، از بدو تولد در پی کسب، حفظ، استمرار و افزایش مؤلفه های قدرت نرم خود بوده است. چرا که با افزایش قدرت نرم درمواقع عادی، ضمن توانایی جلب و جذب افکار، اذهان، و قلوب توده ها، می تواند به هم افزایی و ذخیره سازی قدرت سخت و نیمه سخت خود در مواقع بحرانی دست یابد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که نوع قدرت نرم مورد استفتده جمهوری اسلامی، در نقایسه با نظام های لیبرال دموکراسی غربی، از نوع قدرت نرم رشد محور، به معنای توانایی نفوذ در رفتار دیگران بدون اجبار و اغوا، و عمدتا بر پایه ارشاد،است. سه مؤلفه اصلی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، مرکب از نظریه مردم سالاری دینی، فرهنگ شهادت و عدالت، و اصول استقلال و آزادیدارای عناصر تفکیک ناپذیر از یکدیگر هستند که برگرفته از مبانی اسلام ناب محمدی(ص) و به ویژه فرهنگ متعالی شیعه است، و توانسته در مقایسه با نظام های سیاسی موجود افکار و اذهان مردم ایران و کشورهای منطقه را به خود جلب و جذب کند.

جنگ نرم از جمله پدیده های نوین و روشی تازه برای مقابله با حکومت های مستقل و مخالف با نظم تحمیلی از سوی دول استکباری به شمار می آید که شناخت ابعاد و زمینه های شکل گیری آن به یافتن راه هایی برای مقابله با آن کمک شایانی می نماید. در این مقاله، ضمن بررسی معنای لغوی و ویژگی های فتنه در کلام امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ارتباط و تأثیر و تأثر آن بر پدیده جنگ نرم را بررسی می شود. سپس با استناد به خطبه ها و نامه های حضرت علی(علیه السلام) تلاش می شود تا محرک های اجتماعی پیشبرد فتنه در جنگ نرم تبیین و تشریح شود. به همین منظور دسته بندی دوگانه ای برای متمایز کردن نقش مردم، حاکمان و خواص بی بصیرت در این زمینه در نظر گرفته شده و نقش هر یک از انها در ارتباط با پیشبرد اجتماعی فتنه در جنگ نرم توضیح داده شده است.

در عصر جهانی شدن و گسترش تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی شاهد اهمیت روزافزون قدرت اطلاعات هستیم.ضرورت بررسی و مطالعه تأثیر این تکنولوژی ها به عنوان عنصری از قدرت ملی ذدر این چارچوب قابل ارزیابی است. این پژوهش درصدد است تا تأثیر تکنولوژی های جدید اطلاعاتی و ارتباطی را بر سیاستگذاری در حوزه های امنیتی و دیپلماسی بررسی کند. در این راستا این سؤال طرح شد که«تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی جدید به عنوان بخشی لز قدرت نرم چه تأثیری بر سیاستگذاری در زمینه امنیت و دیپلماسی داشته است؟.» ادعای این مقاله آنست که فناوری های جدید به عنوان ابزار اساسی جهانی شدن فرهنگی بازنگری در مفهوم امنیت و دیپلماسی را ضرورت ساخته است و با چرخش امنیت از شکل سنتی به چهره جدید آن و طرح و اهمیت دیپلماسی عمومی جدید توجه به استراتژی های کلان امنیتی-دفاعی در چارچوب قدرت نرم ضرورت یافته است. ادعای یاد شده با روش توصیفی، اسنادی و تحلیل ثانوی مورد کنکاش و بررسی قرار خواهد گرفت.